Reja: Ⅰ. Kirish Ⅱ. Asosiy qisim

Mehnat resurslari va aholi bandligi Mehnat resurslarining sifat taraqqiyoti jamiyatning ijtimoiy-iqti sodiy taraqqiyot darajasiga, davlatning aholi bandligi boʻyicha olib borayotgan siyosatiga bogʻliq. Oʻzbekiston da 16 54 yoshdagi ayollar va 16 59 yoshdagi erkaklar mehnat resurslariga kiritiladi.
Mehnat yoshidagi aholi mehnat resurslari nuqtai nazaridan oʻrganilgan da 2 guruhga ajratiladi:
40 yoshgacha boʻlgan;
40 yoshdan keyingi mehnat yoshi.
Oʻzbekistonda mehnat yoshidagi aholi salmogʻi katta hamda mehnat resursla ri tez koʻpayib bormoqda.
Respublika qudratli mehnat salohiyatiga ega: mehnat zaxiralari jami aholining 55,4 %ni (14427,6 ming kishi) mehnat resurslari tashkil etadi va har-yili 300350 ming kishiga koʻpaymoqda.Iqtisodiy faol aholi soni 10,2 mln. kishi (82 %)ga teng.
Oʻzbekiston mustaqillikka erishgun ga qadar reja, moliya, mehnat, ish haqi boshqarmalari va boʻlimlarining boshliqlari oʻrtasida oʻzbeklarning ulushi 29,8 %ga teng boʻlgan.1992-yildan boshlab narxlar va tashqi savdo liberallashtirildi, q.x va maishiy xizmat korxonalarining maʼlum qismi xususiylashtirildi.Moliya va byujet sohalarida islohotlar oʻtkazildi. Xususiy mulk va xorijiy investitsiyalar boʻyicha qonunlar qabul qilindi.
Aholining tez surʻatlar bilan koʻpayishi va uning tarkibi bandlikni barqaror ravishda oʻsishini taʼminlashni taqozo etadi.Qishloq joylarda aholining zich joylashganligi, qishloq xoʻjaligida ortiqcha ishchi kuchi mavjudligi hamda haydaladigan yerga toʻgʻri keluvchilar sonining kattaligini hisobga olganda Oʻzbekistonda mehnat resurslariga muhtojlik boʻlishi kutilmaydi. Baʼzi iqtisodiy, demografik va geografik xususiyatlarni eʼtiborga olgan holda aholi bandligi tizimini oʻzgartirish lozim boʻladi. Shu maqsadda 1992-yil yanvarda qabul qilingan Oʻzbekiston Respublikasining „Aholini ish bilan taʼminlash toʻgʻrisida“gi qonuni asosida aholini ish bilan taʼminlash davlat xizmati tashkil etilgan.
Mazkur vazifani amalga oshirishda samarali faoliyat koʻrsatuvchi mehnat bozorlari mehnat birjalari muhim oʻrin egallaydi. Oʻzbekistonda mehnat birjalari ishsizlarni roʻyxatga oladi, ularni kasbga yoʻllaydi, ishsizlik boʻyicha nafaqalar toʻlaydi. har-yili oʻrtacha 300 mingga yaqin aholi mehnat birjalari orqali ishga joylashtiriladi.Sanoatni, ayniqsa, uning mehnatni koʻp talab qilib, xom ashyo, suv va elektr energiyani kam isteʼmol qiluvchi „eksportbop“ mahsulotlar ishlab chiqaruvchi tarmoqlarini, maishiy xizmat sohalarini qishloq joylarda keng koʻlamda va tez fursatlar ichida rivojlantirish hamda shunga oʻxshash boshqa tadbirlarning amalga oshirilishi respublikada aholi bandligiga xos muammolarni tez vaqt ichida ijobiy hal etishga imkon beradi.
Oʻzbekistonning mustaqillikka erishishi va bozor iqtisodiyoti munosabat lariga asta-sekin oʻta boshlashi yangi mulkchilik shakliga asoslangan i.ch.ning rivojlanishi uchun qulay sharoit yaratib berdi. Mamlakat iqtisodiyoti tuzilmasi qanchalik „rivojlanganli gini“ ish bilan bandlarning iqtisodiyot sohalari boʻyicha, xususan, moddiy ishlab chiqarish sohasi oʻrtasida taqsimlanishidan bilish mumkin. Bu nisbatning oʻzgarishiga ishlab chiqarish sohasining rivojlanish surʻatlari taʼsir koʻrsatadi. Qisqa davr ichida (1995—2005) Oʻzbekistonda aholining iqtisodiyot tarmoqlarida qayta taqsimlaligini hisobga olganda Oʻzbekistonda mehnat resurslariga muhtojlik boʻlishi kutilmaydi. Baʼzi iqtisodiy, demografik va geografik xususiyatlarni eʼtiborga olgan holda aholi bandligi tizimini oʻzgartirish lozim boʻladi. Shu maqsadda 1992-yil yanvarda qabul qilingan Oʻzbekiston Respublikasining „Aholini ish bilan taʼminlash toʻgʻrisida“gi qonuni asosida aholini ish bilan taʼminlash davlat xizmati tashkil etilgan. Mazkur vazifani amalga oshirishda samarali faoliyat koʻrsatuvchi mehnat bozorlari mehnat birjalari muhim oʻrin egallaydi. Oʻzbekistonda mehnat birjalari ishsizlarni roʻyxatga oladi, ularni kasbga yoʻllaydi, ishsizlik boʻyicha nafaqalar toʻlaydi. har-yili oʻrtacha 300 mingga yaqin aholi mehnat birjalari orqali ishga joylashtiriladi.


XULOSA
Mamlakatda demografik vaziyatni tahlil qilish shuni ko'rsatadiki, Rossiya Federatsiyasi ko'p yillar davomida tavsiflangan chuqur demografik inqiroz bilan ajralib turadi.

• 
  Dunyodagi eng past tug'ilish darajasi;
  
• 
  O'sish va allaqachon yoqilgan bu lahzada juda yuqori o'lim;
  

Mamlakat aholisining aholisining ulushi pasayishiga olib keladigan mamlakat aholisining ulushi pasayishiga olib keladigan mamlakat aholisining ulushi pasayishiga olib keladigan mamlakat aholisining o'sish sur'atlarining ko'payish sur'atlari mavjudligi;
Muhim geosiyosiy ahamiyatga ega bo'lgan hududlar resurslarni yo'qotish yoki noqonuniy foydalanish, brakonerlikning farovonligi va fuqarolarning xavfsizligini buzish imkoniyatini tug'diradi, natijada mamlakatning mudofaasi himoyasi va fuqarolarning xavfsizligini buzish mumkin.
Mamlakat chegaralarining ishonchsizlik, giyohvandlik vositalari, qurol-aslaha, kontrabandachilik, noqonuniy muhojirlar va terrorchilarning tarqalishi xavfi.
Ushbu muammolarning barchasi davlat o'z ahvolini yo'qotishi mumkinligini, uning aholisining tanazzulga olib kelishi mumkinligiga olib kelishi mumkin. Shu munosabat bilan Rossiya Federatsiyasi nafaqat mamlakatda demografik vaziyatni yaxshilash, balki aholini ko'paytirish va uni ko'paytirishga qaratilgan strategik siyosatni ishlab chiqish zarur. sifatli xususiyatlarbu saqlash va ko'paytirish jarayonlariga ta'sir qiladi iqtisodiy salohiyat mamlakatlar.


FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Oʻzbekiston Milliy Ensiklopediyasi, Davlat ilmiy nashriyoti, 2016-yil
   

2. 
   Ubaydullayeva R., Ata-Mirzayev O., Umarova N., Oʻzbekiston demografik jarayonlari va aholi bandligi, T., 2016.
   

3. 
   Soliyev A., Boʻriyeva M. va b., Qishloq joylari demografiyasi, T., 2020.
   

4. 
   O'ZBEKISTON MILLIY ENSIKLOPEDIYASI, 1-JILD, TOSHKENT 2019-YIL, O'ZBEKISTON MILLIY ENSIKLOPEDIYASI DAVLAT ILMIY NASHRIYOTI