QəZƏNFƏr paşayev
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
115 janrına məndə sonsuz inam hissi oyatdı... Lakin bayatını vaxtı keçmiş bir janr hesab edən bəzi ədəbiyyatçıların yanlış mülahizələrinə görə çox narahat idim. Qəzənfərin tədqiqatları əyani şəkildə göstərdi ki, bayatı bütün türk dünyasının ölməz şeiridir və çağdaş şairlərin də bu biçimdə yazıb-yaratmağı son dərəcə gərəklidir. Fədakar folklorçumuzun bu sahədəki misilsiz fəaliyyəti yoluma gur işıq saldığına görə ona ömürlük minnətdaram. Ona ithaf etdiyim poema da həmin minnətdarlıq duyğularının ifadəsidir”. Ömür-gün yoldaşı Fəridə xanımın altmış yaşı münasibəti ilə şair bayatı üstündə “Altmış yaşa çatan yar” adlı poema da yazmışdır. Təəssüf ki, ağır xəstəlik ucbatından poemanı tamamlaya bilməmişdir. Şərti olaraq poemanı üç fəslə bölmək olur: Fəridə xanımla bağlı hissə, Fəridə xanımın ata ocağı ilə bağlı hissə, Laçınla bağlı hissə. Bu poemaya daha geniş yer verməyimizin yeganə səbəbi onunla bağlıdır ki, şairin bu əsəri tamamlanmamışdır. Poemanın əsas hissəsi Fəridə xanıma həsr olunub. Şairin ilhamla yazdığı bu hissədən bəzi 116 bayatıları verməklə kifayətlənirik. Altmış yaşa çatan yar, Hələ də naz satan yar. Bu bəxtəvər günündə Gül-çiçəyə batan yar. Baxtımla baş-başayam, Gərək yüz il yaşayam. Qırx ildir ki, səninlə Qol-boyunam, qoşayam. Əzizlənir adımız, Gül açır muradımız. Hüdudsuz dünyamızdır Üç gözəl övladımız. Həcmcə nisbətən kiçik, mənaca dərin olan bu lirik poemada şair Fəridə xanımın ata ocağından söz salır, anasını yada salır: Ömür bir bağ olaydı, Xəzan yasaq olaydı. Mənim mələk qaynanam Kaş bu gün sağ olaydı. Sonra Fəridə xanımın beş bacısından, onların ailələrindən, sevinc və kədərlərindən, Fəridə 117 xanımın atasından bəhs edir. Onun namuslu-qeyrətli, halal zəhmətlə dolanan bir kişi olduğundan, Şərq aləminə xas olan bir niskilindən söz açır. Əli qabarlı kişi, Alnı vüqarlı kişi. Bircə oğul sarıdan Könlü qubarlı kişi – deyə təəssüflənir, eyni zamanda sevinir ki, Sadıq kişinin halal ocağında yetişən altı pəridən biri də ona qismət olub: Sünbülüm dənə düşdü, Həyatım yönə düşdü. Altı gözəl pərinin Biri də mənə düşdü. Əsərin son hissəsində şair düşmən tapdağı altında olan Laçından, Laçın həsrətindən söz açır: Gözlər o dağlar bizi, Quşdan soraqlar bizi. Özü düşmən əlində, Yad eylər ağlar bizi. 118 Şair arzuyla yaşayır, ümidini itirmir: Quruyaydı göz yaşı, Bizi görüb yanaşı. Nur saçaydı atamın, Anamın məzar daşı. Şairin bayatılarını izlədikcə, onların bədii dün-ya--sına vardıqca bir daha qəti qənaətə gəldim ki, aşıq yaradıcılığında təcnis sınaq meydanı hesab olun---duğu kimi bayatılarda da belədir. Hər ikisin-də sənətkardan böyük istedad, az sözlə dərin məna ifadə etmək, zəngin söz ehtiyatına malik olmaq, sözləri seçərək cinas yaratmaq tələb olunur. Hüseyn Kürdoğlu yaradıcılığının böyük qismini heyrətamiz poetik gücü və zənginliyi ilə seçilən, lirik növün bədii cəhətdən kamil növü olan, ölməz sə-nət əsərləri səviyyəsinə yüksələn bayatılara həsr et--məklə həm sınaq meydanında at çapmış, həm də gös--tərmişdir ki, folklorun qədim növü belə yeni döv-rün fikrini ifadə etməkdə münasib formadır. Bu baxımdan görkəmli rus alimi M.Baxtinin fikri deyilənlərə dayaq olur. M.Baxtinin doğru olaraq yazdığına görə hər zaman irəliyə doğru 119 atılan hər bir əhəmiyyətli addım geriyə qayıdışla müşayiət olunur. Daha dəqiq desək, başlanğıcın (mənşənin) yeniləşməsinə gətirib çıxarır. Yalnız yaddaş irəliyə doğru gedə bilər, unutqanlıq yox. Yaddaş kökə qayıdır və onu yeniləndirir (Baxtin M. Ədəbiyyat və estetika məsələləri. Moskva, 1975, s.533). Heç şübhəsiz, dahi Səməd Vurğunun üstüörtülü şəkildə dilə gətirdiyi misralar da kökə qayıdışla, yaddaşla bağlıdır: Sabaha çağırır o bizi, ancaq, Sabah da bugünsüz, dünənsiz deyil. Hüseyn Kürdoğlu bayatıları, qoşmaları vaxtı keçmiş janr hesab edənlərə cavab verməyi də unutmayıb: Şeir yaraşıqdır insan oğluna, Rəsul hümmətinə, Quran oğluna. Kim deyir köhnədir qoşma, bayatı, Qoy desin, nə deyim nadan oğluna? 120 Təcnislər Təcnislər şairin yaradıcılığında əhəmiyyətli yer tutur. Bu təbiidir. Hüseyn Kürdoğlunun, yuxarıda dediyimiz kimi, mənəvi qidası saz-söz olub. Məlumdur ki, bayatılar və təcnislər aşıq yaradıcılığında sınaq meydanı hesab edilir. Bu formalarda sənətkardan böyük istedad, az sözlə dərin məna ifadə etmək, zəngin söz ehtiyatına malik olmaq, sözləri seçərək cinas yaratmaq tələb olunur. Aşıq sənətinin zirvəsində dayanan Xəstə Qasım təsadüfi yazmırdı: Xəstə Qasım, sözün yetir tamama, Gün doğan, gün batan gəlsin salama. Nə alim işidi, nə də üləma Təcnis meydanının öz hünəri var. Hüseyn Kürdoğlu yaradıcılığının böyük bir qis--mini heyrətamiz gücü və zənginliyi ilə Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|