538
Azarbaycan şifahi xalq adabiyyatı antologiyası
mana göstarib deyardi Ki, gördüyün yerlar canavarın yurdudur,
man bu canavarı hamişa burda görmüşam .
Qoyun TülKüya deyir:
- indi Ki, beladir, get, çıx o qayanın başına, üzünü göya tu
tub and iç . De Ki, agar yalandan and içsam , bu şirin canımdan xe
yir görmayim .
TülKü gedib harnin qayanın başına qalxır, qabaqca aşağı ba
xır, görür Ki, Bozdar onu boğazlamağa hazırlaşır, amma qoyunun
himini gözlayir. TülKü ondan uzaqlaşmağa başlayır. Canavar soru
şur:
- Ni ya and içmirsan?
TülKü ona cavab verir.
- Andın iKi başı olur. Düşar-düşmazindan qorxuram . Gal
özün and iç . Qoyun anda inanır.
Canavar qayanın başına qalxar-qalxmaz qo yu n ösKürür, Boz
dar tez yerindan sıçrayıb canavarın xirtdayindan yapışı b öldürür.
Qaça-qaça gerlan TülKü hala sağ hesab eladiyi Canavara eşit
dirmaK istayir:
- Sana demadim andın iKi başı ol ur?!
Siçanla Qurbağanın dostluğu
Siçan Qurbağanın yanına neça dafa galmişdi Ki, man da ta
Kam, darıxıram , gal dost olaq. Hardan görüşaK, söhbat elayaK , dar
dimiz dağılsın. Uzun bir ip gatirim, bir ucunu sanin ayağına bağ
layaq, o biri ucunu da manim . Bir-birimiza na zaman garaK olsaq,
ipi çaKaK . Onda man sanin harayına tez çataram , san da özünü ma
na yetirarsan, bir-birimiza arxalanmasaq, yaşaya bilmariK .
Siçan çox dil töKandan sonra Qurbağanı razı saldı . Uzun bir
ip gatirib bir ucunu qurbağanın, o biri ucunu da ayağına bağladı .
LaKin dostlaşdıqları vaxtdan birca gün Keçmamiş Qurbağanın başı
na bala galdi . Qurbağa gölün qırağına çıxmışdı, özünü güna verir
di. Siçan da o yanda sünbül qırırdı. Birdan bir qara quş şığıyıb
Siçanı göya qaldırdı . İpin bir ucu da qurbağanın ayağına bağlı ol
duğuna göra o da göyda süza-süza ge tınaya başladı . Sarçalar, qaran
quşlar ondan soruşdular:
- A Qurbağa, bu na haldır, yoxsa yaşamaqdan tanga galmi
san, indi da göylarin seyrina çıxmısan?
Qurbağa isa bela cavab verdi:
- Man ölüm, üstünü vurmayın. Öz tayı ila dostluq etmayanin
günü ela manim Kimi olar. Ağılsızlıq elayib özümü dost zibilina sal
mışam .
Tamsillar
539
TülKü ila Palang
Bir
da fa Çaqqal ila TülKü yol gedirdilar. Çaqqal tülKüdan so
ruşdu:
- Bir de görüm, ay TülKü qardaş, elmin na qadarini tamam
elamisan?
- Yarısını, - deya TülKü cavab verdi, - Bas san?
- Man iKi yarımını, - deya Çaqqal faxrla gülümsündü .
- Onda mandan daha çox elmli olduğun üçün qabağa düş,
deya TülKü Kinaya ila dillandi.
Bir az getmişdilar Ki, birdan qarşılarına bir ac Palang çıxdı.
TülKü çaqqala dedi:
- Di tez ol, bir çara tap, yoxsa palang bizi yeyacaK .
Çaqqal yalvarınağa başladı:
- Heç bir çara tapa bilmaram, tülKÜ qardaş. agar san bir ça-
ra tapmasan işimiz bitib.
TülKü dedi:
- Bas bela alim imişsan ?!
·su sözdan sonra tülKü çaqqalı ötüb irali Keçdi. palanga salarn
verib dedi:
- Ey qüdratli haKim, örnrün uzun olsun. Bizim bir mübahisa-
miz var, xahiş ediram onu hall edasan.
Palang acıqlı-acıqlı:
- Danışın - deya, h evanlara baxır, onlardan hansını qabaqca
yeyacayi barada fiKirlaşirdi.
- ahvalat beladir' - deya tülKÜ söza başladı. Biz çaqqal ila iKi
xoruz , bir cüca tutmuşuq. Mübahisamiz da ela bunların üstündadir.
Man deyiram Ki, xoruzlar mana çatmalıdır.
Palang ağzı sulana-sulana soruşdu:
- Bas onlar, o xoruzlarınız haradadır?
- Burada, bu yaxınlıqdaKı mağaradadır.
Palang dedi:
- azizim TülKü , garaK man xoruzları göram, yoxsa masalani
doğru hall eda bilmaram . GedaK, · bir onları görüm.
TülKiya da ela bu lazım idi.
Onlar m ağaranın qabağına galdilar. Palang mağaraya gira bil-
madi, çünKi mağaranın ağzı balaca idi . O, üzünü çaqqala tutub amr
etdi:
- Ey Çaqqal, içari girib xoruzları mana gatir.
Çaqqal baş ayib cald içari girdi.
Xeyli gözladilar, laKin o, mağaradan çıxmadı. Bunu göran
540
Azarbaycan şifahi xalq adabiyyatı antologiyası
TülKü dedi :
- Ay şeytan, özü oradan çıxmır Ki, xoruzları taK yesin .
Palang hirslandi, o saat TülKüya amr etdi Ki, içari girib o ax-
mağı darhal bayıra çıxartsın .
TülKü da mağaraya girdi. O, Çaqqalın yanında aylaşib dedi:
- Ha necasan, ay alim qardaş?
Çaqqal heç bir söz deya bilmadi. Tar onu basdı. Palang isa ha
la da oturuh TülKünü gözlayirdi. Axırda tanga galib palang qışqırdı:
- Ey tülKü, bayıra çıx, gözlamaKdan yoruldum .
- Ey bi yoxdur, göz la dostum, - deya TülKü ona cavab verdi .
Artiq biz Çaqqal ila barışmışıq.
yam .
Qurd
Qurda dedilar:
- Gal sani qoyuna yollayaq!
Başladı ağlamağa.
Dedilar:
- Daha niya ağlayırsan?
Dedi :
- Qorxuram yalan ola.
Qurddan soruşdular:
- Aranda qalacaqsan, yoxsa yayiağa gedacaKsan?
Qurd dedi :
ManimKi el iladir. El haraya getsa, man da oraya gedaca-
Dava ila tiKan
Bir dava çölda otlayırdı. Yarpaqlanmış tiKan Koluna yaxınla
şıb, istadi onun yarpaqlarını yesin . Ağzını Kola taraf uzadanda gör
dü Ki, onun içinda bir ilan qıvrılıb yatıb. Dava geri qayıtdı.
Kol bela xayal eladi Ki, dava onun tİKanlarından qorxub çaKil-
di.
Dava Kolun fiKrini duyub dedi :
- Ma ni m qorxum sandan deyil, o gizlanmiş qonaqdandır.
TülKü va KaKliK
Bir gün KaKliK uçub qayanın başına qondu . O yana-bu yana
baxdı , gördü ovçu yoxdu . Lap arxayın oldu . BarKdan oxumağa baş
ladı . Bir TülKü da harK acmışdı , yıxıla-yıxıla yolla gedirdi . KaKli-
Dostları ilə paylaş: |