Pol ska – r osja: czy fatal izm w rogości?
Yüklə 404,68 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- O miejsce Polaków w historii Rosji
57 Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej • Rok 11 (2013) • Zeszyt 3 Problematyka konfliktów międzynarodowych. Z refleksji badacza Nawet odgrywająca główną rolę w kształtowaniu etniczno-kulturowych uprzedzeń literatura piękna nie powinna być rozpatrywana w oderwaniu od ogólnego kontekstu. W ten sposób negatywne wypowiedzi Dostojewskie- go na temat Polaków są często analizowane jako przejaw typowo rosyjskie- go stanowiska. Ale na ile można mówić o typowości dzieł Dostojewskiego w kontekście rosyjskiej literatury i specyfiki jego poglądów w odniesieniu do rosyjskiej świadomości? W jakim stopniu zdecydowanie krytyczną w kwestii władzy i postępku wiernopoddańczego kozaka ocenę Lwa Tołstoja (opo- wiadanie Za co?) należy rozpatrywać jako przykład przedstawienia pozy- tywnego wizerunku Polaka, jeśli wiadomo, że pisarz rozumiał narodowość/ ludowość w kontekście czegoś przyrodzonego, naturalnego początku, a ra- cjonalność identyfikował z czymś sztucznym, obcym człowiekowi, oceniając „prawidłowe” – z punktu widzenia zwykłej logiki – działania właśnie jako obce ludzkiemu współczuciu? Na ile możliwe wydaje się odtworzenie wspólnego narodowego zestawu wyobrażeń konkretnej epoki w kontekście edukacji powszechnej i opraco- wanych programów uspołecznienia? I czy te uogólnienia nie okażą się źród- łem nowych uprzedzeń? Na dzień dzisiejszy, w oparciu o materiał z zakresu lingwistyki (jak to czyni J. Bartmiński), uskutecznia się to zdecydowanie precyzyjniej i bardziej adekwatnie. Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej • Rok 11 (2013) • Zeszyt 3 Swietłana Mulina O miejsce Polaków w historii Rosji W ostatnim dziesięcioleciu proces reformowania systemu edukacyjnego w Rosji zorientowany był nie tylko na globalną integrację, ale również na zachowanie i promowanie tradycyjnych cech kulturowo-narodowych. Roz- poczęto poszukiwania dróg realizacji założeń polityki regionalnej (która miałaby opierać się na zasadach wielokulturowości i indywidualnego po- dejścia), włączając je do treści programów edukacyjnych. Jednakże podejście do prezentacji „nierosyjskich” tematów rosyjskiej historii właściwie nie uległo zmianie. Podręczniki akademickie do histo- rii dla kierunków niehumanistycznych, z racji niewielkiego zakresu wy- korzystywanego materiału, nie mogły zrezygnować z typowo narodowego podejścia do omawianego tematu, skupiającego się głównie na nauczaniu historii Rosji (w znaczeniu państwa centralnego i jego satelitów). „Nierosyj- skie” tematy w podręcznikach uzupełniających, rekomendowanych przez Ministerstwo Edukacji dla pozahistorycznych specjalności, przedstawione zostały dosyć słabo. Tematyka polska w dalszym ciągu rozpatrywana jest tylko i wyłącznie w kontekście polityki zagranicznej państwa rosyjskiego. W oczach rosyj- skich studentów Polska uchodzi albo za agresora, który pokusił się w XII wieku na północno-zachodnie staroruskie księstwa, a w XVII wieku na tron moskiewski i ziemie Smoleńszczyzny, albo za ofiarę „agresywnej i re- akcyjnej” polityki Rosji, Austrii i Prus, a w XX wieku – Niemiec i Związku Radzieckiego. 60 Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej • Rok 11 (2013) • Zeszyt 3 Swietłana Mulina Z zagadnieniem historycznej polityki wewnętrznej Rosji wiązane są właś- ciwie tylko dwa tematy z zakresu historii Polski. Po pierwsze, narzucona przez Aleksandra I polska konstytucja oceniana jest nie tylko jako wynik kampanii napoleońskiej i postanowień kongresu wiedeńskiego, ale także jako owoc myśli politycznej rosyjskiego monarchy. Po drugie, autorzy pod- ręczników, opisując tłumienie powstania listopadowego jako część polityki walki Mikołaja I z ruchami niepodległościowymi i rewolucyjnymi w Euro- pie Zachodniej, mają tendencję do skupiania się przede wszystkim na przy- czynach kryzysu w stosunkach polsko-rosyjskich. Ogólnie rzecz ujmując, polska kwestia historyczna jako część polityki wewnętrznej Rosji, historia polskich poddanych Imperium Rosyjskiego, geopolityczna konfrontacja Rosji i Polski na terytorium ziem zabranych – to wszystko znika z pola wi- dzenia uczącej się młodzieży. Przejście niehumanistycznych uniwersytetów od kursu „Historii państwo- wej” do kursu „Historii” umożliwiło wprowadzenie do programu nauczania znacznej ilości materiału poświęconego sprawom zagranicznym. Logiczne jest więc, że tematów „nierosyjskich”, a co za tym idzie także „polskich”, powinno pojawić się zdecydowanie więcej. Ale tak się nie stało. W nowym podręczniku, rekomendowanym jako podręcznik dla uniwersytetów niehumanistycznych (П. С. Самыгин, С. И. Самыгин, В. Н. Шевелёв, Е. В. Шевелёва, История для бакалавров, Ростов-на-Дону 2011), materiał z zakresu historii Polski właściwie zanikł. Wyjątkiem są krótkie wykłady na temat historii Wielkiej Smuty i powstania listopadowego. Przy czym znowu nie poszczęściło się powstaniu styczniowemu, które zupełnie nie zostało uwzględnione w ma- teriale podręcznika. Zawężony i konserwatywny sposób prezentacji i podejścia do „nierosyj- skich” kwestii w rosyjskiej historii jest również typowy dla edukacji w szko- łach ogólnokształcących. Tymczasem obecność narodowo-regionalnych elementów (tzw. komponentów) w programach szkolnych może uwzględ- niać także i wyżej wymienione kwestie. Przez „komponent regionalny” hi- storii rozumie się materiał, który w ramach podstawowych treści przedmiotu „historia Rosji” pozwala przedstawić cechy typowe, jak również wyjątkowe dla historycznego rozwoju danego regionu. Zgodnie z zaleceniami Minister- stwa Edukacji i Nauki Federacji Rosyjskiej, programy kursów historii i nauk społecznych w szkołach ogólnokształcących powinny przeznaczać 10-15% swojego czasu programowego na realizację regionalnego komponentu – rozdzielając go równomiernie w ramach wszystkich zajęć albo wydzielając specjalne lekcje do pracy nad materiałem regionalnym. Często włączenie w ramy edukacji ogólnohistorycznej komponentu re- gionalnego opiera się tylko na zasygnalizowaniu istnienia pewnego zjawiska. W efekcie element ten zredukowany zostaje do ilustracji procesów ogól- nokrajowych na przykładzie lokalnego materiału. Na przykład w szkołach ogólnokształcących Omska wiek XVI reprezentuje opis wyprawy Jermaka Yüklə 404,68 Kb. Dostları ilə paylaş:
|