Qarshi davlat universiteti

О‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA О‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
QARSHI DAVLAT UNIVERSITETI


PEDAGOGIK- PSIXOLOGIYA VA PSIXOLOGIYA FANLARNI О‘QITISH METODIKASI
Glossariy

Qarshi ­ 2021
MATNDAGI TUSHUNILISHI QIYIN BО‘LGAN SО‘ZLAR LUG‘ATI
(GLOSSARIY)


Affekt (latincha affectus – ruhiy hayajonlanish, qiziqish) qisqa muddatda va shiddat bilan sodir bо‘ladigan hissiy, hayajonli jarayon: hulq-atvor, hatti-harakat ustidan nazoratning susayishi tufayli rо‘y beradigan kuchli his-tuyg‘u (g‘azablanish, qо‘rqish, nafratlanish, shodlanish). Mutaxassislar normal va patologik affektlar borligini, shuningdek, affektiv reaksiyalarga ozroq yoki kо‘proq moyil bо‘ladigan shaxslar ham bо‘lishini ta’kidlashadi. О‘zida affektiv reaksiyaga nisbatan hislarga erk bermaslik insondagi normal psixik holat hisoblanadi. Affektlar ta’siriga beriluvchi kishilar odatda olomon orasida sarosimalik uyg‘otishga moyil bо‘ladilar.
Anglash – psixik mazmunni ongsizlikdan aktiv belgi shakliga kо‘chirishdan iboart psixik jarayoni bо‘lib, bu mazmunni boshqa kishilarga yetkazib berish imkonini beradi. Anglamoq о‘ziga xabar bermoq, о‘z tajribasi hisiyoti, ehtiyoji, qiziqishi va b. tо‘g‘risida о‘ziga tushuntirish demakdir. Anglash demak nimadir tо‘g‘risida о‘z-о‘ziga hisob berishdir. Subyektiv holda u yoki bu vaziyat, kechinma va boshqalarni aniq-ravshan va nazorat qilinadigan in’ikosidir.
Amaliy psixologiya – ijtimoiy amaliyotning turli sohalaridagi amaliy vazifalarni hal qilishda foydalaniladigan amaliy bilimlar va texnologiyalar majmuasidir. Amaliy psixologiyaning muhim xususiyati shundaki, u yoki bu vazifalar ularning manfaatlari uchun hal etilayotgan iste’molchi yoki buyurtmachini hamisha kо‘rsatish mumkin.
Aql – insonning ma’naviy va ruhiy faoliyatida barcha oliy narsalar xodiaslarni qanday bо‘lsa, aynan shunday xolda bilish qobiliyati, mavxum fikrlash va tushunchalar yaratish xususiyati.
Ahloq - ijtimoiy ong shakllaridan biridir. Kishilarning tarixan tarkib topgan hulq – atvori, yurish – turish, ijtimoiy va shaxsiy xayotga о‘zaro, shuningdek jamiyatga bо‘lgan munosabatlarini tartibga solib turuvchi barqarormuayyan norma va qoidalar yig‘indisi.
Attraksiya – (lotincha sо‘z – attrahere –yoqtirish, о‘ziga jalb etish) – bu bir insonning boshqa bir insonga ijobiy munosabati asosida yoqishi va yoqtirish, о‘zaro mobillikni tushuntiruvchi emotsional hisdir.