Rasim gəNZƏLİ qizil türkləRDƏN
Yüklə 9,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
129 5. Daha rasional yeni nəsil iş orqanlarının yaranmasının elmi nəzəriyyəsi işlənmişdir. 6. Nəzəri olaraq diskli iş orqanının kinematikası və dinamikası kombinə olunmuş torpaq becərən aqreqatların ümumi dartı müqavimətini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmağa imkan verən torpağın önyumşaldıcı və 2 pilləli yarıqaçanla deformasiyası tədqiq olunmuşdur. 7. Şum aqreqatının kütləsinin titrəyişinə sərf olunan gücün təyin olunma düsturunun və hərəkətin sürətinin diferensial tənliyinin çıxarılması ilə şum aqreqatının hərəkətinin nizamlanmasının dinamik sistemi öyrənilmişdir. 8. Kotanların və kombinə olunmuş torpaq becərən maşınların tədqiqatının xüsusiyyətləri və metodik əsasları; çoxfaktorlu təcrübənin planlaşdırma metodikası; aqrotexniki, istismar- texnoloji və energetik qiymətləndirmənin aparılma metodikası; yeni texnikanın illik iqtisadi səmərəsinin hesa- batının metodikası və yeni maşın komplekslərinin iqtisadi qiymətləndirmə metodikası verilmişdir. 9. Respublikanın bitkiçilik ixtisaslaşması infrastrukturunda torpağın əsas becərilməsi üçün bölgə maşın kompleksləri kənd təsərrüfatı istehsalı üçün təklif olunmuş və işlənilmişdir: - cərgə arasında torpağın əsas becərilməsi üçün texnoloji maşın kompleksləri; 130 - üzümlüklərdə torpağın əsas becərilməsi üçün texnoloji maşın kompleksləri; - cavan və barverən bağlarda torpağın əsas becərilməsi üçün texnoloji maşın kompleksləri; - çay plantasiyalarının cərgələri arasında torpağın əsas becərilməsi üçün texnoloji maşın kompleksləri. 10. Respublikanın müxtəlif bölgə torpaq-iqlim şəraitlərində tətbiq etmək məqsədilə torpağın əsas becərilməsi üçün 22 texnologiya təklif edilmişdir; o cümlədən cərgəarası becərilən bitkilər üçün 8 texnologiya və 11 texnoloji maşınlar kompleksi, üzümlüklər üçün 6 texnologiya və 7 texnoloji maşınlar kompleksi, bağlar üçün 5 texnologiya və 8 texnoloji maşınlar kompleksi, çay plantasiyaları üçün 3 texnologiya və 4 texnoloji maşınlar kompleksi təklif olunmuşdur. 131 POETİK DÜNYASINA NASİR BAXIŞI Elçin İsgəndərin dünyaya poetik baxışı lap uşaqlıq vaxtlarından başlanmışdı. Bəlkə hələ körpə olanda anası Elmiranın, ən çox da nənəsi Qəmərin ona dediyi laylalar onun uşaq dünyasının ruhuna oturur, ürəyinin şah damarından keçərək, uşaq qəlbində izaholunmaz qəribə hisslər oyadırdı. Bilim adamları, psixoloqlar sübut ediblər ki, lap körpə vaxtı uşağa deyilənlər daşa yazılan yazı kimi yaddaşına əbədi həkk olunur. İnsan gələcək həyatında nə qazanırsa, nələrə nail olursa bunun əsas mənbəyi lap körpəlikdən beyninə yazdıqları olur. Qəmər nənə onu həyətdə qurduğu beşiyin içində yırğalaya-yırğalaya şirin-şəkər bayatılar deyərdi. Əzizim bala şirin, Bal şirin, bala şirin? Yüz cür nemət yığıla, Hər şeydən bala şirin. Bu bayatılar, laylalar ana südü kimi onun canına hopur, ruhunun şah nöqtəsində özünə yer tutur, gələcək həyatının işıqlı yoluna cığırlar açırdı. Onun bədii yaradıcılığında müxtəliflik, ayrı-ayrı mövzulara müraciət ilk baxışdan özünü büruzə verir. Ana, torpaq, vətən, millət, etnos, türkçülük, dünyəvi problemlər 132 onun şeir və poemalarının əsas qayəsini təşkil edir. Bir də Qarabağ mövzusu, Şuşa həsrəti. Xarıbülbüllər səni yuxuda görür bəlkə?- Bəlkə səhər şehiylə ağlayır Qarabağda bizim güllər, çiçəklər. Hələ qan qoxuyur, barıt qoxuyur Qarabağdan əsən yellər, küləklər... Oyananda Qarabağsız, Şuşasız, yuxusunda Qarabağlı, Şuşalı olan şair elə dərdli, qəmli, kədərli nöqtələrə xal vurur ki, insan o anda bir anlıq yazıqlaşır, fağırlaşır. Lakin bir andan sonra o yazıqlığın, o fağırlığın yerini kükrəyən at nallarının ayaq səsləri əvəzləyir. İnsan döyüşçüyə, qisasçıya, intiqam alana çevrilir. Öz xəyali atına süvari olur, Qarabağa yollanır, gavurları yurddan qovaraq, torpağın yaralarına məlhəm qoyur. Xarıbülbülə yazdığı şeirləri oxuyanda, xarıbülbülü görməyən insanda da xarıbülbülü görmək təəssüratı yaranır. Mənim özüm xarıbülbülü görməsəm də, Elçin İsgəndərin xarıbülbül haqqında yazdıqlarını oxuyandan sonra təsəvvürümdə xarıbülbülü görmüş kimi oluram. Sanki xarıbülbülə öz əllərimlə sığal çəkmişəm, oxşamışam. Sonra qarşısında günahkar kimi dayanıb, lal heykələ dönmüşəm. Çünki hər zaman məndə elə hal olub ki, xarıbülbül ağlar gözüylə bizləri qınayır, bizlərə vəfasız övladlar kimi baxır. Bu vəfasız övladlar günahından çıxmaq üçün isə yalnız bir yol qalır. O yol Qarabağa qayıtmaq, murdar düşmən ayaqlarını bu yerlərdən kəsmək və xarıbülbülə yenidən qovuşmaqdır. 133 Ümumən, Elçin İsgəndər yaradıcılığında vətən mövzusu əsas qayələrdən birini təşkil edir. O, Azərbaycanı bölgələrə bölmədən, ayırmadan bütöv halda görərək, onu öz şeirlərində vəsf edir. Onun üçün vətən Təbrizdən başlanır. Sonu isə görünmür. Vətən torpaqları uzandıqca-uzanır, bütöv halda Böyük Azərbaycan xəritəsi yaranır. Təbriz nə Varşavadır, nə də Paris, nənələrimizin toxuduqları xalçalara bənzəyir Təbriz. Bu yurdu xalça kimi süsləyir, bəzəyir Təbriz. Ərk yerimizdir Ərk Qalası, Qılıncla yazılmış tariximizdir Babək Qalası... Böyük Azərbaycan torpaqlarının zaman-zaman itirilərək yadların əsarətinə düşməsi bir şair kimi onu incitsə də, qələmini əlində titrətsə də, nikbinlik, inam, ağ işıq onu heç zaman tərk etməmiş, xoş sabahların al şəfəqləri ruhuna sığal çəkərək, daha böyük inam və inadla yazmağa ruhlandırmışdır. Bu ruh onun türk qanından gəlir. O türk ki, ən çətin məqamlarda, ağır zamanlarda belə özünü ələ almış, məhv olmaqdan, tarixin arxivinə düşməkdən qurtularaq yaşamağı bacarmışdır. Türk sözsüz ki, dünyanın ən möhtəşəm etnoslarından biridir. Təsadüfi deyildir ki, İslam dininin banisi, bəşəriyyətin bir nömrəli zəka sahibi Həzrəti Məhəmməd türk etnosu haqqında çox yüksək fikirlər söyləmişdir. Türklərin bu dünyada əzəli və əbədi səltənətinin olacağını deyən peyğəmbər bu etnosu Tanrının bəyəndiyi və sevdiyi 134 etnoslardan biri olduğunu da dilinə gətirməkdən çəkinməmişdir. Baykal gölündən keçdik, Qıpçaq çölündən keçdik. Gavurlarla savaşdıq, İdil çayını aşdıq. Türkün alın yazısıdı min illər bitməyən savaş. Atının gözlərindən öpdünmü ozan qardaş?... Yer üzü türkün torpağı, Göy üzü türkün bayrağı... Türkün yer üzünün xilaskarı olduğunu desək, yəqin ki, başqa xalqların nümayəndələri də bunu təsdiq edərlər. Təsdiq etməyənlər isə qərəzli olanlar, türkün böyüklüyünü həzm edə bilməyən şeytan xislətli adamcığazlardır. Elə bu böyüklüyün savaşını verən döyüşçülərdəndir Elçin İsgəndər. Dünyanın hansı nöqtəsinə gedirsə, haralarda olursa onun üçün şah mövzu türkçülük və türkün təbliğidir. O, bu təbliğatı bir millətçi kimi eləmir. Sadəcə olaraq, Həqiqətin harada olduğunu insanlara başa salmağa çalışır. Onun bu təbliğatı dünya üçün ziyanlı deyil, ancaq və ancaq onun xeyrinə, onun gələcəyinə hesablanmış şüurlu bir addımdır. Şairin yaradıcılığında klassik şeir ənənə formasını və modern qərb şeir üslubunu görmək mümkündür. O, ənənəvi şeir formasına öyrənmiş oxucunu da nəzərə alır, yeni şeir formasına üstünlük verən müasir gəncliyi də. Bu da onu hər iki tip oxucu qarşısında sevimli şairə çevirir. Bu həm də şairin böyük intellekt və yüksək istedadından xəbər verir. Belə üslubda yazan şairlər Azərbaycanda çox azdır və Yüklə 9,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|