|
Reja: Abu Rayhon BeruniyHozirgacha saqlanib qolgan tanlangan asarlari
|
səhifə | 2/3 | tarix | 19.12.2023 | ölçüsü | 62,76 Kb. | | #150384 |
| Abu Rayhon Beruniy (973-1048) ʼʼQonuniy Masudiy, ʼʼYulduzlar haqidagi fan (astronomiya)ʼʼ va ʼʼXronologiyaʼʼ asarlariHozirgacha saqlanib qolgan tanlangan asarlari
Takhqīq mā li-l-Hind (Hindistondagi voqealarning tanqidiy tadqiqoti, qabul qilish yoki rad etish sababi; تحقيق ما للهند من مقولة معقولة في العقل أو مرذولة), xalq orasida Kitāb al-Hind (Hindiston haqida kitob) nomi bilan mashhur)[10]; Ingliz tilidagi tarjimalarida Indica yoki Al-Beruniyning Hindistoni deb ataladi. Bu asar Hindiston dini va falsafasining toʻplamidir[11].
Kitob at-tafhim li avoili sinoat al-tanjim (Astrologiya sanʼati elementlari boʻyicha koʻrsatmalar kitobi); Forscha.
Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar (الآثار الباقية عن القرون الخالية), madaniyatlar va sivilizatsiyalar taqvimlarining qiyosiy tadqiqi (xristian diniga oid bir qancha boblarni oʻz ichiga oladi), unda matematik, astronomik va tarixiy maʼlumotlar keltirilgan.
Masʼudiy qonuni (قانون مسعودي), Gʻaznaviylar sultonining oʻgʻli Masʼudga bagʻishlangan astronomiya, geografiya va muhandislik ensiklopediyasi Mahmud Gʻaznaviy.
Astrologiyani tushunish (التفهيم لصناعة التنجيم), arab va fors tillarida matematika va astronomiyaga oid savol-javob uslubidagi kitob.
Dorixona, dori vositalari va ularning taʼsiri toʻgʻrisidagi qoʻllanma.
Qimmatbaho toshlar (الجماهر في معرفة الجواهر), minerallar va qimmatbaho toshlar haqida geologiya boʻyicha qoʻllanma. Mas’ud oʻgʻli Mavdudga bagʻishlanadi.
Mahmud Gʻaznaviy va otasining tarixi.
Xorazm tarixi.
Kitab al-Āthār al-Bāqīyah ‘an al-Qurūn al-Khālīyah[11].
Risālah li-al-Bīrūnī (Epître de Berūni)[12].
Forscha asari
Beruniy asarlarining aksariyat qismini oʻz davrining ilmiy tili boʻlgan arab tilida yozgan, ammo at-Tafhim uning ilm-fanga bagʻishlangan fors tilidagi dastlabki asarlarining eng muhimlaridan biri boʻlib, fors nasri va lugʻatshunosligi uchun boy manba hisoblanadi. Kitobda Kvadrivium batafsil va malakali tarzda yoritilgan[8].
Merosi
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Vena idorasidagi Al-Beruniy haykali
Al-Beruniy vafotidan keyin uning faoliyati olimlar tomonidan asoslanmagan va nomi eʼtirof etilmagan. Asrlar oʻtib, uning Hindiston haqidagi yozuvlari Britaniya Rajida qiziqish uygʻotdi[13].
Oyning bir krateri va asteroid 9936 Al-Beruniyning sharafiga nomlangan. Antarktidadagi Beruniy oroli ham ushbu alloma nomi bilan atalgan. Eronda geodeziya muhandislari kuni Al-Beruniyning tavallud kunida nishonlanadi.
2009-yil iyun oyida Eron Birlashgan Millatlar Tashkilotining Venadagi vakolatxonasiga Vena xalqaro markazining memorial maydonida joylashgan pavilonni sovgʻa qildi[14]. „Olimlar paviloni“ deb nomlangan bu yerda toʻrtta taniqli eron olimlari: Avitsenna, Abu Rayhon Beruniy, Zakariyo Roziy va Umar Xayyomning haykallari oʻrnatilgan[15].
Dostları ilə paylaş: |
|
|