266
sanki, əbədiyyətin özü qədər uzun çəkdi. Başı azacıq tərpəndi,
bədəni dikəlməyə
çalışdı, sanki, paltar sıxırdı... Sonra dodaqları aralandı, quş yenə də cəh-cəh
vurdu... Dili ağzından çıxdı. Şişib sapsarı olmuşdu. Və qəflətən Haake bir gözünü
açdı. Həmin göz bərəldi, sanki, işıq tapıb Ravikə baxdı, sonra da, elə bil, yerindən
qopub ona tərəf gəldi... Ancaq həmin anda bədən sustaldı...
Ravik onu bir az da
saxladı. Nəhayət, Hakke keçindi...
Qapağı saldı. Bir-iki addım atdı. Gördü ki, dizləri əsir. Ağaca söykənib öyüdü. Elə
bil, ürəyi ağzına gəldi. Nə qədər çalışsa da, özünü saxlaya bilmədi, qusdu...
Başını qaldıranda gördü ki, çəmənliklə bir kişi gəlir. Kişi Ravikə baxdı. Ravik
yerindən tərpənmədi. Kişi yaxınlaşırdı. Çox asta yerişi vardı. Geyimindən bağbana,
fəhləyə oxşayırdı. Ravikə tərəf baxdı. Ravik tüpürüb, bir qutu siqaret çıxardı,
birini
yandırıb, tüstünü ciyərlərinə çəkdi. Tüstü acı idi, boğazını yandırdı. Kişi xiyabana
buruldu. Onun qusduğu yerə, maşına, sonra da Ravikin özünə baxdı. Heç nə
demədi və Ravik də onun üzünün ifadəsindən heç nə anlaya bilmədi. Kişi asta
addımlarla tini burulub gözdən itdi.
Ravik bir neçə saniyə də gözlədi. Sonra yük yerini bağlayıb, motoru işə saldı. Daha
Bulon meşəsində heç nə eləmək olmazdı. Hava çox işıqlaşmışdı. Sən-jermenə
getmək lazım idi, oradakı meşələrə yaxşı bələddir...
XXX
Bir saatdan sonra maşını balaca mehmanxananın qabağında saxladı. Çox ac idi,
başı hərlənirdi. Maşını binanın qabağına çəkdi. Bayıra iki stol və stullar
qoyulmuşdu. Qəhvə ilə kökə sifariş verib, əlini yumağa getdi. Vanna otağından pis
iy gəlirdi. Bir stəkan alıb, ağzını yaxaladı. Sonra əllərini yuyub, geri qayıtdı.
Səhər yeməyi stolun üstündə idi. Bu qəhvənin də iyi bütün dünyadakı qəhvələrin
iyi kimi idi və qaranquşlar damların üstündə dövrə vurur, günəş özünün ilk qızılı
saçaqlarını evlərin divarlarına dolayır,
adamlar işə gedir, meyxananın
pəncərələrinin ipək pərdəsi arxasında ətəyini belinə sancıb daş döşəməni silən
xidmətçi qız görünürdü... Ravik çoxdan belə sakit yay səhəri görməmişdi! İsti
qəhvəni içdi, ancaq yeməyə ürək eləmədi. Kökələri əlinə götürməyə qorxurdu.
Əllərinə baxdı. «Boş şeydir...– ürəyindən keçirdi.–Lənət şeytana, vasvası olub
getmişəm. Yemək lazımdır...» Bir fincan da qəhvə içdi. Siqaret çıxardı, bilə-bilə əli
dəyməyən tərəfini ağzına apardı. «Yox, belə olmaz!»–deyə fikirləşdi. Ancaq yenə
də yemədi. Qət etdi ki, əvvəlcə işi qurtarmaq lazımdır və durub pulunu verdi.
Naxır... Kəpənəklər... Çöllərlə, maşının şüşəsi ilə qucaqlaşan günəş... Maşının
üstündəki çadırı qızdıran günəş... Haakenin üstündəki
metal qapaqda bərq vuran
günəş... O öldü, ancaq kim öldürdü, niyə öldürdü, bilmədi! Gərək, başqa cür
olaydı. Başqa cür...
«Məni tanıdın, Haake? Bilirsən kimdi?»
Onun qıpqırmızı sifəti gözləri önündə çanlandı:
«Xeyr, neçə bəyəm? Kimsiniz? Əvvəllər də görüşmüşük?»
«Bəli».
267
«Nə vaxt? Bir-birimizə «sən» deyd müraciət etmişik? Bəlkə hərbi məktəbdə?
Yadıma düşmür.»
«Yadına düşmədi, Haake, Hərbi məktəbdə olmayıb. Sonralar idi»,
«Sonralar? Bəs siz xaricdə yaşamamısınız? Mən isə Almaniyadan kənara
çıxmamışam. Təkcə son iki ildə Parisə gəlirəm. Bəlkə hardasa vurmuşuq?»
«Xeyr, içki yoldaşı olmamışıq. Burda yox… Almaniyada görüşmüşük, Haake!»
Şlaqbaum... Dəmiryol xətləri... Qızılgül, floks, günəbaxanlarla dolu bağ... Dayanıb
gözlədi. Vaqonları qaralan tənha bir qatar bu
nəhayətsiz səhərin qoynunda
fısıldayır. Maşının şüşəsindən bir cüt qızarmış göz baxırdı. Yük yerindəki tozun
hamısı onlara dolmuşdu...
«Almaniyada? Aha başa düşdüm! Partiya qurultayında… Nürnberqdə… Deyəsən,
yadıma düşdü. Nürnberqdə görüşmüşük?»
«Xeyr, Haake, – Ravik bu sözləri asta-asta şüşəyə dedi və his elədi ki, o dəhşətli
illər dalğa-dalğa geri qayıdır. – Nürnberq yox… Berlində…»
«Berlində?» – Maşının şüşəsində titrəyən kölgəli sifətdə gülümsər, səbrsizlik dolu
bir ifadə oynadı. – Qurtarın, əzizim, oxunu atıb yayını gizlətməyin, özünüz deyin!
Neyçin mənə bu qədər əziyyət verirsiniz? Nə vaxt görüşmüşük?»
Sanki yerdən bir dalğa baş qaldırdı, yavaş-yavaş Raviki qoynuna almağa başladı.
«Əziyyət verəndə, Haake! Elədir! Əziyyət verəndə!»
Ehtiyatlı, inamsız bir gülüş…
«Lağlağı eləməyin!»
«Əziyyət verəndə, Haake! İndi bildin, mən kiməm?»
Ehtiyatlı, inamsız, hədə dolu bir gülüş…
«Hardan bilim? Əgər gizli dövlət polisinə işarə vurursunuzsa…»
«Bəli, Haake, gestaponu deyirəm».
Çiyinlərini çəkir. Təfərinclə baxır.
«Əgər sizi orda dindirmişəmsə…»
«Bəli. Yadına düşdü?»
Yenə çiyinlərini çəkir.
«Hardan yadıma düşsün? Minlərlə adam dindirmişik…»
«Dindirmisiniz! İşgəncə vermisiniz,
huşunu itirənəcən döymüsünüz, vurub
böyrəklərini içinə salmısınız, sümüklərini sındırmısınız, sonra da boş kisə kimi
zirzəmilərə atmısınız, təzədən aparmısınız, üz-gözündə tutar qoymamınız, xayasını
yırtmısınız! Bütün bunlara siz «dindirmək» deyirsiniz! Qışqırmağa heyi qalmayan
insanların fəryad dolu dəhşətli iniltisinə «dindirmək» deyirsiniz! Huşsuzluqdan
ayılanda, onun sızıltısına, qarnına dəyən təpiklərə, rezin toppuzlara, qamçılara
adicə «dindirmək» deyirsiniz!»
Ravik gözlərini şüşədəki xəyali sifətdən çəkmirdi. Taxıl zəmiləri, laləli çöllər,
itburnu kolları həmin sifəti yalayıb keçirdi. O
isə gözlərini şüşədən çəkmirdi,
dodaqları tərpənir, demək istədiyi və ya nə vaxtsa deyilməli olan sözlərin hamısını
bircə-bircə deyirdi...
«Əllərini tərpətmə, yoxsa beyninə bir güllə çaxaram! Balaca Maks Rozenberq
yadındadır? Zirzəmidə mənim yanımda uzanmışdı, bədənində salamat yer yox idi,
başını beton divara vurmağa çalışırdı ki, bir də dindirməyə aparmasınlar. Niyə
dindirirdiniz? Çünki demokrat idi! Bəs qan qusan Villman? İkicə saat