Qadinlar indd
Yüklə 5,12 Kb. Pdf görüntüsü
|
123 www.aliyevheritage.org Az rbaycan qadını namin Az rbaycan qadınları XX srd qısa müdd t rzind yüzillikl r b rab r inki af yolu keçmi l r. Onların c miyy td , ictimai h yatda, ail d ki mövqeyind köklü d yi iklikl r ba vermi dir. ld edilmi nailiyy tl rl yana ı, sovet dövründ formala an stereotipl r milli v n n vi xüsusiyy tl ri sırf qadına m xsus c h tl ri b z n n z r almırdı. Qadın mövqel rinin h ddi v qadın inki afı haqqında sovet konsepsiyasında bir çox amill r diqq td n k narda qalırdı. M ullu un forması, göst ricil ri qabardılır, m yin keyfi yy ti, qadının daxili t l batı il bu m yin uy unlu u v qadının m kd öz potensialını ifad etm k imkanları unudulurdu. Az rbaycan qadınları müst qillik yollarında ged n mübariz l rin ön sıralarında idil r. 1988- ci ild n respublikada c r yan ed n mür kk b prosesl rd d qadınlar ki il rl b rab r i tirak edirdil r. 1990-cı il yanvarın 19–20-d sovet qo unlarının Bakıda v respublikanın dig r h r v rayonlarında tör tdikl ri qanlı faci nin qurbanları arasında qadınlar da var idi. Az rbaycanın milli q hr manları – Qaraba c bh sind h lak olmu jurnalist Salatın sg rova v h kim Gült kin sg rova yeni dövrün f dakarlıq r mzi oldular. Erm ni q sbkarlarının Az rbaycan razisinin 20 faizini i al etm si n tic sind öz do ma ev-e iyind n did rgin dü mü bir milyona q d r Az rbaycan v t nda ı arasında qadınların sayı çoxdur. Qaraba müharib sinin n tic l rind n do an sas probleml rin, o cüml d n qaçqınlıq v köçkünlük h yatının a ırlı ı ba lıca olaraq qadınların – anaların, bacıların, qız-g linl rin üz rin dü dü. H mi sülhün, min-amanlı ın carçısı olmu Az rbaycan qadınları respublikada ba ver n mür kk b ictimai-siyasi prosesl rin gedi ind daim milli dövl tçilik mövqeyind n çıxı etmi l r. Müst qil Az rbaycan Respublikasının 1995-ci ild q bul olunmu ilk Konstitusiyası qadınların ki il rl b rab r hüququnu t sdiq etdi v demokratik dövl t quruculu u prosesind onların f al i tirakının hüquqi bazasını yaratdı. Qadınlar c miyy timizd ged n demokratikl m prosesl rind n istifad ed r k qısa bir müdd td yeni dövrün t l bl rin uy un qadın t kilatları yaratdılar. Ümummilli miqyasda f aliyy t göst r n qadın t kilatları öz sas m qs di kimi Az rbaycanda qadının v ziyy tinin yax ıla dırılmasını, onun sosial-iqtisadi probleml rinin h llini v sair m s l l ri qeyd edirl r. Bu gün d yeni-yeni qadın t kilatları formala ır, mövcud t kilatlar is öz b k sini, f aliyy t dair sini geni l ndirir. 1995-ci ild Pekind keçiril n VI Ümumdünya Qadınlar Konfransına hazırlıq dövründ Az rbaycanda f aliyy t göst r n Qadınların Milli Komit si Pekin konfransına ümummilli m ruz ni hazırlayıb t qdim etmi dir. Konfransdan sonra ümummilli f aliyy t platformasına aid müzakir l r v konfranslar keçirilmi dir. Az rbaycan Respublikası 1995-ci il iyunun 30-da Birl mi Mill tl r T kilatının «Qadınlara münasib td ayrı-seçkiliyin bütün formalarının l v olunması haqqında» konvensiyasına qo ularaq öz üz rin müvafi q öhd likl r götürmü dür. Pekin konfransından keç n be il rzind onun s n dl rind qeyd olunmu prinsip v tövsiy l rin h yata keçirilm si istiqam tind çox i l r görülmü v Birl mi Mill tl r T kilatının müvafi q qurumlarına bu bar d hesabatlar t qdim edilmi dir. Respublikada qadınlara dair dövl t siyas tinin daha müt kkil kild h yata keçirilm si 124 www.aliyevheritage.org Az rbaycan qadını namin m qs di il Az rbaycan Respublikası prezidentinin 14 yanvar 1998-ci il tarixli f rmanı il Qadın Probleml ri üzr Dövl t Komit si yaradıldı v Nazirl r Kabinetin ölk nin siyasi, sosial, iqtisadi, m d ni h yatında qadınların rolunu artırmaq m qs di il müvafi q t klifl r i l yib hazırlamaq tap ırıldı. F rmanın yerin yetirilm si il laq dar respublika h yatının müxt lif sah l rind , ayrı- ayrı nazirlik, idar v irk tl rd , ümumiyy tl , dövl t idar çilik sistemind qadınların t msil olunmasına dair ld edilmi statistik m lumat göst rdi ki, respublikanın 80-d n çox h r v rayon icra ba çısından yalnız 5-i qadındır v h tta ks r i çil ri qadınlardan ibar t olan dövl t qurumlarında v müxt lif pe sah l rind q rar q buletm mövqel rind qadınlar çox z if t msil olunurlar. h r v rayonlarda i çil rinin böyük ks riyy tini qadınların t kil etdiyi t hsil öb l rinin 5-n , s hiyy öb l rinin is 8-n qadınlar r hb rlik edir. Respublikada müxt lif s viyy l rd q bul olunan qanunvericilik aktları, q rar v q tnam l r, xüsusil Nazirl r Kabineti, ayrı-ayrı nazirlik v idar l rd q bul olunan q rarlar çox vaxt Gender siyas tinin t l bl ri baxımından ekspertiza olunmur. Az rbaycan öz dövl t müst qilliyini b rpa etdikd n sonrakı dövr qadınların qar ısında yeni m qs d v v zif l r qoydu. Bazar iqtisadiyyatının t kkül tapması, ölk mizin müxt lif sah l rd aparılan islahatlar, v t nda c miyy tinin formala masında v t nda ların f aliyy tinin artırılması yolunda görül n i l r qadınların c miyy td ki rolunun artırılmasını t l b edir. Bu baxımdan qeyd edilm lidir ki, qadınlar üçün b yan edil n b rab r hüquqlar real b rab r imkanların olmaması üzünd n çox vaxt gerç kl bilmir. Qadın probleml rinin h lli z rur ti Az rbaycan qadınlarının 1998-ci il sentyabrın 25-d keçirilmi ilk qurultayında qeyd olundu. Respublikada c r yan ed n mür kk b ictimai-siyasi prosesl rin gedi ind Az rbaycan qadınlarının daim milli dövl tçilik mövqeyind n çıxı etdikl rini nümayi etdir n qurultay göst rdi ki, c miyy td qadınların rolunun artırılması yolunda h l çox i görülm lidir. Qadınların ki il rl hüquq b rab rliyini, xüsusil onların dövl t idar çiliyi sistemind lazımi s viyy d t msil olunmasını m li sur td t min etm k m qs di il q rara alıram: 1. Az rbaycan Respublikasının bütün dövl t qurumlarında f aliyy t növü n z r alınmaqla qadınların r hb rlik s viyy sind ki il rl b rab r t msil olunması t min edilsin. 2. Dövl t Statistika Komit si Qadın Probleml ri üzr Dövl t Komit si il birlikd respublikada qadınların v ziyy tin dair beyn lxalq standartlara cavab ver n statistik m lumat hazırlasın. 3. Nazirl r Kabinetin tap ırılsın ki: - Ölk d ged n iqtisadi islahatlar ç rçiv sind h yata keçiril n i l rd Gender siyas ti t l bl rini r hb r tutmaqla qadınlar üçün ki il rl b rab r imkanlar yaradılmasını t min etsin; - Qaçqın v m cburi köçkün qadınların m ullu unun t min edilm si m qs di il onların münasib i l t min edilm si proqramı hazırlayıb h yata keçirsin; - Qadınların hüquqlarının müdafi sinin gücl ndirilm si m qs di il Az rbaycan Respublikasının qanunlarında müvafi q d yi iklikl r v lav l r edilm si m qs di il mövcud qanunvericiliyi t hlil Yüklə 5,12 Kb. Dostları ilə paylaş:
|