Prognoza oddziaływania na środowisko planu urządzenia lasu

1.4.Metody zastosowane przy sporządzeniu prognozy

Sporządzanie Prognozy wymaga zastosowania wielu metod analiz i oceny. Podstawową metodą jest zbiór dostępnych informacji o terenie. Zgodnie z Art. 52. ust. 1 ustawy OOŚ, „informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko powinny być opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu”. Pierwszym krokiem było, zatem zebranie informacji o dostępnych danych na temat występowania i lokalizacji gatunków i siedlisk będących przedmiotem ochrony na obszarach Natura 2000, położonych w granicach nadleśnictwa oraz innych danych opisujących stan środowiska przyrodniczego. Część tych informacji została zebrana podczas prac nad Planem; zostały one zamieszczone w częściach opisowych Planu: elaboracie, programie ochrony przyrody a także w opisie taksacyjnym lasu. Są to informacje o występowaniu siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin i zwierząt itp. Aktualna wiedza na temat tych siedlisk i gatunków jest wynikiem prowadzonych inwentaryzacji przyrodniczych. Większość danych o siedliskach pochodzi z inwentaryzacji przeprowadzonej w 2007 r. przez Lasy Państwowe. Informacje o chronionych gatunkach, uzyskano z inwentaryzacji LP oraz innych źródeł: głównie danych zawartych w SDF dla obszarów Natura 2000, danych organizacji przyrodniczych i wyników obserwacji własnych.

Ponieważ głównym elementem prognozy wpływu na środowisko są zaplanowane zabiegi gospodarcze, zapisane w Planie w formie szczegółowych wskazań, co i gdzie powinno być wykonane, podstawową metodą analizy wpływu tych zabiegów na środowisko jest porównanie w układzie przestrzennym rozmieszczenia zaplanowanych zabiegów z danymi o elementach środowiska przyrodniczego. Analizę przeprowadzono dla zadań gospodarczych wykazanych w Planie, z wyłączeniem zabiegów wykonanych w latach 2008-2009. Analizę tę przeprowadzono w dwóch postaciach:

• 
  porównanie przestrzenne za pomocą technik GIS,
  

• 
  zestawienie danych w tabelach, uzyskanych z bazy danych zawierającej informacje o planowanych zabiegach.
  

Techniki GIS umożliwiły wykonanie przestrzennych analiz rozmieszczenia zaplanowanych zabiegów w odniesieniu do lokalizacji wybranych obiektów przyrodniczych takich jak: miejsca występowania gatunków ptaków, siedliska przyrodnicze, obiekty chronione itp. W pierwszej kolejności dokonano wytypowania obszarów zainteresowania, czyli znanych stanowisk występowania gatunków będących celem ochrony obszaru Natura 2000, siedlisk przyrodniczych, stanowisk rzadkich gatunków roślin i zwierząt, obszarów będących potencjalnymi siedliskami bytowania gatunków ptaków. Na tak wytypowane obszary zostały nałożone mapy (warstwy) zaplanowanych zabiegów. W ten sposób zostały wytypowane potencjalne obszary konfliktowe, które zostały następnie szczegółowo przeanalizowane pod kątem rodzaju wykonywanego zabiegu i stopnia wpływu tego zabiegu na określony gatunek, siedlisko itp.

Dla wytypowanych obszarów konfliktowych zostały wykonane tabele pomocnicze w formie wykazów i zestawień sumarycznych. Tabele te uzyskano w wyniku kwerend do bazy danych nadleśnictwa. Zawierały one wykazy wydzieleń leśnych w ramach określonych obszarów konfliktowych z wyszczególnionymi rodzajami zabiegów oraz powierzchnią tych zabiegów. Uzyskane wykazy i zestawienia były analizowane i oceniane a wyniki tych analiz zostały wyszczególnione w macierzach danych.

Zabiegi pogrupowano następująco: rębnie (z podziałem na formy rębni), cięcia pielęgnacyjne (TP, TW, CP i CP-P) i pozostałe zabiegi w uprawach (odnowienia, pielęgnacje i CW). Należy jednak zaznaczyć, że ogólna powierzchnia zaplanowana do zabiegów nie wynika wprost z sumy powierzchni tych trzech grup, ponieważ zabiegi w uprawach dotyczą w przeważającej większości tej samej powierzchni na której wykonywane są rębnie. Tak więc łączna powierzchnia zaplanowanych zabiegów to w zasadzie powierzchnia dwóch pierwszych grup: rębni i cięć pielęgnacyjnych.

Oceny poszczególnych parametrów środowiska oraz wpływu Planu na te parametry polegały głównie na ocenie eksperckiej, wynikającej z przeprowadzonych wcześniej analiz i uzyskanych tabel i zestawień.

W ramach Prognozy, zostały przywołane zestawienia i tabele zamieszczone w programie ochrony przyrody i elaboracie. W większości przypadku odwoływano się do tabeli i zapisów Planu, bez ich szczegółowego przytaczania w Prognozie ze względu na konieczność zachowania logicznego układu oraz spójności opracowania.

Przy określaniu wymagań ekologicznych oraz zagrożeń dla poszczególnych gatunków i siedlisk korzystano głównie z publikacji MŚ „Poradniki ochrony siedlisk i gatunków - przewodnik metodyczny”. W przypadku ustalania naturalnych składów gatunkowych drzewostanów w ramach zbiorowisk leśnych oparto się na pracy „Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski” pod red. J. M. Matuszkiewicza.

1.5.Zawartość planu

Zawartość Planu określa Instrukcja urządzania lasu (IUL). Ogólne wytyczne zamieszczone w IUL mogą być następnie uszczegóławiane i modyfikowane w trakcie KTG.

Plan składa się z następujących części składowych:

1. 
   dane inwentaryzacji lasu,
   
2. 
   analiza gospodarki leśnej w minionym okresie,
   
3. 
   program ochrony przyrody,
   
4. 
   część planistyczna,
   

Części te zawarte są w następujących tomach:

Elaborat zawierający:

1. 
   ogólny opis nadleśnictwa, zawierający charakterystykę lasów,
   
2. 
   zestawienia zbiorcze danych inwentaryzacyjnych (raporty w formie tabel i wykazów),
   
3. 
   analizę gospodarki leśnej w minionym okresie gospodarczym,
   
4. 
   podstawy gospodarki przyszłego okresu, w tym cele i zasady trwale zrównoważonej gospodarki leśnej w lasach wielofunkcyjnych, oraz przewidywane sposoby ich realizacji,
   
5. 
   określenie etatów cięć użytkowania głównego,
   
6. 
   zestawienie i opisanie zadań z zakresu użytkowania głównego (rębnego i przedrębnego),
   
7. 
   zestawienie i opisanie zadań z zakresu hodowli lasu, w tym zalesień gruntów przeznaczonych do zalesienia, odnowienia lasu oraz pielęgnowania upraw i młodników,
   
8. 
   określenie kierunkowych zadań z zakresu ochrony lasu, w tym ochrony przeciwpożarowej,
   
9. 
   określenie kierunkowych zadań z zakresu gospodarki łowieckiej,
   
10. 
    określenie potrzeb w zakresie infrastruktury technicznej, w tym dotyczących turystyki i rekreacji.
    

Program ochrony przyrody nadleśnictwa obejmujący:

1. 
   kompleksowy opis stanu przyrody w nadleśnictwie, z uwzględnieniem lasów innych form własności w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa,
   
2. 
   podstawowe zadania z zakresu ochrony przyrody i sposoby realizacji tych zadań,
   
3. 
   mapę walorów przyrodniczo-kulturowych.
   

Szczegółowe dane inwentaryzacyjne są zebrane dla każdego obrębu w oddzielny tom, w skład którego wchodzą:

1. 
   opis taksacyjny lasu,
   
2. 
   zestawienie i tabele zbiorcze.
   

Osobnym tomem dla każdego obrębu są plany zawierające:

1. 
   wykaz projektowanych cięć rębnych,
   
2. 
   wykaz projektowanych cięć przedrębnych,
   
3. 
   wykaz wskazań gospodarczych w zakresie hodowli lasu.
   

Niezbędnym elementem składowym Planu są mapy tematyczne w różnej skali:

1. 
   mapy gospodarcze w skali 1:5000,
   
2. 
   mapy gospodarczo-przeglądowe drzewostanów i cięć rębnych w skali 1:10000
   
3. 
   mapa przeglądowa drzewostanów w skali 1:20000,
   
4. 
   mapa przeglądowa cięć rębnych w skali 1:20000,
   
5. 
   mapa przeglądowa siedlisk w skali 1:20000,
   
6. 
   mapa przeglądowa ochrony przeciwpożarowej w skali 1:50 000,
   
7. 
   mapa sytuacyjna obszaru w granicach terytorialnego zasięgu nadleśnictwa w skali 1:50000,
   
8. 
   mapa sytuacyjno-przeglądowa funkcji lasu w skali 1:50000,
   
9. 
   mapa przeglądowa gospodarki łowieckiej w skali 1:50000,
   
10. 
    mapa sytuacyjno-przeglądowa walorów przyrodniczo-kulturowych nadleśnictwa w skali 1:50000.
    

Plan urządzenia lasu Nadleśnictwa Waliły na okres od 1.01.2008 do 31.12.2017 został zatwierdzony przez Ministra Środowiska decyzją z dnia 21.02.2008 r. (znak: DLOPiK-L-lp-611-12/08) i obecnie jest obowiązującym administrację leśną dokumentem prawnym.

Najbardziej istotnym elementem Planu, podlegającemu ocenie wpływu na środowisko, są zaprojektowane zadania i wskazania gospodarcze. Zadania gospodarcze są wynikiem podsumowania wszystkich prac w nadleśnictwie z danego zakresu i ich zestawienie jest elementem wyszczególnionym w decyzji Ministra Środowiska o zatwierdzeniu Planu. Zatwierdzone zadania gospodarcze są elementem obligatoryjnym do wykonania, lub nie do przekroczenia w 10-letnim okresie gospodarczym.

Według stanu na 1.01.2010 r. zadania te zostały już częściowo zrealizowane, proporcjonalnie do upływu czasu. Z przyznanego przez Ministra etatu miaższościowego użytków głównych (rębnych i przedrębnych) w wysokości 704723 m³ grubizny netto, w ciągu 2 lat obowiązywania Planu zrealizowanych zostało 20,98%.

Poszczególne wskazania gospodarcze są propozycją wykonania pewnych czynności w każdym konkretnym wydzieleniu, w celu osiągnięcia założeń i celów Planu. Poziom szczegółowości zaprojektowanych czynności jest różny. Prawidłową ocenę wpływu na środowisko można przeprowadzić, znając poziom szczegółowości każdego rodzaju czynności, z jakim zostały one zapisane w Planie.

Tabela 1. Przedstawienie stopnia szczegółowości wskazań gospodarczych, zadań i innych ustaleń Planu.

Rodzaj zabiegu lub zapisu w Planie	Szczegółowość informacji zapisana w planie urządzenia lasu	Możliwe negatywne oddziaływanie	Opis	Skala (% pow. nadl.)
Etat cięć użytków rębnych i przedrębnych	Dla całego nadleśnictwa	Możliwe do stwierdzenia w przypadku zatwierdzenia etatu znacznie przekraczającego możliwości przyrostowe drzewostanów - oznaczałoby to negatywny wpływ na zasoby przyrody	Określa maksymalną możliwą do pozyskania miąższość drewna w całym okresie obowiązywania Planu.	100,0%
Etat pielęgnowania drzewostanów	Dla całego nadleśnictwa	Brak spodziewanego wpływu wielkości etatu na środowisko	Określa powierzchnię przewidzianą do pielęgnowania, jaką trzeba obligatoryjnie wykonać w 10 leciu.	100,0%
Odnawianie	Do konkretnego wydzielenia	Tylko w przypadku stosowania składów gatunkowych zupełnie niezgodnych z typem lasu	Odnawianie drzewostanów wiąże się z ich uprzednim użytkowaniem. Grunt leśny, w myśl ustawy o lasach powinien być w ciągu 5 lat od wycięcia, odnowiony, Skład gatunkowy upraw wynika z ustaleń KTG	7,7%
Rębnia I	Do konkretnego wydzielenia	Tylko w odniesieniu do niektórych gatunków i siedlisk, wrażliwych na nagłe odsłonięcie	Użytkowanie rębnią I wiąże się z usunięciem 95% powierzchni drzewostanu. Sposób zagospodarowania został przyjęty ze względu na typ siedliskowy lasu oraz gospodarczy typ drzewostanu i aktualny skład gatunkowy	5,7%
Rębnia III, IV i V	Do konkretnego wydzielenia	Tylko w przypadku wykonania zaplanowanych zabiegów niezgodnie z przyjętymi zasadami	Użytkowanie rębniami złożonymi wiąże się z usunięciem od 5% do 30% powierzchni drzewostanu i jest rozciągnięte na kilka okresów gospodarczych. Sposób zagospodarowania został przyjęty ze względu na typ siedliskowy lasu oraz gospodarczy typ drzewostanu i aktualny skład gatunkowy	5,5%
Składy gatunkowe upraw	Zapis odnoszący się nie do konkretnego wydzielenia, ale do typów siedliskowych lasu w ramach GTD	Tylko w przypadku stosowania składów gatunkowych zupełnie niezgodnych z typem siedliskowym lasu	Zaplanowane dla każdego TSL składy gatunkowe są realizowane w terenie podczas odnawiania lasu	100,0%
Zalesienia	Do konkretnego wydzielenia	Tylko w przypadku zalesiania cennych siedlisk nieleśnych	Brak planowanych zalesień	-
Usuwanie posuszu	Ogólny zapis dotyczący całego nadleśnictwa	W sytuacji gdy cały posusz jest usuwany, bądź usuwane drzewa są miejscem występowania gatunków „naturowych”	W Planie zapisane są zalecenia wynikające z Instrukcji ochrony lasu	100,0%
Melioracje wodne	Do konkretnego wydzielenia	Negatywne w przypadku stałego odwadniania	Brak zadań z zakresu melioracji wodnych na terenie nadleśnictwa	-
Zalecenia zamieszczone w Programie Ochrony Przyrody	Zasadniczo ogólne zapisy, w pewnych przypadkach odniesienie do konkretnych wydzieleń	Nie występuje, ponieważ zapisy z Programu ochrony przyrody mają na celu łagodzenie wpływu gospodarki leśnej na środowisko	Zapisy różnego typu: pozostawianie martwego drewna, ochrona stanowisk roślin przed przypadkowym zniszczeniem, pozostawianie kęp drzewostanu itp.	100,0%