Преподавание зыка и литературы anguage and literature

Foydalanilgan adabiyotlar
1. N.Jabborov. Fitrat ijodida Sharq va G‘arb madaniyati talqini. “Istiqlol va Fitrat” mavzusidagi an’anaviy respublika ilmiy-amaliy anjumani 
materiallari. – Buxoro, 2017. 6–13-betlar.
2. N.Karimov. XX asr o‘zbek adabiyoti manzaralari. – Toshkent: O‘zbekiston, 2008. 206–212-betlar.
3. Cho‘lpon Abdulhamid. Ulug‘ hindiy. Asarlar. To‘rt jildlik, IV jild. – Toshkent: Akademnashr. 31–33-betlar.
4. B.Qosimov, Sh.Yusupov, U.Dolimov va b. Milliy uyg‘onish davri o‘zbek adabiyoti. Oliy o‘quv yurtlarining filologiya fakultetlari uchun darslik. 
– Toshkent: Ma’naviyat, 2004. 436–452-betlar.
5. A.Hojiahmedov. She’riy san’atlar va mumtoz qofiya. – Toshkent: Sharq, 1998. 89–93-betlar.

---

34
e-mail: [e-mail]
Tahlil
Son-miqdor kategoriyasi shakllarining lisoniy xu-
susiyati deyilganda maz 
kur shakllarda son-miqdor 
ma’nosining belgilanganlik darajasi nazarda tutiladi. 
Son-miqdor ma’nosi 
birlik
va 
ko‘plik
ko‘rinishiga ega 
bo‘lib, ma’nolarga munosabati jihatidan to‘rt gu ruh -
ga bo‘linadi: 1) birlik ma’ no si belgilangan vositalar;
2) ko‘p lik ma’no si belgilangan vosi talar; 3) birlik va 
ko‘plikka betaraf vositalar; 4) bir lik va ko‘p likka daxldor 
bo‘l magan vosi talar.
Atoqli otda 
birlik,
ayrim otlarda ko‘plik ma’nosi bel-
gilangan. Ko‘plik ma’no si bir necha ko‘rinishga ega: 
1) aniq ko‘plik; 2) noaniq ko‘plik. Aniq ko‘plik, o‘z nav-
batida, ikki turga bo‘linadi: 
ikkilik
va
 ikkidan ortiq miqdor. 
Noaniq ko‘plik ham ikki ko‘rinishga ega: 
bo‘linuvchan 
ko‘plik
va 
yaxlit ko‘plik
. Yaxlit ko‘plik ma’nosi ham ikki 
ko‘rinishga ega: 
jamlik
va 
umumiylik
. Demak, ko‘plik 
ma’nosi besh xil ko‘rinishga ega: 1) ikkilik; 2) ikkidan or-
tiq aniq miqdor, 3) noaniq bo‘linuvchan ko‘plik; 4) jam-
lik; 5) umumiylik.
O‘zbek tilida ikkidan ortiq aniq miqdor va umumiylik 
belgilangan shakl yo‘q. Ko‘plikning qolgan turlarida esa 
quyidagi belgilangan shakllar bor:
1. Ikkilik ma’nosi ayrim juft ot 
(aka-uka,­ota-ona)
lar-
da belgilangan. 
2. Noaniq bo‘linuvchan ko‘plik ma’nosi -
lar
shaklida 
belgilangan.
3. Jamlik ma’nosi quyidagi vositalarda belgilangan:
Jamlovchi ot ning lug‘aviy ma’nosidan yakka narsa-
ning ko‘pligi, ya’ni noaniq jam ko‘plik anglashiladi. 
Boshqa tomondan, o‘zi anglat gan jamlik (bir butunlik)-
ning miqdori (birlik, ko‘pligi)ga betaraf. Bu jamlovchi 
otning grammatik jihati bo‘lib, u bu jihatdan donalab 
sanaladi gan otga o‘xshaydi.