Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

2.3. 
Cəmiyyətdəki problemlərin mürəkkəbliyinə görə polislərin işinin peşəkarlaş-
ma
sı gedir  
Yuxa
rıda müzakirə olunan dəyişikliklər polis işçilərinin həm özləri ilə bağlı,həm də 
onla
rın peşəkar statusları ilə bağlı qavrayışlara mühüm təsir etmişdir. Polis işçiləri adətən 
cinay
ətgarlığın azaldılması və ictimai asayışın saxlanmasi üçün işə götürülürlər. Onların 
rolu mühaviz
əçilik və ya texnikidir. Öz karyeralarını “nərdivanın aşağı pilləsindən başla-
yaraq”,bu 
işçilər öz peşələrini illər boyu öyrənir,ierarxiya üsrə yuxarıya gedərək nəticədə 
idar
əetmə vəzifələrinə yararlı olurlar. Idarəetmə sistemində vəzifələrindən asılı olmaya-
raq,po
lis işçilərinin rolu yuxarı rəhbərliyin tapşırıqlarını yerinə yetirməkdir. Işə bu cür ie-
rarxik ya
naşma,özlərinin müstəqilliyi ilə bağlı daha da anlayışlı olan və öz biliyinə və im-
kanla
rına daha inamlı olan yeni qəbul olunmuş polis işçiləri ilə tamamilə dəyişmişdir. Iki 
amil bu d
əyişikliyi izah edir:   
1.
 
Bu yeni seçil
miş polislərin fərdiliyi öz addımlarına nəzarət etmək 
arzusu yara
dır.  
2.
 
Yeni polis i
şçilərinin çoxu tədris institutları məzunlarıdır və on-
lar orada t
əkcə daha çox zorakılıq üstündə qurulmuş müdaxilə metodları ilə 
yox,h
əm də psixoliji,silah və son idarəetmə cərəyanları haqqında təhsil almış-
lar.  T
əhsili bitirib  və  öz  karyeralarına  başlayan  bu  günün polis  işçiləri  öz 
müst
əqilliyini və muxtariyyatını qoruyan peşəkarlardır.Artıq yuxarıdan gələn 
əmrləri yerinə yetirməyə cavabdeh olan sadəcə texniki işçilər yox,bu günün 
po
lis işçiləri bəzən ierarxiyaya sığmayan bilgili peşəkarlara çevrilmişlər.Ona 
gör
ə də,polis xidmətlərində sıravilərin və mütəxəssislər ordusunun ehtiyacla-
rına  geniş  diqqət yetirilməsi vacibdir,lakin onlara idarəetmədə  yer verilmə-
m
əlidir. 
 
2.4.  Polis xid
mətləri yeni reallıqlara uyğunlaşmalıdırlar  
Po
lis işçiləri,az islahata məruz qalan polis strukturları olan ölkələrdə öz rəislərinin ko-
mandala
rına baxan subyektlərdən hüquqi peşəkarlara çevrilir və ya çevrilməsi gözlənilir. 
Indi po
lis işçiləri iş yerində sosial reallıqlarla məşğul olmaq üçün bilik və bacarıqlara sa-
hib olmala
rı gözlənilir,sadəcə “asayışı qoruyan”  kimi yox, həm də əsil sosial/ictimai işçi-
l
ər kimi. Polislik işinin təbiətində baş verən bu dəyişikliklərə görə və ona görə də bu növ 
işə tələb olunan  iş  bacarıqlarına görə,polis xidmətləri polislik yanaşmasını,o  cümlədən, 
özl
ərinin idarəetmə və müdaxilə üslublarını dəyişməyə hazır olmalıdırlar.  
Idar
əetmə və köməkçi sistemlərdə böyük dəyişikliklərin edilməsi asan deyil və bu po-
lis işi konsepsiyasına müəyyən dəyişdirmələr tələb edir. Məsələn, polis işçilərinin, əlavə 
arqument g
ətirmədən sadəcə  olaraq qanunu tətbiq  etmək  qəbuledilməzdir;  əksinə,onlar 
v
əziyyətə müdaxilə edərkən ictimaiyyətin vəziyyəti  gözdən keçirmələrini və dəyərləndir-
m
ələrini qəbul etməyə hazır olmalıdır. Polis, keçmişdə etdiyi müdaxilələrə sahib olduğu 
146 

---

s
əlahiyyətlərə bir daha sahib deyil, əvəzində ictimaiyyətə qulaq asmalı və onların fikirlə-
rini n
əzərə almalı və eyni zamanda qanunu icra etmək üçün polis səlahiyyətlərini  yerinə 
yetirm
əkdə davam etməli və tam dürüstlüklə hərəkət etməlidir. Polis xidmətləri, ənənəvi 
s
əlahiyyət əsaslı yanaşmadan, xalq əsaslı yanaşmaya keçməyə məcburdurlar. Bu cür xalq 
ehtiyacla
rı üzərində qurulmuş yanaşmada polis tamamilə xidmətində olduğu əhalinin hə-
ya
tına inteqrasiya olunur. Xalqla bu cür sıx yaxınlıq polis işçilərinə öz vəzifələrinin nədən 
ibar
ət olduğunu bir daha fikirləşməyi tələb edir: ilk növbədə, polis işçisi olub peşəkar po-
lis müdaxil
ə işçisi və təşkilat üzvü;hüquq mühavizə peşəkarından başlayıb müdaxilə və 
cinay
ətin qarşısının alınması və həmçinin,ictimaiyyəti dəstəkləyən və onun içində yaşa-
yan peşəkar. Nəticə odur ki, polis işçiləri daimi davam edən hakimiyyət davalarının mər-
k
əzinə qoyulur(təsisat və mülki). 
Ona gör
ə də polis özünün strategiyasını,təşkilatlarını,liderlik üslubunu və ictimaiyyət-
l
ə münasibətlərini vəziyyətə uyğunlaşdırmalıdır. Onlar,həmçinin bu cəmiyyət daxilində, 
f
ərdi  və  təşkilat daxili dəyişikliklərin  qeyri-etik  davranışlar  və  korrupsiyanın  inkişafına 
aparan mümkün n
əticələri haqqında məlumatlı olmalıdırlar.  
2.5.  H
əm  polis  işçilərinin,həm də  xidmətlərinin  bu yeni problemlərlə  üzləşmək 
üçün kö
məyə ehtiyacları vardır 
Polis xidm
ətlərinin öz vəzifələrini yaxşı yerinə yetirmələri üçün, öz işçilərinə verdik-
l
əri kömək önəmlidir. Eyni dərəcədə  polis xidmətlərinə  verilən dəstək  də  əhəmiyyətli-
dir.Po
lis  işçilərinə  verilən dəstək iki məqsədi yerinə  yetirməlidir:1)etika strukturları  və 
mexanizml
əri yaratmaqla korrupsiyanı cilovlamağa kömək etməlidir, və2)o, korrupsiyaya 
aidiyya
tı olmayan,amma dəyərlər münaqişəsini ifadə edən və güc işlətməklə bağlı və ya 
f
ərdi hüquqlara hörmətlə  bağlı  şübhəli davranışa  və  qərarlara aparan vəziyyətləri idarə 
etm
əyə kömək etməlidir. Yuxarıda təsvir edilən cəmiyyət dəyişikliyi polis işçilərinə öz 
rolla
rını  yenidən düşünməyi  və  peşəkar düşüncə  tələb  edir;  onlardan  işləri artıq  xüsusi 
yolla görm
əyi tələb olunmur, əksinə üzləşdikləri vəziyyətləri təhlil edib və təmasda ol-
duqla
rı adamlara qarşı ən yaxşı cavab təklif etmələri tələb olunur. Ictimaiyyətlə bu cür 
açıqlıq və qarşılıqlı əlaqə, polis işçilərini əvvəlki vaxtlardan daha çox təzyiq altında qoyur 
v
ə ona görə də işlərin daha pis getməsi riskini artırır. Bütün bu dəyişikliklər,istər cəmiy-
y
ət daxili,peşəkar və  ya təşkilati olsun, normalara olan münasibətləri yenidən fikirləşmə-
yi t
ələb edir və nəyin doğru və nəyin yanlış olduğunu yenidən fikirləşməyə tələb edir. Bu 
günkü po
lis işçilərinin cəlb olunduğu vəziyyətlər getdikcə daha az hallarda  hakimiyyətə 
müraci
ətlə  həll  olunur. Ona görə  də, həm  polis  işçilərinə  ,həm də  polis xidmətlərinə 
getdikc
ə artan polis muxtariyyatında yer verilməsinə kömək edilməsi vacibdir və xüsusilə 
d
ə bu muxtariyyatın mümkün olması və etik cəhətdən sağlam polis mühitinin bərqərar ol-
ma
sı üçün təşkilati mexanizmlərin yaradılması vacibdir. Bu baxımdan polis təşkilatlarına 
etika
nı inteqrasiya etmək məqsədilə yeni strukturların və mexanizmlərin  ortaya qoyulma-
sı önəmlidir.  
147 

---