Przedmowa
1
Jedność wielości
Świat, człowiek, państwo
w
refleksji
nurtu orficko-pitagorejskiego
Moim Synom: Pawłowi, Michałowi i Piotrowi
pracę tę dedykuję
4
Przedmowa
Redaktor serii: Nauki
Polityczne
Jan Iwanek
Recenzenci
Stanisław Filipowicz
Janina Gajda-Krynicka
Publikacja jest dostępna także w wersji internetowej:
Śląska Biblioteka Cyfrowa
o
www.sbc.org.pl
o
Przedmowa
5
Spis treści
Przedmowa
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
00
7
Wstęp
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
0
15
Część pierwsza
Kosmogoniczno-teogoniczne
i misteryjne aspekty orfizmu
Uwagi wstępne
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
0
41
Rozdział I
Kosmogonie i teogonie orfickie
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
0
45
Rozdział II
Misteria orfickie
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
0
67
Część druga
Antropogonia oraz etyczno-polityczny aspekt orfizmu
Uwagi wstępne
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
Rozdział I
Orficka koncepcja człowieka
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Rozdział II
Próba rekonstrukcji etyczno-politycznego aspektu orfizmu
. . . . . . . 127
6
Przedmowa
Część trzecia
Fundamenty
filozofii pitagorejskiej
Uwagi wstępne
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
Rozdział I
Pitagorejska koncepcja muzyki
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Rozdział II
Pitagorejska teoria liczb i tablica przeciwieństw
. . . . . . . . . . . . 211
Część czwarta
Człowiek i państwo w filozofii pitagorejskiej
Uwagi wstępne
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
Rozdział I
Pitagorejska koncepcja człowieka
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
Rozdział II
Państwo i władca w filozofii pitagorejskiej
. . . . . . . . . . . . . . 281
Rozdział III
Pitagorejska doktryna prawna
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
Zakończenie
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
Bibliografia
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351
Indeks
nazw osobowych
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363
Summary
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
Riassunto
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
Spis treści
Przedmowa
7
Przedmowa
Pomysł opracowania tematu, jakim jest orficko-pitagorejska doktryna poli-
tyczna, krystalizował się wiele lat. Punktem wyjścia była zasadniczo potrzeba
dydaktyczna. Autor zajmuje się na co dzień prowadzeniem zajęć z historii dok-
tryn politycznych w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersyte-
tu Śląskiego w Katowicach. Specjalizując się pierwotnie w myśli
politycznej
przełomu XIX i XX wieku, wykazywał skłonności do poszukiwania źródeł po-
szczególnych koncepcji. Zaowocowało to początkowo zainteresowaniem tzw.
doktrynami politycznymi nowożytności. Ich zrozumienie okazało się jednak
niemożliwe bez odniesienia do tego, co stanowiło ich punkt wyjścia, mianowicie
do politycznej refleksji doby średniowiecza. Badając doktryny średniowieczne,
głównie zaś Tomasza z Akwinu, zorientował się co do dwóch kwestii: po pierw-
sze, doktryny polityczne wieków średnich w sposób bez porównania silniejszy
związane są z refleksją ogólnofilozoficzną niż refleksje nowożytne czy współ-
czesne; po drugie, zrozumienie z kolei refleksji średniowiecznych
wymaga osta-
tecznego kroku, a mianowicie skierowania swej uwagi ku filozofii greckiej.
I tu wyłoniła się trudność, która dotyczy również średniowiecznej refleksji
nad polityką, lecz z jeszcze większą mocą starożytnej, zwłaszcza zaś presokra-
tejskiej. Problematyka ta bowiem, zwłaszcza w literaturze polskiej, traktowana
jest marginalnie. Opracowania historyków doktryn politycznych są z reguły
wybiórcze, skromne i powierzchowne (zasadniczo są elementem całościowego
opracowania problematyki doktryn politycznych na potrzeby nauczania akade-
mickiego), filozofowie polityki z kolei koncentrują się głównie na koncepcjach
współczesnych (wyjątek stanowi w tym względzie Ryszard Legutko),
natomiast
historycy filozofii starożytnej, choć świadomi jedności filozofii antycznej Gre-
cji, traktują aspekt polityczny po macoszemu, zdecydowanie przedkładając nad