Ravayatlar
5 1 7
Çapar galib qarını tapır. Onları Şah Ab basın çağırışı ila apar
dığını söylayir. Qarı qorxur, öz-özüna deyir Ki, görasan, biz na gü
nahın sahibiyiK?
Saraya galirlar. Qapıdan içari giran Kimi qarı diz çöKür. Şah
Abbas yerindan qalxıb onu ayağa qaldırır va deyir:
- Qarı, mani tanıyırsan?
- Yox, - deya qarı dillanir.
Şah Abbas qarının o vaxtı dediyi sözlari ona xatırladır:
- Man harnin qonağam, Şah Abbasam.
Qarı titrayir. Qorxur o söza göra, özü heç, özü onsuz da gü
nünü görüb dövranını sürüb, şah onun oğlunun boynunu Kandira
Keçira.
Şah Abbas deyir:
- Qarı, ö sözdan man çox şey götürdüm. Bu qalabam da o sö
za göra oldu. Tağarbayli Kandini sanin oğlunun adı ila Abbashayli
Kandi qoyuram, sani isa harnin Kanda bay tayin ediram .
Deyirlar Ki, Tağarbayli Kandi harnin vaxtdan Abbashayli Kan
di adlanır.
N adir şahın peşmançılığı
Bir gün N adir şah böyüK bir maclisa gedir, maclisdaKilarin
hamısı ayağa qalxıb ona baş ayir, yer göstarir. LaKin bir nafar na
ayağa qalxır, na şaha tazim edir. Bu, şahın öz doğma oğlu olur. Şa
hın ona acığı tutur va gözlarini çıxartdırıb, onu dünya işığına has
rat qoyur.
Bir gün şah Kor elatdirdiyi oğlunun yanına galib ondan soru-
ş ur:
- San mani tanıyırsanmı?
Oğlu da ondan xabar alır:
- San Kimsan, naçisan, atan, anan naçidir?
Şah deyir Ki, man sanin atanam.
Oğlu soruşur Ki, de görüm, sanin atan naçi olub?
Nadir şah cavab verir:
- Manim atam naxırçı olub.
Oğlu ondan soruşur:
- Onda de görüm, şah oğlu da naxırçı oğlunun ayağına qal-
xırmı?
Nadir şah tutduğu işdan peşman olsa da, artıq gee idi.
5 1 8
Azarbaycan şifahi xalq adabiyyatı antologiyası
Sevinirlar Ki.
•
.
Nadirin qaş-qabağı tutulmuşdu . Kandlari talaya-talaya, şahar
Iari dağıda-dağıda gedirdi. Ana faryadları, bala nalalari, ata hön
Kürtülari dağların da belini büKmüşdü, dağları da ağladırdı.
Nadir yena alaçığında qurulmuş safar taxtında oturuh salıar
Ki basqınını fiKirlaşirdi. Onun yan-yörasindaKi vazirlarin da üzünü
qara bulud almışdı, biri da başını qaldırıb Nadirin üzüna baxa bil
mirdi, qorxurdular Ki, şah onlardan tadbir soruşsun. Şaha cafang
maslahat vermaK olmazdı, hansının sözü xoşuna galmasa, vazirliK
dan salınırdı.
Ömrü davalarda Keçmiş badov atlar Kişnayirdi, ela bil Nadira
deyirdilar Ki, biz hazırıq tapalar, dağlar aşmağa, sıldırımlı yoxuş
lar dırmaşmağa, düşmanlarİn başlarını gamirmaya. Bu vaxt döyüş
çülar qoca bir Kişini italayib içari saldılar. Nadir dodağını çeyna
ya-çeynaya soruşdu :
- Bu Kimdir?
arz etdilar Kİ, siza SÖZÜ var, şahım . . .
N adir qalxdı, bir alini qılıncının qabzasina basdı:
- Na deyacaKsan, qoca? Minnata galmisan?
Qoca dedi:
- Xeyr, şahım .
Nadir onu Kinli-Kinli süzdü .
- Bas naya?
Bu maqamda qafil göy gurultusu Kimi qaqqıltılar qopdu, san
Ki dünyada na qadar adam varsa, onların hamısı şahın düşargasini
dövralamişdi, hamısı da birdan, eyni vaxtda qah-qah çaKirdi.
Nadir qocanın üzüna çaşqınlıqla baxdı.
Qoca dedi:
- Bizim Kandin camaatıdır, şahım . Bilirlar Ki, sabah onların
axırıdır. Hamısı yığışıb galib Ki, tapşırasınız , onları qılıncdan Ke
çirsinlar.
N adirin gözlarİ qıyılır, ağzı ayilir:
- Qoca, sizin KanddaKilarin içinda birca ağıllısı da yoxdur?
Bas naya gülürlar?
- Sevinirlar Ki, canları azabdan bir gün tez qurtaracaq.
N abinin arza
qayası
Kalbacarin Qaraçanlı dağlarında bir qaya var. Adına "arza
qayası" deyirlar. Qayanın asl adı "Nabinin arza qayası"dır.
Qaçaq Nabi öz Hacari va başının dastasi ila ara-sıra cüma gün-
Ravayatlar
5 1 9
lari b u qayanın yanına galib atraf Kandlarin şiKayatini qabul edir
miş. O, camaatın ŞİKayati asasında Kandlara zülm edan baylari,
Kandxudaları, qoluzorlu quldurları yoluna qoyarmış.
Bir cüma günü Nabi öz dastasi ila "arza qayası"nda Kandlila
rin şiKayatlarina qulaq asırmış. Hamı dardini deyir, amma irigöv
dali, qalın bığlı bir Kişi aralıda dayanı b, başını yera diK i b durur.
Nabi deyir:
- A Kişi, yaxın gal, sanin dardin nadir?
Kişi deyir:
- Başına dönüm, ay Nabi, utanıram sözü demaya. Manim
evim Kandxudanın qonşuluğundadı. Har gün arvadım Kandxudanın
çaparinin yanından Keçi b, su gatirmaya gedir. Har dafa Kandxuda
arvadımı görüb deyir:
- San garaK bu gözalliKla Kandxuda arvadı olaydın. Çara ona
qalıb Ki, Kandxudanı öldüram.
Nabi deyir:
- Kişi, get galan cüma mani sızın Zar Kandinin üstündaKi
Keyti dağında, "Yazılı qaya"nın yanında göz la . . .
Kişi cüma günü "Yazılı qaya"nın yanına galanda gözlarina
inanmadı. Nabidan başqa, Kandin mötabar adamları da, onun arva
dı da burada idi.
Nabi Kandxudaya amr etdi Ki, ortaya çıxsın . Nabi qazabla de-
di:
- San bu Kişinin arvadına deyirsan Ki, garaK san Kandxuda ar
vadı ola ydın. Bu gündan o, sa nin yerina Kanxudadır.
Nabi caza olaraq Köhna Kandxudanın bığlarını Kasir. Taza
Kandxudaya deyir:
- San bundan ibrat al, adalatli ol, camaatla yaxşı dolan, o,
bığını bada verdi, san isa başını itirarsan .
San Hacarsan
Şuşa şaharinda bir istaKli ar-arvad yaşayırdı .
At
çapmaqla, ov
qovmaqla, tüfang atmaqla bir-birindan geri qalmazdılar . Bütün Şu
şa ahli Sultan Kişinin arvadı ÜlKarin qoçaqlığına heyran idi .
Bir gün Kişi yaraqlanıb öz atını minib Laçın dağlarına ova ge
dir. Üç gün Keçir, Kişi ovdan qayıtmır.
Arvad çox darıxır. Yolda çar çinovniKlari ona rast galirlar.
Taraddüd e tmadan ÜlKarin H acar olduğuna inanırlar.
O vaxt Qaçaq Nabi va Qaçaq Hacar çar çinovniKlarinin zül
mündan cana doymuş KandlHari başına toplayıb divanxana ila mü-
T.Ü.R.K.P.i.t.i.k
Dostları ilə paylaş: |