Reja Bir amalli arifmetik ifodalar; bir necha amal va qavs qatnashgan arifmetik ifodalar Katakka murojaat: nisbiy, absolyut va aralash murojaat. Katak yoki blokni hosil qilish. Tayanch so’z va iboralar

Matematik funksiyalar

t/r	Funksiya	Vazifasi
1.	ФАКТР	argument sifatida berilgan butun son faktorialinihisoblaydi
2.	ABS	argument qiymatining modulini hisoblaydi
3.	LN	sonning natural logarifmini hisoblaydi
4.	EXP	sonning eksponentasini hisoblaydi
5.	SIN	sonning sinusini hisoblaydi
6.	COS	sonning kosinusini hisoblaydi
7.	TAN	sonning tangensini hisoblaydi (radianda)
8.	НОД	ikki va undan ortiq butun sonlarning eng katta
		umumiy bo‘luvchisini hisoblaydi
9.	НОК	ikki va undan ortiq butun sonlarning eng kichikumumiy bo‘linuvchisini hisoblaydi
10	ОКРУГЛ	haqiqiy sonni yaxlitlaydi
11	СУММ	ikki va undan ortiq sonlarning yig‘indis
		hisoblaydi
12	ПРОИЗВ	Ikki va undan ortiq sonlar ko‘paytmasini
		hisoblaydi
13	ЗНАК	Son manfiy bo‘lsa -1 ni, musbat bo‘sa 1 ni, nol
		bo‘lsa 0 ni chiqaradi
14	КОРЕНЬ	Sonni kvadrat ildizini hisoblaydi

1-mashq. Berilgan 6,10, 30, 60 sonlarning eng katta umumiybo‘luvchisini hisoblang.
Bajarish:

• 
  A1 katakka 6 sonini, B1 katakka 10 sonini, A2 katakka 30 sonini, B2 katakka 60 sonini kiritamiz;
  
• 
  C4 katakka quyidagi formulani kiritamiz: =НОД(A1:B2) Enter tugmasi
  

• 
  bosiladi. Natijada quyidagi oyna hosil bo‘ladi:
  

MS Excel 2010 da ishlatiluvchi funksiyalar mazmunan bir-biridan keskin farq qilishi mumkinligidan ularning argumentlari ham o‘znavbatida turli ko‘rinishda berilishi mumkin.
Masalan, Математическиеqismida функции cos(x) funksiyasida argument bitta haqiqiy qiymatdan iborat bo‘ladi va burchakning qiymati radianda beriladi:

ЛогическиеqismidagiфункцииЕСЛИfunksiyasida argumentmantiqiy ifoda bo‘lib, uning faqat” yokiikkita“yolggaqiy ko‘raikki xil natijaga ega bo‘lishimiz mumkin:



Мастерфункцийoynasidabirinchi qadamda kerakli funksiyani kiritibНайтиtugmasi yordamida izlab topiladi, ikkinchi qadamda ushbufunksiyaga murojaat etib, argumentlariga qiymatlar beriladi. So‘ngra tanlab olingan funksiya kerakli katakka joylashtiriladi:



5-Mavzu:Matnli funksiyalar. Matnlar bilan ishlash funksiyalari.
Mantiqiy funksiyalar

Reja
1. Matnli funksiyalar.

2. Matnlar bilan ishlash funksiyalari.
3. Mantiqiy funksiyalar

MS Excel 2010 da kataklardagi matnlar bilan ishlash uchun maxsus funksiyalar mavjud. Bular quyidagilar:

1.	Funksiya	Vazifasi
2.	БАТТЕКСТ	Sonni matnga almashtiradi
3.	ДЛСТР	Matnli satrdagi belgilar sonini aniqlaydi
4.	ЗАМЕНИТЬ	Matnning belgilangan joyini yangi matnga
		almashtiradi;
5.	ЗНАЧЕН	Matn ko‘rinishdagi sonni songa o‘tkazadi;
6.	ПОВТОР	Matnni n marta takrorlaydi;
7.	СЦЕПИТЬ	Bir nechta matnni bitta matnga o‘tkazadi.

1-mashq. Uchta katakdao‘quvchilarni familiyasi, ismi, otasining ismiyozilgan ma’lumotlarni bitta katakka joylash


Bajarish: Ushbu masalani yechishning ikki xil usuli mavjud:Birinchi usul:

• 
  B1 katakkao‘quvchining familiyasi, C1 katakka ismi, D1 katakkaotasining ismi kiritiladi;
  
• 
  E1 katakka ushbu formula =СЦЕПИТЬ(B1;" ";C1;" ";D1) kiritilib, Enter tugma bosiladi;
  

qolgan kataklarga ushbu formula nusxa ko‘chiriladi. Natijada quyidagi oyna hosil bo‘ladi:

Ayrim amaliy masalalarni yechishda hisoblashlar u yoki bu shartlarga

bog‘liq bo‘lishi mumkin. Bunday holatda mantiqiy shartli funksiyalardan
foydalanish mumkin.
Mantiqiy funksiyalar

t/r	Funksiya	Vazifasi
1	ЕСЛИ	Agar mantiqiy ifodaning qiymati ROST bo‘lsa, birinchishart, aks holda ikkinchi shart bajariladi
2.	И	Agar mantiqiy ifodalarning barchasini qiymati rost bo‘lsa, funksiyani qiymati ROST, aks holda funksiyaning qiymatiYOLG‘ON bo‘ladi
3.	ИЛИ	Agar mantiqiy ifodalarning birorta qiymati rost bo‘lsa, funksiyani qiymati ROST, aks holda funksiyaning qiymati YOLG‘ON bo‘ladi
4.	НЕ	Rost qiymatni yolg‘onga va yolg‘onni rostga aylantiradi

Mashq: Sinfning beshta fandan 20 ballik tizimda baholanganda ularning o‘zlashtirish ko‘rsatkichini tahlil qiluvchi jadval yaratish.
Bajarish: Ushbu topshiriqni bajarish algoritmi quyidagicha:
B ustunga sinf o‘quvchilarining familiyasi va ismi kiritiladi;
C ustunga adabiyot fanidan olgan ballari kiritiladi;
D ustunga algebra fanidan olgan ballari kiritiladi;
E ustunga fizika fanidan olgan ballari kiritiladi;
F ustunga kimyo fanidan olgan ballari kiritiladi;
G ustunga informatika fanidan olgan ballari kiritiladi;
H ustunga olgan ballarning yig‘indisi hisoblanadi;
I3 va I17 kataklarga quyidagi formula kiritiladi:


=ЕСЛИ(C17<55;"qoniqarsiz";ЕСЛИ(C17<71;"qoniqarli";ЕСЛИ(C17<
86;"yaxshi";"a’lo")))

6- Mavzu.Mustahkamlash uchun amaliy mashgulot

Quyidagi topshiriqlarni bajaring

1. 
   Tashkilot bo‘limlarida xizmat safari xarajatlari hisobi (ming so‘m hisobida)
   

	Bo‘limlar	Yillar			Jami
		2015	2016	2017
1	Texnika ta’minoti	131,5	14,6	152,6
2	Hisobxona	141,6	112,3	114,6
3	Xodimlar bo‘limi	128,4	153,4	143,5
	Jami

MS Excel 2010 da:

1. Y=ln2x+sinx funksiyaning grafigini hosil qiling

. 2. 1,3,5,7,9 sonlarning ko‘paytmasidan 2,4,6,8,10 sonlarning ko‘paytmasini ayiring.

3. Berilgan 20 ta sonlarning yig‘indisini, boshqa 10 ta sonlarning ko‘paytmasi natijasiga nisbatini toping.

4. 10, 20, 30, 40 sonlarning kub ildizini hisoblang.
5. 900 sonini 34 foizini hisoblang.
6. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 sonlarining kvadratlarini o‘rta arfimetigini hisoblang.
7. Quyidagi ifodani hisoblang: 345-45*5678+12:456-89+(34-8*9)

7-Mavzu.Matematik funksiyalar. Sodda matematik funksiyalar

Reja

1.Ko‘paytma hisoblashga oid funksiyalar.

2. Yig‘indi hisoblashga oid funksiyalar.

Ko‘paytma matematik ifodalarda keng tarqalgan amallardan biri bo‘lib, biz ushbu darsda ko‘paytma qatnashgan hisoblashlarning o‘ziga xos usullari bilan tanishamiz:

1-usul. Katakka = belgi qo‘yilib kerakli ifodalar ko‘paytiriladi;

2-usul. Ko‘paytmani hisoblash funksiyasidan foydalaniladi.

1-mashq. MS Excel 2010 da quyidagi jadval mavjud:

C ustunga A va B ustundagi sonlarning ko‘paytmasini hisoblang;
D ustunga A va B ustundagi sonlarning yig‘indisini hisoblang;
E ustunga A, B, C, D ustundagi sonlarning ko‘paytmasini hisoblang;
F ustunga A, B, C, D, E ustundagi sonlarning yig‘indisini hisoblang;


MS Excel 2010 ning imkoniyatlaridan yana biri, bu statistik funksiyalardan foydalanib tegishli masalalarni yechish hisoblanadi. Statistik funksiyalardan foydalanish ikki xil usulda amalga oshiriladi: