Pol ska – r osja: czy fatal izm w rogości?
Yüklə 404,68 Kb. Pdf görüntüsü
|
110 Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej • Rok 11 (2013) • Zeszyt 3 Iwona Hofman „Polska arogancja niesłychanie nam szkodzi na wszystkich odcinkach, choć Litwini też są czasem nieznośni w swoim skrajnym nacjonalizmie. Po- winniśmy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że jesteśmy dużym państwem w porównaniu do Litwy i tradycję państwową mamy tysiącletnią, gdy tym- czasem państwowość litewska istnieje od stosunkowo niedawna. Oni cią- gle mają poczucie polskiego zagrożenia i wystąpienia rozmaitych polskich grupek domagających się Wilna Litwini odbierają ze śmiertelną powagą. Popełniamy różnego rodzaju drobne uchybienia, które odczuwane są tam bardzo boleśnie. Na przykład – przed wizytą papieża na Litwie odbyło się w Sejnach spotkanie Episkopatu polskiego i litewskiego w sprawie organi- zacji tej wizyty. Na tę okazję urządzono nabożeństwo w katedrze litewskiej i nikt z biskupów polskich w nim nie uczestniczył, Litwini odebrali to jako arogancję i lekceważenie” 30 . „Sprawą najbardziej skomplikowaną jest problem ukraiński, który teraz nabiera szczególnej aktywności w związku z ogłoszeniem niepodległości przez Ukrainę, co będzie przesądzone w referendum zapowiedzianym na 1 grudnia. Pierwszym gestem ze strony Polski powinno być nadanie rangi ministra pełnomocnego konsulowi polskiemu w Kijowie. Należy też naresz- cie załatwić sprawy tzw. operacji Wisła. Już w lipcu ubiegłego roku senat podjął uchwałę potępiającą operację Wisła, domagając się ogłoszenia w tej sprawie białej księgi. W sejmie komisja do spraw mniejszości narodowych przygotowała projekt uchwały w tej sprawie, do tej pory jednak nieruszony. Tę uchwałę należałoby przeprowadzić dekretem jak najszybciej, by w miarę możliwości wyrównać krzywdy spowodowane tą operacją. Trzeba też za- łatwić sprawę możliwości powrotu Łemków w Bieszczady i wypłacenia im odszkodowań, które nie są wielkie. Należy wprowadzić w wojsku instytucję kapelanów greckokatolickich i prawosławnych i prowadzić w radiu audy- cje religijne dla tych wyznań na wzór audycji katolickich. Należy wreszcie w sposób stanowczy przeprowadzić sprawę rewindykacji kościołów grecko- katolickich, poczynając od smutnej afery w Przemyślu. Już dzisiaj trzeba przygotować materiały z rokowań Polski z Ukrainą w sprawie rewindykacji polskich archiwów i zbiorów, jak również przygo- tować się do negocjacji na temat statusu mniejszości polskiej na Ukrainie. Przy obopólnej dobrej woli i odpowiednim udokumentowaniu są to sprawy do polubownego załatwienia. Należy jednak unikać tak nieprawdopodob- nych gaf, jak pomysł wysłania dwudziestokilkuosobowej delegacji polskiej na intronizację we Lwowie kardynała Jaworskiego” 31 . „Jest ciągle niewykorzystany chociażby polski element w Niemczech. Musi Pan wziąć pod uwagę to, że w Niemczech jest ponad milion Polaków, 30 AJG, „Polityka”, 1993, nr 50. 31 AJG, „Spotkania”, 18.04.1991. 111 Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej • Rok 11 (2013) • Zeszyt 3 Problem mniejszości narodowych w „Notatkach Redaktora” i archiwum Jerzego Giedroycia których należałoby w jakiś sposób zorganizować. To mogłoby być coś na wzór Kongresu Polonii Amerykańskiej. Oni są i tak skazani na wynarodowie- nie przez dłuższy okres – to jest kwestia szkoły, ulicy, pracy zawodowej etc. Natomiast zorganizowanie ich pozwoliłoby nam stworzyć lobby polskie w Niemczech, które mogłoby odegrać bardzo dużą rolę, taką samą jaką od- grywają Niemcy w Stanach Zjednoczonych” 32 . Przegląd materiałów z archiwum (tu z konieczności ograniczony) utwier- dza w przekonaniu, że dla Jerzego Giedroycia najważniejsze były relacje polsko-litewskie i polsko-ukraińskie oceniane, przez pryzmat doświadczeń powojennych i zimnowojennych. Typowe dla Redaktora: szczegółowość i konkret połączone z zamiłowaniem do detalicznej obserwacji powodu- ją, iż zarówno badacz, jak i czytelnik częściowo opublikowanych archiwów przyjmują wyłaniającą się z nich optykę problemu za wiarygodną i ukie- runkowującą elity (których przedstawiciele jakże często odwoływali się do Giedroycia – wyroczni). Znajomość faktów każe jednak zdystansować się wobec niektórych poglądów Redaktora jako zbyt pryncypialnych, uwzględ- niających jedynie czarno-biały obraz rzeczywistości politycznej (pomimo zróżnicowanych źródeł prasowych) 33 . Na wstępie artykułu, charakteryzując materiał źródłowy, wyjaśniłam powody wyłączenia z analizy zawartości kroniki oraz publikacji Instytu- tu Literackiego. Należy jednak podać informacje uzupełniające, dotyczące specyfiki cyklów kronikarskich w „Kulturze”, gdyż dowodzą one przydatno- ści tej formy i szerszego jej zastosowania niż tylko do opisu koncepcji ULB. Pierwsza „Kronika emigracyjna” ukazała się w numerze 10/36 pisma z 1950 roku i pod tym nadtytułem zawierała wskazanie – „Niemcy” 34 . W ostat- nim roku funkcjonowania „Kultury” (2000) istniały nadal: kronika białoru- ska, niemiecka, australijska, a więc trzy spośród piętnastu składających się na dorobek Maisons-Laffitte jako ośrodka informującego oraz podtrzymujące- go poczucie tożsamości narodowej. Ograniczenie zasięgu kronik – co oczy- wiste – wiązało się ze zmianą profilu miesięcznika, siły jego oddziaływania, ewolucją poglądów na sens emigracji. Mówiąc to, mam na myśli fakt, że po 1989 roku wskutek Jesieni Ludów i przekształcenia krajobrazu politycznego w Europie Środkowej i Wschodniej „Kultura” stała się jednym z wielu środo- wisk opiniotwórczych, jej głos był słabszy, adresat bardziej rozproszony, doj- rzały, świadomy wyborów, które niesie podejmowana w diametralnie różnych warunkach decyzja o pozostawaniu lub nie na emigracji. Ustały przesłanki emigracji niepodległościowej, mandatariusza wartości II Rzeczypospolitej, 32 AJG, „Czas Kultury”, marzec-kwiecień 1991. 33 Por. Teczki Giedroycia, red. I. Hofman, L. Unger, Lublin–Paryż 2010; I. Hofman, Archiwum Jerzego Giedroycia. Pierwsze spojrzenie, [w:] Na obrzeżach polityki, cz. VIII, red. M. Kosman, Poznań 2010, s. 133-146. 34 J. B., Kronika emigracyjna: Niemcy, K. 1950, nr 10/36 oraz dla porównania Kronika emigracyjna: Londyn, Niemcy, Australia, K. 1950, nr 12/38, s. 134-139. Yüklə 404,68 Kb. Dostları ilə paylaş:
|