Pravilnik o nastavnom planu za prvi, drugi, treći I čETVRTi razred osnovnog obrazovanja I vaspitanja I NASTAVNOM PROGRAMU ZA treći razred osnovnog obrazovanja I vaspitanja

- Literatura:

- Mluvnice současné češtiny. 1, Jak se píše a jak se mluví / Václav Cvrček a kolektiv. Praha: Karolinum, 2010. - 353 str.

- Remediosová Helena, Do you want to speak Czech?: workbook, volume 1 = Wollen Sie Tschechisch sprechen?: Arbeitsbuch zum 1. Teil / Helena Remediosová, Elga Čechová, Harry Putz; [ilustrace Ivan Mraček-Jonáš]. - 2. vyd. - Liberec: H. Putz, 2001. - 224 str.

- M. Hádková, J. Línek, K. Vlasáková, Čeština jako cizí jazyk, Úroven A1, Univerzita Palackého v Olomouci Katedra bohemistiky Filozofiché fakulty, podle "Společného evropského referenčního rámce pro jazyky. Jak se učíme jazykům, jak je vyučujeme a jak v jazycích hodnotíme" - vydáni prvné, vydalo Ministerstvo školství, mládeže a tělovýchovy České republiky / nakladatelstvi TAURIS, 2005. - 320 str.

- Koprivica Verica, Česko-srbský, srbsko-český slovník: [výslovnost, gramatika] - 1. vydání. - Bělehrad: Agentůra Matić, 2008 (Bělehrad: Demetra).- 540 str.; 20 cm. - (Nova edicija).

Jeníková Anna, Srbsko-český, česko-srbský slovník / vydalo nakladatelstvi LEDA spol. s.r.o. - vydání první, Voznice (Czech), 2002 - 592 str.

VLAŠKI GOVOR SA ELEMENTIMA NACIONALNE KULTURE

Cilj i zadaci

Cilj nastave vlaškog govora jeste da učenici ovladaju zakonitostima vlaškog govora na kom će se pismeno i usmeno pravilno izražavati, da upoznaju, osposobe se da tumače književna dela, kao i da neguju tekovine nacionalne kulture Vlaha, običaje i tradiciju.

Zadaci nastave vlaškog govora su da učenici:

1) razvijaju ljubav prema maternjem jeziku i da imaju potrebu za njegovim negovanjem i unapređivanjem;

2) nauče da čitaju i pišu na vlaškom govoru;

3) postupno i sistematično upoznaju sa karakteristikama i strukturom vlaškog govora;

4) budu osposobljeni za uspešno služenje vlaškim govorom u različitim vidovima njegove pismene i usmene upotrebe u okviru tema iz svakodnevnog života (slušanje, čitanje, usmena i pismena produkcija i interakcija);

5) usvoje pravilan izgovor i intonaciju pri usmenom izražavanju i čitanju;

6) savladaju pismo i osnove pravopisa radi korektnog pismenog izražavanja;

7) upoznaju, čuvaju, razvijaju i poštuju vlastitu kulturu i identitet;

8) budu vaspitani u duhu mira, tolerancije, kulturnih odnosa i saradnje među ljudima;

9) steknu svest o interkulturalnosti.

Treći razred

(dva časa nedeljno, 72 časa godišnje)

Ciljevi predviđeni nastavnim programom vlaškog govora sa elementima nacionalne kulture kao ishod imaju razvijanje odgovarajućih kompetencija kod učenika.

Nastavni program Vlaškog govora sa elementima nacionalne kulture u sebi integriše nastavu vlaškog govora, književnosti i kulture.

U trećem razredu nastavlja se rad na razvijanju govornih kompetencija učenika: savladavaju se elementi izgovora, jezički modeli koji se proširuju novim modelima, kombinuju i variraju, te proširuju novom leksikom. Uvežbavaju se veštine pisanja i čitanja. Učenici se osposobljavaju da koriste usvojene jezičke modele i leksiku u dužoj dijaloškoj i monološkoj formi u odnosu na prethodnu etapu, osposobljavaju se za pismeno izražavanje, da razumeju na sluh komplikovanije jezičke iskaze u skladu sa zahtevima programima i dr.

Izbor sadržaja se prepušta učitelju, a preporuka je da se sadržaji ovog dela nastavnog programa ostvare kroz muziku i ples (slušanje vlaških dečjih pesama, upoznavanje sa instrumentima, narodnim plesovima), priče, bajke, legende, običaje i njihovo predstavljanje kako na času, tako i na školskim priredbama i sl.

Operativni zadaci

U okviru nastave Vlaškog govora sa elementima nacionalne kulture u trećem razredu osnovne škole, učenici treba da:

- usvoje predviđene jezičke strukture, komunikativne funkcije i leksički fond od oko 300-400 novih reči i izraza i aktivno ih upotrebljavaju u govoru za iskazivanje radnje u sadašnjosti, prošlosti i budućnosti;

- dalje savladavaju elemente izgovora;

- dalje se osposobe za govorno izražavanje u dijaloškoj formi s povećanim zahtevima u odnosu na zahteve u prethodnim razredima, u skladu sa obrađenom tematikom i jezičkom građom;

- osposobe se za samostalno, kraće govorno izražavanje u monološkoj formi; razumeju dijalog na relaciji nastavnik - učenik, učenik - učenik;

- savladaju pismo vlaškog jezika i neguju tehniku glasnog čitanja (pravilan govorni ritam, artikulacija i akcentovanje) na kratkim tekstovima sa poznatom tematikom (dijaloške i narativne forme);

- osposobe se za pismeno izražavanje (pisanje kratkih oralno usvojenih sadržaja);

- razumeju u usmenom govoru niz od deset do petnaest rečenica, uključujući i dijaloge, koje čine koherentnu celinu u okviru obrađene tematike;

- upoznavanje, čuvanje, razvijanje i poštovanje vlastitog nacionalnog i kulturnog identiteta na delima vlaške književnosti kao i drugih umetničkih ostvarenja;

- razvijanje poštovanja prema kulturnoj baštini i potrebe da se ona neguje i unapređuje;

- podsticanje učenika na samostalno jezičko, pozorišno i književno stvaralaštvo;

- vaspitavanje u duhu mira, tolerancije, kulturnih odnosa i saradnje među ljudima.

Sadržaj programa

Vlaški govor (jezička materija), jezičko izražavanje (veština slušanja, čitanja, pisanja, govorenja i govorne interakcije) i tematika

1) Ishod nastave i kompetencije učenika na nivou jezičkog izražavanja (veština komunikacije) nastavlja uvežbavanje pravilnog korišćenja novih leksičkih jedinica i novih oblika. Korišćenje govornih vežbi iz prethodnog razreda i uvođenje novih.

(1) Veština slušanja (razumevanje govora). Učenik treba da:

- razlikuje govor koji uči od drugih govora i jezika;

- prepoznaje glasove u govornom lancu (posebno one glasove kojih nema u srpskom jeziku: î , ă, ś, ź, dz), akcenat, ritam i intonaciju naučenih reči i izraza;

- razume lagano i brižljivo artikulisan govorni iskaz, uz duže pauze i oblike neverbalne komunikacije, koje mu pomažu da shvati značenje;

- razume govor nastavnika, kratke dijaloge, priče i pesme o poznatim temama, koje čuje uživo ili sa zapisa;

- razume i reaguje na odgovarajući način na kratke usmene poruke u vezi sa ličnim iskustvom i sa aktivnostima na času (poziv na igru, zapovest, uputstvo i dr.);

- razvija sposobnost i naviku slušanja sa razumevanjem.

(2) Veština čitanja. Učenik treba da:

- usvaja pismo vlaškog govora;

- neguje tehniku glasnog čitanja (pravilan govorni ritam, intonacija, artikulacija i akcentovanje);

- ume da glasno čita kratke tekstove poznate sadržine, a zatim tekstove delimično nepoznate sadržine;

- čita sa razumevanjem kratke pisane i ilustrovane tekstove u vezi sa poznatim temama.

(3) Veština pisanja. Učenik treba da:

- usvaja pismo vlaškog govora (posvećuje više pažnje slovima kojih nema u srpskom jeziku: î , ă, ś, ź, dz);

- uočava korelaciju glas - grafem;

- ume da prepiše kraće rečenice;

- ume da piše kraće diktate;

- poštujući pravopis prepisuje, dopunjava i piše reči i kraće rečenice u vezi sa poznatim tekstovima;

- ume da napiše svoje ime i prezime i adresu;

- ume da pravi spiskove sa različitim namenama (kupovina, gosti na proslavama, obaveze u toku dana i sl.);

- ume da popunjava čestitku;

- prepoznaje slova, napisane reči i rečenice koje je usmeno već usvojio i poštuje pravopisne znake prilikom čitanja;

- razume osnovna značenja kratkih i ilustrovanih tekstova o poznatim temama;

- ume pismeno da odgovori na jednostavnija pitanja.

(4) Veština govorenja (usmeno izražavanje). Učenik treba da:

- ume da usmeno izražava sadržaje u vezi sa poznatim temama, samostalno ili uz pomoć nastavnika;

- ume da prepriča kraći film, dijalog ili obrađeni tekst na osnovu zadatog plana;

- dalje se osposobljava za samostalno izlaganje u vezi sa obrađenom temom na vizuelni podsticaj - slika, niz slika, strip-slike, i bez njega;

- ume da na jednostavan način opiše predmete i bića;

- ume da ispriča lični doživljaj.

(5) Govorna interakcija. Učenik treba da:

- ume da ostvari komunikaciju i sa sagovornicima razmenjuje kratke informacije o poznatim temama;

- ume da sa sagovornicima razmenjuje nekoliko osnovnih iskaza u vezi sa konkretnom situacijom;

- razmenjuje informacije o hronološkom i meteorološkom vremenu;

- dalje se osposobljava za govorno izražavanje u dijaloškoj formi sa povećanim zahtevima u odnosu na zahteve u prethodnim razredima;

- ume da učestvuje u skeču ili izvođenju malih scena.

2) Ishod nastave i kompetencije učenika na nivou jezičke materije. Učenik treba da:

- prepoznaje gramatičke elemente;

- koristi jezik u skladu sa nivoom formalnosti komunikativne situacije (npr. forme učtivosti);

- razume vezu između sopstvenog zalaganja i postignuća u jezičkim aktivnostima;

- dalje uvežbava obrasce iz prethodnog perioda: imenovanje predmeta i bića, iskazivanje osobina predmeta, bića, iskazivanje radnje, objekta, namene, prostornih odnosa, molbe ili zapovesti.

3) Tematika sadrži nekoliko tematskih oblasti:

- škola: ime škole (čije ime škola nosi); život u školi, Dan škole;

- porodica i blisko okruženje: rođaci, prijatelji, komšije; praznik u porodici, pozivanje gostiju, primanje gostiju, odlazak u goste;

- moj dom: obaveze u kući u kuhinji, u kupatilu (spremanje stana ili kuće, priprema hrane i sl.);

- okruženje - grad i selo: grad (ulica, bulevar, trg, centar, predgrađe, park (drveće i cveće), na železničkoj ili autobuskoj stanici; gradski saobraćaj); putovanje u veće mesto; na farmi;

- ja i moji drugovi: sport;

- ishrana: omiljena hrana, zdrava hrana;

- odeća, obuća: odevni predmeti u odnosu na vremenske prilike;

- okruženje: posete ustanovama u okruženju (bioskop, škola, pozorište, pošta, muzej i sl.);

- ostalo: kazivanje punih sati, brojanje do 1000.

Vlaška književnost. Elementi nacionalne kulture
(praznici, običaji)

Integrisanje nastave govora sa elementima nacionalne kulture omogućuje ostvarivanje efikasnih rezultata u svakoj od navedenih oblasti. U trećem razredu osnovne škole učenici uče da čitaju na vlaškom govoru. Tumačenje teksta ima za cilj sticanje sledećih kompetencija kod učenika:

- prepoznavanje rime, stih i strofe u lirskoj pesmi;

- upoznavanje, čuvanje, razvijanje i poštovanje vlaškog identiteta i kulture;

- aktivno učestvovanje u radu na času ili sakupljanje i istraživanje od starijih članova porodice (baka, deda i sl.) informacija o nizu tema koje se tiču vlaške kulture i tradicije;

- ima dodir sa predmetima koji čine materijalnu komponentu vlaške tradicionalne kulture;

- recitovanje ili scenski prikaz vlaških folklornih priča i legendi vezanih za osnovne praznike (kao što su: Badnje veče, Božić, Uskrs i sl.);

- uključivanje manuelnih aktivnosti vezanih za verske praznike Vlaha (crtanje, farbanje jaja, pravljenje maske i sl.);

- zajedničko pravljenje ilustrovanih materijala u vezi sa lokalnom vlaškom kulturom (albuma fotografija i sl.);

- pronalaženje adekvatne vlaške igre, pesme ili plesa koji ide uz verske ili druge praznike;

- učenici se podstiču da samostalno pišu na vlaškom (pesme, priče i sl.);

- vaspitavanje učenika za rad u duhu humanizma, tolerancije i solidarnosti.

Preporučena lektira:

1. "Повјестјиј дје копиј - Povješć di kopij", Nacionalni savet Vlaha, Negotin 2013. g.

2. dPasujoni "Panda învacă kung-fu", Nacionalni savet Vlaha, Beograd 2013.g.

Način ostvarivanja programa

- Pristup. Treća godina učenja vlaškog govora ima zadatak da utvrdi prethodno stečena znanja. Pristup u nastavi ovog predmeta je komunikativno-interaktivni. Primena ovog pristupa u nastavi jezika podrazumeva da se u učionici koristi ciljni jezik u osmišljenom društvenom kontekstu koji je od interesa za učenike. Jezička građa je kumulativna i nadovezuje se na već obrađenu. Kada je reč o kombinovanju sadržaja jezika, književnosti i kulture, preporučuje se uvođenje integrisanog učenja jezika kroz nejezičke sadržaje. Drugim rečima, nastava jezika se integriše sa nastavom književnosti i elementima nacionalne kulture.

- Učenici. U nastavi vlaškog govora sa elementima nacionalne kulture težište rada prenosi se na učenike: oni se tretiraju kao odgovorni, kreativni, aktivni učesnici u nastavnom procesu, koji svojim zalaganjem i radom treba da stiču i razvijaju jezička umenja, da usvajaju govor i stečena znanja primenjuju u komunikaciji. Kada je reč o književnosti i elementima nacionalne kulture, deca mogu da aktivno učestvuju u spontanom razgovoru na času ili sakupljanjem obaveštenja, istraživanjem i saznanjem od starijih članova porodice (baka, deda i sl.) o nizu tema koje se tiču narodne tradicije.

- Nastavnik planira, vodi i organizuje nastavni proces (odabira sadržinu rada, leksiku, metode rada, oblik rada, tipove i broj vežbi i dr.), koordinira radom učenika kako bi se što uspešnije ostvarili postavljeni ciljevi. Nastavnik vežbe postavlja tako da svakom učeniku omogući što češće verbalne aktivnosti, jer se samo govorenjem može produktivno ovladati jezikom.

Kada je reč o aktivnostima vezanim za sticanje znanja o elementima nacionalne kulture i književnosti, u praktičnom vidu nastave potrebno je da učenici imaju dodir sa predmetima koji čine materijalnu komponentu vlaške tradicijske kulture, bilo da se izrađuju prema postojećem modelu, bilo da se sa njima upoznaje u autentičnom ambijentu. Uz odgovarajuće priče iz folklora Vlaha vezane za osnovne praznike (kao što su: Badnje veče, Božić, Uskrs i sl.), nastavnik može da organizuje učenike da obavljaju manuelne aktivnosti povezane sa praznicima i značajnim danima (crtanje, farbanje jaja, pravljenje maske i sl.).

U okviru ovog dela nastavnog programa poštovale bi se opšte preporuke o izostanku teorijske nastave u mlađem uzrastu. Nastavnik treba da ima kontakt sa porodicom učenika kako bi dobio informaciju o njihovom mišljenje o onome što deca uče.

- Nastavna sredstva: visok nivo motivacije učenika nastavnik postiže upotrebom odgovarajućih audio-vizuelnih sredstava, kompakt-diskova (CD, DVD), ilustracija u udžbeniku, slika, fotografija, filmova, emisija i sl. Nastavnik mora da podstiče učenike da se i oni angažuju na prikupljanju nastavnih sredstava vezanih za temu koja se obrađuje.

- Tehnike:

- Povezivanje reči i slika, odgovaranje na jednostavna pitanja u vezi sa tekstom, izvršavanje pročitanih naredbi.

- slušanje i reagovanje na komande nastavnika ili sa audio-zapisa (ustani, sedi, hodaj, skoči, igraj... ili: crtaj, seci, boji, otvori/zatvori svesku i sl.);

- vežbe slušanja (prema uputstvima nastavnika ili audio-video materijala povezati pojmove u vežbanci);

- zajedničko pravljenje ilustrovanih materijala (albuma fotografija i sl.);

- rad u parovima, malim i velikim grupama (mini dijalozi); manuelne aktivnosti (crtanje, bojenje, seckanje s makazama, pravljenje predmeta od glinamola ili testa i sl.).

Literatura:

1. dPasujoni, "Vuorbarj":vlaško-srpski rečnik, Nacionalni savet Vlaha, Beograd 2013. g.

2. dPasujoni, "Govorim vlaški - Vorbăsk ljimba vlaha", Nacionalni savet Vlaha, Beograd 2013. g.

VUORBA VLAHA KU ELEMENTURJ DÎ KULTURA NACIONALA

Cilju šî zadatkurlji

Cilju lu invăcamîntu lu vuorba vlaha je dî să škuolari invjeacă zakuoanjilji lu vuorba vlaha în kare trîabje să šćije să skrije šî să vorbaskă, să o kunuoaskă, să invjeacă să tulmaśaskă aljeasă teksturj dîn literatură, să să învjeacă se pastrjeadză ađetutlji šî tradicija šî să înbuogacaskă kultura vlaha.

Zadatkurlji lu invăcamîntu lu vuorba vlaha je škuolari să:

1) prinde drag dă ljimba mumi šî să ajbe vuoje să o pazaskă šî să o înbuogacaskă;

2) învjeacă să skrije šî să śećaskă în vuorba vlaha;

3) sî să kunuoske pră rînd šî ku sistem ku karakteristikurlji šî struktura lu vuorba vlaha;

4) fije kadîrj sî să askulće ku vuorba vlaha în fije karje vid šî în vuorbă šî în skris, în fijekarje temă dîn tuoatădzî (askultatu, śećitu, produkcije skrisă šî spusă šî interakcija);

5) ajbe bună intonacije kînd vorbăsk šî śećesk;

6) šćije sluovurlji šî kum trîabje skris đirjept;

7) kunuoskă, să pastrjeadză, să poštuojaskă šî să înbuogacaskă aluor kultură šî identitet;

8) sî să vaspituje dî paśe, tolerancije šî sulukrarje întră lumnje;

9) ajbe gînd dî interkulturalnost;

Atrijlja raz
(2 śasur la săptamînă, 72 pră an)

Ciljurlji karje îs planiric în programu dî învăcamînt dî vuorba vlaha ku elementur dî kultura nacionala dî rezultat au să ajbe škuolari potriviće kompetencije.

Pogramu dî învăcamînt dî Vuorba vlaha ku elementurj dî kultura nacionala integrisîašće învăcamîntu lu vuorbă, literatură šî kultură.

În atrijlja raz krjesk kompetencijilji lu školarj: să învacă elementurlji dî vorbit, să învacă skrisu šî śećitu. Škuolari învacă sî să askulće ku modelul ljimbi śe a învacat numa în măj lung monolog šî dijalog dîkăt în razu al întînj, să învacă să skrije în o formă frumoasă, askultînd să încaljagă frăzurj măj învrzîće kum je numit ku programu.

Śe sadržaj o să aljagă să lasă lu oćitul, da ra fi bun dî să sadržaju lu asta parće lu program dî învăcamînt realizaskă ku muzika šî źuoku (askultat la kînćiśe dî kopij, kunoskutu ku instrtumenturlji , ku źuokurlji), ku povješć, ađeturj šî aluor aratat kum la śas aša šî la priredburj.

Zadatkurlji dî operativă

Prîn învăcamîntu lu Vuorba vlaha ku elementurj dî kultura nacionala în atrijlja raz în osnovna škuoala škuolari trîabje:

- să ajbe un fond dî mej tri suće dî vuorbj noj šî să puoată sî să askulće ku jealje în vuorbă kînd trîabje să spună lukratura śe a fuost šî aja śe je aku;

- să fije kadîrj sîngurj se vuorbaskă în forma lu dijaluog ku măj mulće elementurj dîkăt în razu al întînj šî în rînd ku tematika lukrată;

- să fije kadîrj sîngurj se vuorbaskă în forma lu monolog ; să încaljagă dijalogu la relacije nastavnjiku-škuolarju šî škuolarju-škuolarju;

- să šćije tuoaće sluovilji šî să vjeažbuje tehnika lu śećitu la glas (ritmu, artikulacija šî akcentu) la teksturj skurće ku tematika kunoskută;

- să fije kadîrj sîngur să skrije teksturj skurće;

- să răzumenjaskă în vuorba spusă în rînd dî la opt pîn la śinsprîaśe frazurj înpreuna ku dijaluogurj karje îs un întrjeag šî karje îs dîn tematika lukrată;

- să kunuoaskă să pazaskă šî să înbogacaskă aluor kultură, tradicije šî identitet;

- sî să vaspituje dî paśe, tolerancije šî sulukrarje întră lumnje;

Sadržaju lu program

Vuorba vlaha (materija ljimbi), spusu ljimbi (askultatu, vuorbitu šî interakcija ku vuorba) šî tematika

1) Rezultatu lu învăcamîntu šî kompetencije alu škuolarj la nivou lu spusu ljimbi (komunikacija) sî nađeašće la aja śe je lukrat în razu al întînj învacînd lekcije šî vježbje noj.

(1) Šćirja dî askultat (încaljesu vuorbji). Škuolarju trîabje să:

- aljeaźe vuorba śe învacă dîn alće ljimbj šî vuorbje;

- kunuoaskă glasurlji în vuorbă (măj ku sama aăalja glasurj karje nus în ljimba sîrbaskă: î, ă, ś, ź, dz), akcentu, ritmu šî intonacija lu vuorbilji šî frăzurlji învacaće;

- puoaće să încaljagă vuorbje kunoskuće dîn vuorba dîn tematikă kunoskută dîkă să vorbjeašće merjeau šî dîkă să ponovjeašće dî măj mulće uorj;

- încaljeaźe vuorba lu nastavnjik, dijaluogurj skurće, povješć šî kînćiśe în teme kunoskuće karje auđe în zbuor or dî pră snimkurj;

- încaljeaźe šî reaguje la skurće porînjś karje îs ljegaće dî aluj iskustvă šî dî aja śe je lukrat la śas (kematu la źuoakă, kuomandujitu, instrukcije šî aša în rînd...);

- să învacă să askulće ku încaljes;

(2) Šćirja dî śećit. Škuolarju trîabje să:

- să šćije tuoaće sluovilji;

- vjeažbuje tehnika lu śećitu la glas (ritmu, artikulacija šî akcentu);

- je kadîr să śećaskă la glas teksturj skurće ku tematikă kunoskută, da praurmă šî teksturj ku tematikă njedokunoskută;

- śećeašće ku încaljes skurće skrisă šî ilustrujiće teksturj ku tematika kunoskută;

(3) Šćirja dî skris. Škuolarju trîabje să:

- să šćije să skrije tuoaće sluovilji (măj ku sama sluovurlji karje nus în ljimba sîrbaskă: î, ă, ś, ź, dz);

- ja sama dî korelacije glasu-sluova;

- šćije să proskrije frăzurj skurće;

- šćije să skrije diktat skurt;

- proskrije, înpljinjeašće šî skrije vuorbje šî frăzurj skurće în ljegatura ku teksturj skrisă karje îs kunoskuće;

- šćije să skrije aluj numje, poljikra šî atrjesa;

- šćije să fakă ljistă în mulće fjealurj (dî pazar, dî guošć la vesaljije, dî lukru prîstă dzî, ...);

- šćije să skrije čestitka;

- kunuoašće sluovilji, vuorbilji šî frăzurlji skrisă karje šćije să vorbaskă šî ja sama dî sîamnurj dî interpunkcije;

- încaljeaźe śe skrije în tekstur skurće šî ilustrujiće dîn tematikă kunoskută;

- šćije să đea raspuns skris la întrabarja pruostă;

(4) Šćirja dî vuorbit (spusu dîn gură). Škuolarju trîabje să:

- šćije să spună dîn gură dî temă kunoskută, sîngur or ku aźutarja lu nastavnjik;

- puoaće să prospună film skurt, dijaluog, or tekst lukrat pră un plan ku întrabarje;

- puoaće sîngur šî ku aźutarja lu nastavnjik să deklamuje skurće lekcîj în ljegatură ku tema śe je lukrată la śas katînd la sljikă, strip or la rîndu dî sljiś, da šî fîrdă jeal;

- šćije ku pruoašće vuorbje să spună dî stvarurj šî stforurj;

- šćije să spună śe îj sa întînplat;

(5) Interakcija ku vuorba Škuolarju trîabje să:

- puoată să fakă komunikacije în karje înskimbă informacije skurće dî teme kunoskuće;

- puoată să înskimbje în vuorbă kîća frăzurj ljegaće dî situacije dî întuoatădzî;

- puoată să înskimbje informacije dî vrjeamja dî hronologije šî vrjeamja dî meteorologije;

- šîmăj prîaksuje spusu în fuorma lu dijaluog în un nivo măj marje dîkăt în razu al dîntînj;

- šćije să źuoaśe în skeč or să fije în prezăntažă;

2) Rezultatu lu învăcamînt în nivou lu materija ljimbi. Škuolarju trîabje să:

- kunuoašće elementurlji dî gramatikă:

- sî să askulće ku ljimba în rînd ku nivou dî formă în komunikacije (ma ruog, fala or mulcamăsk, nuje la śe...);

- šîmăj să prîaksuje să puoată să numaskă stvarurj šî stforurj, šćije să spună kum îs, să spună lukratura, objektu, numitu, relacije ljegaće dî vrjeame šî luok, să puoată să spună rugamîntu or kuomandă.

3) Tematika kuprinđe aăašća teme:

- škuoala: numilji lu škuoală (akuj numje duśe škuola), traju în škuoală, Dzîva škuolji;

- kasa šî okuolu dîn apruoapje: fameljija, prjeaćinji šî komšîjilji; praznjiku la kasă; kematu la guošć, ašćetatu lu guošć, dusu în guostîje;

- kasa a mjea: śe să lukră în kujnă, în kupatilă,... (ruostîtu lu stan or kasă, gaćitu mînkărji, ...);

- okuolu - orašu šî satu: orašu (uljica, bulevaru, tîrgu, centru, periferija, parku (ljeamnjilji šî fluorilji), la stanjica dî vuoz or autobus; saobraćaju în oraš); drumajitu în luok măj mare; la farmă;

- juo šî drugarji amjej în spuort;

- mănkarja: mănkarja dî plaśearje, mănkarja zdravînă;

- înbrăkamîntu, înkălcamîntu: stvarurlji dî înbrakat šî înkalcat dîspră vrjeamje;

- okuolu: dusu la ustanovă śe jeastă în okuolu amjeu (škuoală, bioskop, puoštă,bibliotekă, muzej...);

- aljelalće: spusu lu śasurj întrjeź, numaratu pînă la 1000;