SO‘Z BOSHI
Nanobiotexnologiya sohasidagi ishlanmalar molekular biologiya,
hujayra biologiyasi, rivojlanish biologiyasi, genetika,
mikrobiologiya va
molekular biotexnologiya fanlarining yutuqlari asosida yaratiladi. Oliy
ta’limni biologiya yo‘nalishida bilim olayotgan magistrlar yuqorida
keltirib o'tilgan sohalami eskirgan yutuqlari bilan tanishishlari uchun
yetarli soatlar ajratilmagan. Demak, nanobiotexnologiya fanining
mohiyatiga yetib borish, talabalarga bazaviy
bilimlarni eslashni taqozo
qilib, ushbu о‘quv qo‘llanma strukturasini va uning mazmunini
belgilashda ba’zi bir chegaralanishiarga olib keldi.
Yuqoridagi muammoli tadbirlami ijobiy o'tkazish maqsadida
qoMlanmani har bir bobida, shu bobga tegishli ma’lumotlami o ‘zlash-
tirishni osonlashtirish uchun kerakli bo‘lgan m a’lumotlami keltirish va
shundan keyingina nanobiotexnologiyalar
haqida zamonaviy, funda
mental va amaliy ahamiyatga ega bo'lgan axborotlar bayon etildi.
Talabalarga yengillik tug‘dirish maqsadida har bir bobning nihoyasida,
shu bobga aloqador bo‘lgan atamalar Iug‘ati, o'zlashtirish darajasini
aniqlash uchun savollar hamda tegishli masalalar keltirildi.
Bunday yondashish hamda ushbu qo‘llanmani tayyorlash barobarida
foydalanilgan
materiallarga
izoh
berish uslubiyati
quyidagicha
belgilandi:
birinchidan, nanotexnologiyalar yaratilishiga asos bo‘lgan biologik
hodisalar va jarayonlami talabalarga chuqur tushuntirib berish;
ikkinchidan, muayyan nanobiotexnologiyalarni
yaratishda ishtirok
etgan olimlar va muhandis texnik xodimlaming fikrlarini chuqurroq
tushunish;
uchinchidan, talabalarda nanobiotexnologik yangi jarayonlar
yaratishga va ilmiy-amaliy tadqiqotlar olib borishga ishtiyoq uyg‘otish;
to‘rtinchidan, har bir talabada tadqiqotchilik, konstruktorlik,
loyiha
yaratuvchanlik, manbalarni qayta qurish (yaratish) hissini uyg‘otishga
sabab 6o‘ladi degan umiddamiz.
Yuqoridagi masalalami hal qilish, fikrimizcha an’anaviy o'qitish
usullariga qaraganda mazmunliroq boMib ko‘rindi. Quyilgan 4 ta
masalalarga javob beraoladigan darajada o‘quv qo‘llanmada keltirilgan
ma’lumotlar nanobiotexnologiyalarda yaratilgan, ya’ni yaratilayotgan
3
tirik
sistemalaming tuzilishi
ierarxik darajasiga mos ravishda
joylashtirib chiqildi.
Qo‘Hanma biopolimerlaming molekulalarini molekular darajasiga
izoh berishdan boshlangan va bu masalalar qo‘lingizdagi qo‘llanmani
2-4 chi boblaridan o‘rin olgan. Keyingi 5-8 chi boblarda nadmolekular
(subhujayra), hujayra, to‘qima va organizm darajalaridagi nanobio-
texnologiyalar muhokama qilindi. Oxirgi 9
chi bobda nanobiotexnolo-
giyaga eng kerakli bo‘lgan amaliy tarmoq-nanobiotexnologiya yutuq-
laridan tibbiyot amaliyotida foydalanishga oid materiallar muhokama
qilingan.
4
KIRISH
XXI asmi biologiya asri deb e ’lon qilinishini talab qilib chiqqan
olimlami fikriga ko‘ra, biz yashab turgan bu asr yoki biologiya asri
bo‘lishi kerak yoki u insoniyatni yo‘qolish
asriga aylanib qolishi
mumkin! Ammo XXI asmi oxirgi 10 yilliklarida xitob qilingan «fiziklar
asri», estafeta tayoqchasini «biologlar asriga» uzatish lozim degan
fikrlari hozircha o‘z yechimini topgani yo‘q. Oldimizda turgan 30-40
yillarda insoniyat uchun katastrofa bo‘lib xizmat qila oladigan darajada
4 ta eng katta xavfni kirib kelayotganligi haqida fikr qilinsa, odamni
yuragi orqaga tortib ketishi muqarrar. Xo‘sh
bu xavfli katastrofalar
nimalardan iborat?
Dostları ilə paylaş: