Print indd
Yüklə 2,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
148 Amerika prezidentləri bu istiqamətdə Latın Amerikası ölkələrinə dəstək vermək. Lakin, Ruzvelt ümumdünya siyasətində ABŞ-ın söz sahibi olması xəttini yeridir. XX əsrdə Birləşmiş Ştatların xarici siyasətində üç əsas müddəa Ruzveltin hakimiyyəti dövründə müəyyənləşib: 1) Latın Amerikası – Avropa dövlətlərinin buradan sıxış- dırılıb çıxarılması; 2) Asiya – xüsusilə Çin və digər Asiya ölkələrində ABŞ-ın mövqeyinin möhkəmlədilməsi, buna mane olan Yaponiyanın zərərsizləşdirilməsi, 3) Avropa – ümumdünya ağalığının qarantına çevrilə biləcək mövqe döyüşü. Qarşıya qoyduğu strateji məqsədlərə çatmaq üçün Ruz- velt bütün diqqəti hərbi-dəniz qüvvələrini gücləndirməyə yönəldir. Artıq onun prezidentlik müddətinin sonuna yaxın ABŞ dünyada ikinci dəniz dövləti olur. Radikal-pasifi stləri reallıqdan uzaq romantiklər ad- landırsa da, dünyada sülhün qorunub saxlanması tərəfdarı kimi çıxış edir. Rus-Əfqan müharibəsinə son qoyulmasın- da vasitəçiliyi 1906-cı ildə ona Nobel Sülh mükafatının verilməsilə nəticələnir. İstefaya çıxdıqdan sonra ümumdünya səyahətinə çı- xır. Afrikanı, Avropanı dolaşır, vətənə qayıtdıqdan sonra yenidən aktiv siyasi fəaliyyətə başlayır. Prezident Taftın yeritdiyi siyasətlə razılaşmayaraq 1912-ci ildə yenidən prezident seçilməyə cəhd göstərir. Lakin onun bu istəyi partiya daxilində narazılıqla qarşılanır. Nəticədə Ruzvel- tin tərəfdarları partiyadan çıxaraq Tərəqqi partiyasını ya- radırlar və Ruzvelt onların namizədi olur. Respublikaçı- ların seçkilərə vahid namizədlə gedə bilməmələri onların məğlubiyyətilə nəticələnir. Demokrat Vilson qalib gələrək prezident seçilir. Ruzvelt bu məğlubiyyətdən sonra da siyasi fəaliyyətini davam etdirir. 1914-cü ilin payızında ABŞ ictimaiyyətinin 149 Amerika prezidentləri Avropada Almaniyanın özbaşınalığına etirazını dəstəkləyir. Britaniya sərnişin gəmisi «Luzitaniya» batırıldıqdan sonra ABŞ-ın ittifaq qoşunları tərəfi ndə müharibəyə qatılmasının vacibliyini bildirir. 1918-ci ildə Taftla barışması onu növbəti seçkilərə şanslı namizəd edirdi. Lakin səhhətinin kəskin pisləşməsi onun bu planlarını pozdu. Kiçik oğlu Kventinin Fransa cəbhəsində həlak olması onun həyat eşqini daha da korşaldır. T.Ruzvelt 6 yanvar 1919-cu ildə Nyu-York yaxınlığındakı Saqemor- Hil malikanəsində 60 yaşında vəfat edir. 150 Amerika prezidentləri UİLYAM H.TAFT (WILLIAM H. TAFT) (1909-1913) ABŞ-ın 27-ci prezidenti olmuş Uilyam Houard Taft 15 sentyabr 1857-ci ildə Ohayo ştatının Sinsinnati şəhərində varlı vəkil Alfonso Taftın ailəsində dünyaya gəlmişdir. Taft- 151 Amerika prezidentləri lar hələ 1678-ci ildə Amerikaya köçmüş ilk mühacirlərdən idi və bu sülalədən iri torpaq sahibləri, vəkillər, dövlət xadimləri çıxmışdı. Balaca Uilyam ibtidai təhsilini doğma şəhərində aldıqdan sonra Yel Kollecində oxuyur. 1878-ci ildə Kolleci bitirərək Sinsinnati hüquq məktəbində təhsilini davam etdirir. Hüquq fakültəsini bitirən Taft qəzetdə ona təklif olunan yüksək məvacibli işdən imtina edərək, öz hüquq biliklərini zənginləşdirmək məqsədilə məhkəmədə işləməyə başlayır. 23 yaşında ikən Hamilton qrafl ığının (Ohayo şt.) prokuror köməkçisi təyin edilir. Bu təyinat Taftın 30 il sonra Ağ Evdə bitəcək siyasi-ictimai karyerasının başlanğıcı idi. Tezliklə o, atasının dostu Harlan P.Lloydla birgə şəxsi vəkillər kontoru açsa da, iki il sonra vəkillik fəaliyyətinə son qoyur. Maddi cəhətdən heç bir çətinliyi olmayan Uilyam sırf siyasətlə məşğul olmağa qərar verir. Şöhrətpərəst ol- masına baxmayaraq, ambisiyaları ABŞ Ali Məhkəməsinin sədri olmaqdan uzağa getmirdi. Ona Ali Məhkəmənin üzvü olmaq təklif edilsə də, sədr olmaq məqsədilə bu təklifdən imtina etmişdi. 1896-cı ildə nüfuzlu ailədən olan Ellen Herronla ailə qurmuş və bu nikahdan onların üç övladı dünyaya gəlmişdir. 1887-ci ildə Ohayo Ali Məhkəməsinin sədri seçilir. Üç il sonra isə prezident Harrison onu Birləşmiş Ştatların Baş prokuroru təyin edir. İki il bu vəzifədə çalışan Taft 1892-ci ildə Sinsinnatiyə qayıdaraq səkkiz il yerli məhkəmədə ha- kim kimi fəaliyyət göstərir. 1900-cü ildə prezident Mak- Kinli onu iki il əvvəl ABŞ tərəfi ndən ilhaq edilmiş Filippin arxipelaqının konstitusiyasını hazırlayacaq İkinci komis- siyaya prezident təyin edir. Növbəti il Taft arxipelaqın ilk qubernatoru olur. 1904-cü ildə ikinci müddətə prezident seçilmiş T.Ruz- veltin qurduğu kabinetə hərbi nazir kimi daxil olan Taft 152 Amerika prezidentləri dörd il bu vəzifədə çalışmışdır. Onun Ruzveltlə isti münasibətləri karyerasına əhəmiyyətli təsir göstərmişdir. Müxtəlif xarakterli insanlar olmasına baxmayaraq, onlar istər siyasi, istərsə də gündəlik həyatda dost olmuşlar. Elə Ruzveltin təklifi ilə də respublikaçılar Taftı 1908-ci il pre- zident seçkilərinə namizəd göstərirlər. Ruzvelt başladığı si- yasi-iqtisadi islahatları Taftın davam etdirəcəyinə inanırdı. 1908-ci ilin noyabrında keçirilən seçkilərdə Taft vitse- prezidentliyə namizəd göstərilmiş Nyu-Yorklu senator Ceyms Şermanla birgə demokratların namizədi Uilyam Brayana qalib gəlir. Gözlənildiyinin əksinə olaraq, yeni seçilmiş prezident heç də Ruzveltin başladığı islahatları davam etdirməmiş, partiyanın mühafi zəkar qanadının dəstəyinə arxalanaraq islahatlar aparılmasına loyal yanaşmışdır. Taftın Ruzveltin məsləhətlərinə laqeyd münasibəti, köhnə dostları bir-birinə rəqib, sonda isə düşmən etdi. Prezidentin belə daxili siyasi kurs götürməsi respub- likaçılar partiyasında böyük narazılıqla qarşılanırdı. İs- lahat tərəfdarlarının Konqresin hər iki palatasında güclü fraksiya yaratdığını nəzərə alsaq, prezidentin mövqeyinin zəifl əyəcəyini, konqres-prezident qarşıdurmasının labüdlü- yünü əvvəlcədən xəbər vermək olardı. Taftın apardığı kadr siyasəti də Ruzvelti məyus etmişdir. Yeni kabineti qurarkən Taft əsasən yaxından tanıdığı və inandığı şəxslərə üstün- lük vermişdir. İqtisadi məsələlər üzrə vəkil Filander Nok- sun dövlət katibi, Riçard Bollingerın daxili işlər naziri təyin olunmasını da bununla izah etmək olar. Lakin, Taft heç də islahatların tam əleyhdarı olma- mışdır. Sonradan o, nəinki Ruzveltin başladığı bəzi isla- hatları həyata keçirmiş, bir çox sahələrdə islahatlar apa- rılmasının təşəbbüskarı olmuşdur. Poçt xidməti sahəsində islahatlar aparılması və poçt idarəsi nəzdində əmanət kas- Yüklə 2,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|