526
Azarbaycan şifahi xalq adabiyyatı antologiyası
sahabina qarnım doyacaq. Hamı deyir, Ayı lala yetim-yesir yiyasi
di, ac-yalavac qeydina qalandı .
Bu fiKir ayının xoşuna galdi, onu lovğalandırdı. O, TülKüya
dedi:
- San yanımca gal, bu saat bir şey taparam.
TülKü bilirdi Ki, allarina başqa ov Keçmasa Ayı onu parçalayılı
yeyasidir. Odur Ki, yalandan hönKür-hönKür ağlamağa başladı.
Ayı soruşdu :
- Axı birdan-bira na oldu?
TülKü içini çaKa-çaKa, gözlarini, burnunu ova-ova zıqqıldadı:
- Heç, yadıma bir şey düşdü.
Ayı höKmla dindi:
- Na düşdü, söyla.
TülKü ağlamsına-ağlamsına dedi:
- Man balaca idim. Sanin atanla manim atam harK dost idilar.
Onlar söhbat eda-eda, bax bu iKi daranin arasındaKI yolla yuxarı ge
dirdilar. Onlar da bizim Kimi ac idilar. Manim atam saninKina dedi:
- Qardaş, qılçalarım dalımca yerimir. Gal bir az oturaq, din
cimizi alaq. San da man günlü olarsan.
Sanin atan ela bir nara çaKdi Ki, dağlardan qayalar qopub hel
lan getdi. Dedi:
- Qardaş , aclıq-zad mana Kar elamaz . İnanmırsan, bax .
Sanin atan daranin bu üzündan, bax o üzüna, düz şiş qayanın
üstüna hoppandı.
Ayı dedi:
- Man da hoppanaram .
TülKü dedi :
- Çatindi, na sanda, na da manda atalarımızda olan o qoçaq
lıq hanı . . .
Ela TülKü bunu demişdi, Ayı qeyza galib bu taydan o taya
hoppandı, qayaya daydi, xurd-xaşil olub daraya yuvarlandı.
TülKü ayının yanına endi va onun tarpana bilmadiyini görüb
dillandi �
- Man şadam Ki, atarnın dostunun oğlu özga yerda yox, ma
nim yanımda can verir. Deyiram, dost, bu fani dünyadan birimiz
KöçürüK, daha iKimiz niya ölaK .
TülKü ayaq tarafdan ayını söKmaya başladı .
Ayı indi başa düşdü Ki, TülKünün hiylasina uyub, ağılsızlıq
edib, istadi o da bu son nafasda onun başına corab hörsün, onun
axırına çıxsın :
- Qardaş, görüram, yaman acmısan, amma ayaqlarımın ati
dadsızdır, na gözün doyacaq, na qarnın, döşüm yağlıdır, özünü ba
rilarima doğru ver.
Tamsillar
5 2 7
TülKü dedi :
- Hövsalasiz olma, yavaş-yavaş yeya-yeya döşüna da galib ça-
tasıyam . Arığın na işi var o qoruqda, vurub qıçını da sındırsınlar.
Ayı gördü TülKünü aldada, heyf ala bilmayacaK, soruşdu :
- San bu darsi Kimdan öyranmisan?
TülKü dedi :
- RahmatliK atamdan. O, naşılıq eylayib sifta sanin atanın dö
şündan söKanda başına dayan qapazdan gözünün biri Kor olmuşdu .
BöyüKlarla gaziram
TülKünün Könlündan böyüKlarla gazmaK Keçirdi. O idi Ki, öz
quyruğunu yatmış davanin quyruğuna bağladı.
Dava diKsinib, ayağa qalxdı, salırada çox qaçdı, TülKü qopma
dı Ki, qopmadı. Dava özünü bazara verdi Ki, qoy tülKü adamları gö
rüb quyruğumdan açılsın.
Göranlar qışqırdılar:
- TülKüya bax, Davanin quyruğundan asılıb.
TülKü onlara göz vurdu:
- Man ölüm, üstünü vurmayın, böyüKlarla gaziram .
Dovşanların qararı
Dovşanlar bir yera yığışıb danışdılar, mübahisaya girişdilar,
axırda razılaşıb bela qarara galdilar Ki, na görürüKsa saKsaniriK ,
ürayimiz üstümüzda durmur, hey qaçırıq, bir Kol-Kosun dalına
daıdasına giririK, gizlaniriK, yerimizi qızdırmamış bir şaqqıltıya,
pırıltıya göra götürülürüK, galin özümüzü öldüraK, canımız bu
qahr-qazabdan, bu azab-aziyyatdan birdafaliK qurtarsın.
Dovşanlar qıraqları qamışlı bir göla yaxınlaşırlar, istayirlar
özlarini bura atsınlar, boğulub ölsünlar. Gölün lap Kanarına galan
da qurbağa:lar partapartla suya töKüldülar.
Dovşanlar gülüşdülar, dedilar, yox, qardaş, bizdan da qorxan
varmış, galin yaşayaq.
Dava va TülKÜ
Dava ila TülKÜ yoldaş olurlar. Ac imişlar, bir Kömba tapırlar.
TülKü deyir:
- Bu Kömbani bölsaK, heç birimiz doymayacağıq. Gal, acdadı-
mızdan danışaq, Kimin asli daha qadim olsa, Kömbani o yesin.
Dava meydanı TülKüya verir.
528
Azarbaycan şifahi xalq adabiyyatı antologiyası
TülKü deyir:
- RabmatliK anama nanarn hamişa deyardi Ki, dünya binnat
alanda, manim Binnat adlı bir oğlum vardı .
Dava görür Ki, TülKü çox uzaqdan başladı, naslinin yaşı dün
yanın yaşından da qabağa Keçdi. Kömbani ağzına atır, ayağa qalxır
va deyir:
- Sanin dediyindan bela çıxır Ki, Dava uşaqdır.
Şir va Qarğa
Şir böyüK bir meşanin höKmdarı, Qarğa da onun haKimi idi.
Bir gün Şir Qarğaya dedi:
- Nadansa tez-tez asablaşiram, başım ağrıyır.
Qarğa dedi:
- Bu meşada bir bülbül, turac va qırqovul yaşayır. Onlar ax
şamacan ötürlar, sizi asablaşdiran onların sasidir. Şir amr veri b
bülbülü, turacı va qırqovulu meşadan qovdurdu.
Sarça indi an böyüK padşahdır
Qartal quşların padşahı idi. Qırğıya tapşırdı Ki, bütün quşla
rı bura çağır. Quşlar çağırışı eşitdi, Qartalın başına yığışdı, laKin
Boz sarça galmadi, Qırğıya dedi:
- San da qalat eylayirsan, sani göndaran da başını daşın yeRa
sina döyür, man h eç Kasin amrina qulaq asan deyilam.
Sarçanin dediKlarini Qartala çatdıranda o, part olsa da, sabri
ni basıb dedi :
- Qırğı, san Sarçani yolmağa, TülKünü göya sovurmağa talas
ma, qoy man öyranim görüm Sarçaya qüvvat veran nadir Ki, o bela
yava-yava danışır.
Qartal Qırğı ila qoşa uçdu, ucadan baxanda gördü Ki, Sarça öz
dostunu qonaq çağırıb, yeyib içirlar, eyş-işratdadirlar.
Onları zövq-safa maqamında göran Qartal Qırğıya dedi:
- Ona bu gün yaxın düşsan günahdı . Sarça indi an böyüK pad
şahdır.
Ş ir va TülKÜ
Bir Şir meşada şahlıq edirdi. Har tayfanın başçısını çağırıb
tapşırmışdı Ki, gedin çalın-çapın, başınızı dolandırın, garaK manim
viiayatimda pis dolanan olmasın.
Dostları ilə paylaş: |