Qafqaz müSƏlmanlari idarəSİ baki islam universiteti
Yüklə 5,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məşhur yalançılar
- 7.2.ZƏİF HƏDİSLƏRİN UYDURULMASI SƏBƏBLƏRİ
[409]
nüzula aid uydurmaq surətiylə iddialarini Quran ayələriylə isbat etmək cəhdləri də olmuşdur.” 1462
Xüləfai-raşidin dövrünün sonu, xüsusən Əməvilər dövründə (661-750) qəza və qədər münaqişələri artmiş, 1463
qədəriyyə və mürciyə məzhəbləri təşəkkül tapmişdi. 1464
Qədəriyyə məzhəbi bir çox hədisər uydurmuşlar. Qədəriyyə məzhəbindən tövbə edərək ayrılan Əbu Rəca Mühriz deyir: “Qədəriyyəçilərdən qətiyyən bir şey rəvayət etməyin, vallahi biz insanları məzhəbimizə çəkə bilmək üçün hədislər uydurur və bu hərəkətimizlə savab qazanacağimizi umurduq. Mən bu surətlə qədəriyyə məzhəbinə dörd min kişi qatdim.” 1465
məzhəbin liderlərindən olan Məhəmməd bin Qasim ət-Tayqanidir. 1466
O, rəvayət edir: “İmanin artib əskiləcəyini zənn edən kimsə bunu bilsin ki, imanin artiği nifaq, əskiyi isə küfrdür. Bu qənaətdən vaz keçməyənin boynunu qilincla vurun, bunlar Rəhmanın düşmənidir.” 1467
ki, guya Peyğəmbər (s): “Ümmətimdən qədəriyyə və mürciyə məzhəbindən olanlar şəfaətimə nail olmayacaqlar” 1468 demişdir. Bundan başqa mövzu hədislərin meydana çixmasi ilə əlaqədar aşağidaki məqamlara da toxunmaq lazımdır. Belə ki, hədis uyduranları aşağıdakı kimi quruplaşdirmaq olar:
Bura daha çox sufilər, kiramiyyələr və digərləri daxildir. Bu qurupdan olanlar aşağıdakı hədisi dəlil gətirirlər ki, Peyğəmbər (s) deyib: “Hər kəs insanları yoldan azdirmaq üçün mənim adıma yalan uydursa, cəhənnəmdəki yerinə hazırlansın.” Onlar bu hədis vasitəsiylə əməllərin fəzilətləri, insanları yaxşılığa dəvət etmək, pisliklərdən cəkindirmək və bu kimi mövzularda hədis uyduranlar düşünmürlər ki, Allah Rəsuluna (s) qarşı yalan demək, onun demədiyi bir sözü onun dediyi kimi qələmə vermək günahdır. Bundan başqası üçün isə olar.
Bu qurupa aid olan hədis uydurucuları hədis ədəbiyyatı tarixində “müəmmərun” (uzunömürlülər) adı altında tanınırlar. Bunlar özlərini Peyğəmbərin (s) səhabəsi kimi tanıdır, Peyğəmbərdən (s) 3-4 əsr sonra yaşamaqlarına baxmayaraq, özlərini onunla birgə bəzi döyüşlərdə olduğunu, Peyğəmbərin (s) onlara ehtiram göstərdiyini və s. iddia edirlər belə şəxslərdən aşağıdakıları qeyd etmək olar.
1462 Yaşar Kandemir, Mövzu hədislr, səh. 33 1463 Əbu Zəhra, əl-Məzahibül-islamiyyə, səh. 185 1464 İbn Teymiyyə, Minhacüs-sünnə, c. I, səh. 220 1465 İbn Əbülhatim, əl-Cərhu vət-tədil, c. I, səh. 32 1466 Yaşar Kandemir, Mövzu hədislər, səh. 43 1467 İbn Arraq, Tənzihüş-şəriət, c. I, səh. 149 1468 həmin mənbə, səh. 153 [410]
ortaya çixaraq 24 qəzvədə o həzrətlə (s) birgə iştirak etdiyini iddia etmişdi. 1469
b)Qeys bin Təmim ət-Tai əl-Əshəc.O, hicri 517-ci ildə Geylan şəhərində Peyğəmbərdən (s) birbaşa hədislər rəvayət etmişdir. 1470
Peyğəmbərin (s) “şəqqülqəmər” möcüzəsini gördüyünü iddia etmişdir. 1471
Ümumiyyətlə hədisşünaslar və tədqiqatçılar saxta hədislərin uydurulmasında aşağıdakı mühüm məqsədləri qeyd etmişlər.
Siyasi, etiqadi və məzhəbi ixtilaflar Hədis saxtalaşdıranların ən ümdə məqsədlərindən biri heç şübhəsiz ki, siyasi və etiqadi ixtilaflardır. Belə ki, Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra meydana çıxan xilafət məsələsi İslam aləmində ilk parçalanmanın, siyasi və etiqadi ixtilafların əmələ gəldiyi ən mühüm hadisədir. Təəssüflər olsun ki, bu mühüm problem o zamankı müsəlmanlar tərəfindən lazımınca çözülmədiyindən İslamda sünnilik və şiəlik məzhəblərinin meydana gəlməsinə səbəb olmuşdur. Belə olan halda hər iki məzhəb ardıcılları bir-birinin tənqidində və hətta qarşı tərəfin “batil” olduğunu bildirmək və isbat etmək üçün bir-birinə zidd olan hədislər rəvayət etmişlər. Peyğəmbərin (s) dövründə qığılcım olaraq meydana gələn hədis uydurma fəaliyyəti raşidi xəlifələrin dövründə (632-661) daha da alışmış və artıq Əməvilər və Abbasilər dövründə son zirvəsinə yüksəlmişdir. Artıq hakimiyyətə gələn xəlifələr öz hakimiyyətlərini qanuniləşdirmək və siyasi mübarizələrinə dini don geyindirmək üçün ən qüvvətli və doğru yolu hədis düzəltməkdə görmüşlər. Bu işin ən güclü nümayəndəsi ilk Əməvi xəlifəsi Müaviyə bin Əbi Süfyan olmuşdur. Bunu bütün mötəbər mənbələr təsdiq etdiyi halda, nədənsə bəzi qaynaqlar bu mövzuya ötəri yanaşmışlar. Görkəmliİslam alimi və məşhur “Nəhcul-bəlağə” şərhçisi İbn Əbil-Hədid yazır: “Müaviyə bir dəstə səhabə və rəiyyətdən olan adamları vadar etdi ki, İmam Əli (ə) barədə bir sıra çirkin xəbərlər düzəltsinlər ki, həmin xəbərlər ona tənə vurmağa və möminləri ondan uzaqlaşdırmağa səbəb olsun. Onlar üçün qiymətli mukafatlar da təyin etdi. Bu adamlar da onu razı salacaq şeylər düzəltdilər. Səhabələrdən Əbu Hüreyrənin, Əmr bin Asın, Müğeyrə bin Şöbənin, rəiyyətdən isə Ürvə bin Zübeyrin adlarını çəkmək olar.” 1472
Hətta, alim adı çəkilən məşhur əsərində uydurulmuş bəzi hədisləri də qeyd etmişdir. Müəllif yazır: “Zühri rəvayət edir ki, Ürvə bin Zübeyr dedi: Aişə mənə dedi ki, Peyğəmbərin (s) yanında idim. Bu vaxt Abbas və Əli gəldilər. Peyğəmbər (s) buyurdu: Ey Aişə, bu iki nəfər mənim millətimdən başqa bir millət, yaxud da, mənim dinimdən başqa bir dində olacaqlar.” 1473
1469 Zəhəbi, Mizanül-etidal, c. IV, səh. 178 1470 İbn Həcər əl-Əsqəlani, əl-İsabə fi təmyizis-səhabə, c. V, səh. 287 1471 Zəhəbi, Mizanül-etidal, c. IV, səh. 515 1472 İbn Əbilhədid əş-Şafei, Şərhu Nəhcil-bəlağə, 56-cı və digər xütbələrin şərhində 1473 həmin mənbə Yüklə 5,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|