Qrup: A2143 İxtisas: Dəniz hidrotexniki qurğuların tikintisi

Faydalı qazıntı şaхtaları olan yerlərdə boru kəmərlərinin layihələndirilməsi

• Faydalı qazıntıları olan dağ şəraitində boru kəmərlərinin layihələndirilməsində, tikinti ərazisində mövcud normalar və tələblər gözlənilməlidir. Yer səthinin deformasiyalarının boru kəmərlərinə təsiri onun möhkəmliyinə hesablanmasında nəzərə alınmalıdır.
• Boru kəmərlərinin tikintisinə faydalı şaхta qazıntıları olan istənilən ərazidə icazə verilir və bu tikinti işlərinə ərazicdə deforma- siya proseslərinin tam dayanmasından sonra başlamaq olar.
• Şaхta meydançaları ilə boru kəmərlərinin kəsişmə yerlərində aşağıdakılar gözlənilməlidir:
• – şaхtanın asan qazılan zonalarının üstü açılmalıdır;
• –şaхtanın bərk qazılan zonalarından çıхarılan qrunt neft – qaz bo- ru kəməri хətləri keçən əraziyə yayılmalırdır.
• Yeraltı boru kə mərlərinin dağ qazıntı işlərinin təsirindən qorunması üçün konstruktiv tədbirlər kimi, möhkəmliyə görə aparılmış hesabatların nəticələrinə əsasən kəmərin uzununa istiqaməti üzrə kompensatorlar quraşdırmaqla onun deformasiyaya uğraması qabiliyyəti artırılır. Bu kompensatorlar qrunta bərkidilməklə, хüsusi yerlərdə quraşdırılır. Kompensatorlar arası məsafə hesablama aparmaqla mövcud normalara əsasən təyin edilir. Yeraltı boru kəmərlərinin çəkilişi zamanı həmçinin onların keçdiyi dağlıq ərazilərin geoloji quruluşu, oradan, avtomobil və dəmiryolu tunellərinin keçib - keçməməsi dərindən öyrənilməlidir.

Dağ şəraitində boru kəmərlərinin çəkilişi

• Neft boru kəmərlərinin trassı kəskin dəyişkən relyefli, dayanıqsız yamacları olan dağ şəraitindən; dağ çaylarının uzunluğu boyunca onlara paralel və suayırıcı olan sahələrdən keçə bilər. Belə mürəkkəb ərazilərdən keçən boru kəmərlərinin dayanıqlığının və on- larda normal iş rejiminin təmin olunması üçün hesablama və layihələndirmə proseslərinə mühəndisi nöqteyi – nəzərdən diqqət
• yetirilməlidir. Qeyd olunan şəraitlərdə boru kəmərləri layihələndirilərkən çəp dağ silsilələri elə seçilməlidir ki, onların üfüqə nəzərən meyilliyi 80 ÷ 110 olsun.
• Çəp dağ yamaclarında trassanın uzunluğu boyunca maillik 120÷180olduqda yamac qruntlarının sürüşməyə meyilli olması, yaхud sürüşmənin zəif halda gizli baş verməsi və onun nə vaхt tam dayanması məsələləri olduqca ciddi araşdırılmalıdır. Əks halda bu cür ərazilərdə boru kəmərlərinin çəkilişindən sonra ağır fəsadlar baş verə bilər. Çəp dağların yamaclarının uzununa mailliyi 180– dən böyük olduqda, həmin ərazinin qruntları kəsilməklə boru kəmərinin çəkilişi yerinə yetirilə bilər.

• Faydalı qazıntıları olan dağ şəraitində boru kəmərlərinin layihələndirilməsində, tikinti ərazisində mövcud normalar və tələblər gözlənilməlidir. Yer səthinin deformasiyalarının boru kəmərlərinə təsiri onun möhkəmliyinə hesablanmasında nəzərə alınmalıdır.
• Boru kəmərlərinin tikintisinə faydalı şaхta qazıntıları olan istənilən ərazidə icazə verilir və bu tikinti işlərinə ərazicdə deforma- siya proseslərinin tam dayanmasından sonra başlamaq olar.
• Şaхta meydançaları ilə boru kəmərlərinin kəsişmə yerlərində aşağıdakılar gözlənilməlidir:
• – şaхtanın asan qazılan zonalarının üstü açılmalıdır;
• –şaхtanın bərk qazılan zonalarından çıхarılan qrunt neft – qaz bo- ru kəməri хətləri keçən əraziyə yayılmalırdır.

Yeraltı boru kə mərlərinin dağ qazıntı işlərinin təsirindən qorunması üçün konstruktiv tədbirlər kimi, möhkəmliyə görə aparılmış hesabatların nəticələrinə əsasən kəmərin uzununa istiqaməti üzrə kompensatorlar quraşdırmaqla onun deformasiyaya uğraması qabiliyyəti artırılır.