Reja: Firibgarlik tushunchasi. Firibgarlik uchburchagi

3. Harakat:
Ushbu element xavfni ishonchli baholashni amalga oshirish, jalb qilingan risklar asosida shartnomani rejalashtirish, majburiyatlarni qat'iy nazorat qilishni ta'minlash va auditorlik dalillarini sinchkovlik bilan to'plash va baholash muhimligini bildiradi.
Hujjatlarni sinchkovlik bilan tasdiqlash, matematik tahlil, kuzatish va qayta hisoblash kabi ishonchli protseduralardan foydalanib, to'g'ri skeptitsizm bilan ishlashingiz mumkin. Audit tartib-qoidalarini tanlash, namuna olish (yoki 100% test) metodologiyasini tanlash, natijalarni baholash, xulosalarni shakllantirish va auditorlik ishini o'tkazishda xolislikni qo'llash.
Kuchli skeptitsizmni keltirib chiqaradigan vazifalarga quyidagilar kiradi:
-Aktivlar va moliyaviy vositalarning adolatli qiymatini aniqlashda foydalaniladigan usullar va taxminlarni baholash;

-Aktivlarning qadrsizlanishi, tugallanmagan ishlar va yakuniy hisob-kitoblar foizi bo'yicha protseduralarni baholash;

-Dispersiya va sezuvchanlik tahlillarini tekshirish;

-Inventarizatsiya zahiralarini hisoblash uchun boshqaruv taxminlarini ko'rib chiqish;

Ishlab chiqarish ko'rsatkichlari va tizim tomonidan yaratilgan hisobotlarni ko'rib chiqish.

Professional skeptisizm degani, auditor auditorlik dalillarining og‘irligini savollar berishini va tanqidiy baho berishini anglatadi. Auditor, shuningdek, firibgarlik natijasida yuzaga kelgan jiddiy buzilishlarga shubha tug‘diradigan ma’lumotlar va olingan auditorlik dalillarini sо‘roq qilishi kerak. Shunday qilib, ish jarayonida auditor firma bilan oldingi tajribasi va menejment va boshqaruv vakolatiga ega bо‘lgan shaxslarning benuqsonligiga qaramay, firibgarlikdan kelib chiqadigan jiddiy buzilishlar ehtimolini anglab, professional skeptik pozitsiyani saqlab turishi kerak.

Auditorlik tekshiruvi davomida auditor auditorlik dalili sifatida foydalanilgan ma’lumotlarning ishonchliligini kо‘rib chiqadi va shuningdek, uni tayyorlash ustidan nazoratni baholaydi. Auditor, agar u aksincha dalillarni olmagan bо‘lsa, buxgalteriya hisobi va hujjatlarini haqiqiy deb qabul qilishga haqlidir. Vazifalar guruhidagi munozara Shartnoma bо‘yicha guruh a’zolari korxona moliyaviy hisobotining qalbakilashtirish natijasida yuzaga kelgan jiddiy buzilishlarga duch kelishini muhokama qilishlari kerak. Auditorlik tekshiruvini rejalashtirayotganda auditorlik guruhi rahbari (sherigi) muhokamada qatnashmagan auditorlik guruhi a’zolari e’tiboriga qanday masalalarni etkazish kerakligini belgilashi kerak. Xatarlarni baholash protseduralari 315-ISA talablariga muvofiq, auditor korxona faoliyati va uning atrof-muhitini, shu jumladan ichki nazorat tizimini tushunishni olish uchun xatarlarni baholash protseduralarini amalga oshiradi. Ushbu ishning bir qismi sifatida auditor firibgarlik tufayli jiddiy buzilishlar xavfini aniqlash uchun foydalaniladigan ma’lumotlarni olish uchun quyidagi tartib-qoidalarni bajaradi: menejmentga, boshqaruvga mas’ul bо‘lganlarga va korxonaning boshqa xodimlariga sо‘rovlar yuboradi va boshqaruv vakolatli shaxslar firibgarlik xatarlarini aniqlash va ularga javob berish jarayonini tashkil etish ustidan qanday nazorat olib borishi va ularni kamaytirish uchun о‘rnatilgan ichki nazorat tо‘g‘risida tushuncha oladi. bunday xatarlar; firibgarlik uchun xavf omillari mavjudligini kо‘rib chiqadi; analitik protseduralar paytida topilgan har qanday g‘ayrioddiy yoki kutilmagan munosabatlarni kо‘rib chiqadi; firibgarlik tufayli jiddiy buzilishlar xavfini aniqlashga yordam beradigan boshqa ma’lumotlarni kо‘rib chiqadi.

Agar auditor ular ishtirok etgan firibgarlik faktini aniqlasa: yetakchilik; ichki nazorat tizimida muhim funksiyalarni bajaradigan xodimlar; firibgarligi bilan moliyaviy hisobotni jiddiy ravishda buzib kо‘rsatishga olib kelgan boshqa shaxslar, u zudlik bilan menejment uchun mas’ul bо‘lganlarni xabardor qilishi kerak (og‘zaki va yozma ravishda). Auditor yuqori rahbariyat yoki firibgarlikni о‘z ichiga olgan firibgarlikni boshqarish yoki moliyaviy hisobotni jiddiy buzilishiga olib kelgan firibgarlikni boshqarish bо‘yicha aybdor shaxslarga darhol xabar berishi kerak. Shuningdek, u bunday faktlarni yozma ravishda xabar qilish zarurligini kо‘rib chiqishi kerak. Agar auditor rahbariyat firibgarlikka yo’l qо‘ygan deb gumon qilsa, auditor buni boshqaruv vakolatli shaxslariga etkazishi va ular bilan auditni yakunlash uchun zarur bо‘lgan auditorlik protseduralarining mohiyati, muddati va hajmini muhokama qilishi kerak. Agar auditor menejmentning va boshqaruv vakolatiga ega bо‘lgan shaxslarning halolligi va odob-axloqiga shubha qilsa, u holda keyingi harakatlar yo’nalishini aniqlash uchun huquqiy maslahat olish kerak. Dastlab, auditor boshqaruv vakolatiga ega bо‘lgan shaxslar bilan jiddiy xatolarga olib kelmaydigan, oldingi qator xodimlarini jalb qilgan firibgarlik faoliyati tо‘g‘risida xabar berishning mohiyati va darajasi tо‘g‘risida tushuncha hosil qilishi kerak. Auditor ichki boshqaruv tizimini tashkil etish va faoliyatidagi jiddiy kamchiliklar tо‘g‘risida auditor e’tiborini jalb qilgan firibgarlikning oldini olish yoki aniqlash bо‘yicha muhim darajadagi kamchiliklar tо‘g‘risida tegishli boshqaruv darajasiga va menejment uchun mas’ul bо‘lganlarga xabar berishi kerak. Agar auditor firibgarlik faoliyatidan kelib chiqqan holda moliyaviy hisobotni rahbariyat nazorat qilmagan va unga nisbatan etarli bо‘lmagan nazorat qо‘llanilgan moliyaviy hisobotlarni jiddiy ravishda buzish xavfini aniqlagan bо‘lsa yoki auditorning fikriga kо‘ra, ushbu risklarni baholashda rahbariyat tomonidan muhim kamchiliklar mavjud bо‘lsa, unda kamchiliklar tо‘g‘risidagi ma’lumotlar mavjud boshqaruv uchun dolzarb masalalar bо‘yicha aloqada ichki nazorat tizimi. Auditor boshqa har qanday firibgarlikni biznesni boshqarish uchun mas’ul bо‘lganlar tomonidan muhokama qilinganligini aniqlashi kerak, masalan:
-firibgarlikni oldini olish va aniqlash uchun moliyaviy nazoratni baholashning mohiyati, hajmi va chastotasi hamda moliyaviy hisobotning buzilishi xavfi; ichki nazorat tizimidagi jiddiy kamchiliklarni aniqlashda menejmentning tegishli choralarni kо‘rishga qodir emasligi; firibgarlik aniqlanganda menejmentning tegishli choralarni kо‘rishga qodir emasligi;

korxona nazorati muhitini, shu jumladan menejmentning vakolati va yaxlitligiga shubhalarni auditorlik bahosi; soxta moliyaviy hisobotni kо‘rsatishi mumkin bо‘lgan rahbariyat tomonidan amalga oshiriladigan harakatlar, masalan, tashkilotning moliyaviy faoliyati va rentAbelligi tо‘g‘risida moliyaviy hisobotdan foydalanuvchilarni yo’ldan ozdirgan daromadlarini tasarruf etishga urinishlarini kо‘rsatadigan hisob siyosatini tanlash va qо‘llash; korxona faoliyati uchun odatiy bо‘lmagan operatsiyalarni avtorizatsiya qilishning etarliligi va tо‘liqligi bilan bog‘liq masalalar. Nazorat qiluvchi va huquqni muhofaza qiluvchi idoralar

Mijoz ma’lumotlarining maxfiyligini saqlash auditorning kasbiy burchidir va bu uning firibgarliklar tо‘g‘risida uchinchi shaxslarga xabar berishiga tо‘sqinlik qiladi. Bunday hollarda auditor zarur bо‘lgan huquqiy maslahatni olishi va ushbu vaziyatda harakatlar rejasini belgilashi kerak. Auditorning yuridik majburiyatlari har bir mamlakatda turlicha bо‘lib, maxfiylik tо‘g‘risidagi talab qonunda yoki sudda nazarda tutilgan hollarda bekor qilinishi mumkin. Masalan, ayrim mamlakatlarda moliya institutlari auditorlari firibgarlik tо‘g‘risida nazorat organlariga xabar berishlari shart; boshqalarda, agar rahbariyat va boshqaruv vakolatli shaxslari tegishli choralarni kо‘rmasa, auditor firibgarliklar tо‘g‘risidagi xatoliklar tо‘g‘risida vakolatli organlarga xabar berishi shart. Auditorlik tekshiruvini davom ettira olmaganligi Agar auditor haqiqiy yoki shubhali firibgarlik natijasida moliyaviy hisobotni buzib kо‘rsatishning alohida holatlariga duch kelsa, uning auditni davom ettirishiga shubha tug‘dirsa, u: ushbu holatlarda, shu jumladan auditorni tayinlagan shaxsga yoki shaxslarga, yoki kerak bо‘lganda, nazorat va huquqni muhofaza qilish idoralariga ma’lumotlarning oshkor qilinishini talab qiladigan kasbiy va qonuniy majburiyatlarga rioya qilish; topshiriqdan voz kechishni о‘ylab kо‘ring. Agar auditor rad etishga qaror qilgan bо‘lsa topshiriqni davom ettirish, u quyidagilarni bajarishi kerak: tegishli darajadagi rahbariyat va menejment uchun mas’ul bо‘lganlar, rad etish tо‘g‘risidagi qaror va uning sabablarini muhokama qilish; auditorning qanday qilib olib qо‘yilishi tо‘g‘risida xabar berishiga va qanday qilib olib qо‘yilish sabablarini auditorni tayinlagan shaxsga yoki shaxslarga etkazishi haqida kasbiy va qonuniy talablarni kо‘rib chiqish yoki - kerak bо‘lganda, tartibga solish va huquqni muhofaza qilish organlariga. Istisno holatlar quyidagilarni о‘z ichiga olishi mumkin.
Korxona firibgarlik bilan kurashish uchun zarur choralarni kо‘rmaydi (firibgarlik moliyaviy hisobot uchun ahamiyatli bо‘lmasa ham). Firibgarlik natijasida yuzaga kelgan jiddiy buzilishlar xavfini auditorlik baholari va о‘tkazilgan testlar natijalari jiddiy va keng tarqalgan suiiste’mol qilishning muhim xavfini kо‘rsatadi.
Auditorning malakasi va odob-axloqi borasida jiddiy shubhalari bor rahbariyat yoki mas’ul shaxslar. Turli xil vaziyatlar tufayli topshiriqni rad etishga olib kelishi mumkin bо‘lgan barcha holatlarning tо‘liq rо‘yxatini tuzish mumkin emas. Auditor xulosalariga ta’sir qiluvchi omillar: yuqori darajadagi menejment va boshqaruvga mas’ul bо‘lgan shaxslarni boshqaruv bayonotlari va tushuntirishlarining ishonchliligiga ta’sir qilishi mumkin bо‘lgan firibgarlikka jalb qilish; auditorning kompaniya bilan hamkorlikni davom ettirishga bо‘lgan shubhasi. Vaziyatlarning istisno xususiyatini va qonuniy talablarga rioya qilish zarurligini hisobga olib, auditor auditorlik shartnomasidan chiqish tо‘g‘risida qaror qabul qilishda va keyingi harakatlar yo’nalishini belgilashda, shu jumladan aksiyadorlarga, nazorat organlariga va boshqa manfaatdor shaxslarga ushbu faktni etkazish imkoniyatini taqdim etganda auditor yuridik maslahat olishi kerak.

Hujjatlar.

Auditor haqida tushuncha paydo bо‘lganda korxona faoliyati va uning muhiti, shuningdek jiddiy buzilish xavfini baholashda quyidagilar hujjatlashtiriladi: shaxsning moliyaviy hisobotini firibgarlik tufayli jiddiy xatolarga yo’l qо‘yilishi tо‘g‘risida kelishuv guruhi о‘rtasidagi munozaralar natijasida qabul qilingan muhim qarorlar. moliyaviy hisobot va tasdiqlash darajasida firibgarlik natijasida yuzaga kelgan jiddiy buzilishlarning aniqlangan va baholangan xatarlari. Muhim xatolarni baholash xavfi4 asosida auditorning javoblari quyidagicha hujjatlashtirilishi kerak: moliyaviy hisobot darajasida firibgarlik natijasida kelib chiqadigan jiddiy buzilishlarning baholangan tavakkalchiligiga auditorning munosabati va auditorlik protseduralarining mohiyati, muddati va darajasi hamda ularning moliyaviy hisobotlarni tasdiqlash darajasida firibgarliklar tufayli yuzaga kelgan jiddiy buzilishlar xavfining baholangan darajasi bilan о‘zaro bog‘liqligi; Auditorlik protseduralari natijalari, shu jumladan ichki nazoratni boshqarish xavfini hisobga olgan holda ishlab chiqilgan protseduralar.

Auditor firibgarliklar qanday qilib rahbariyatga, boshqaruv vakolatli shaxslarga, nazorat organlariga va boshqa manfaatdor tomonlarga xabar berilishini hujjatlashtirishi kerak.

Agar auditor daromadni tan olishda firibgarlik natijasida yuzaga keladigan jiddiy buzilishlar xavfi, shartnoma sharoitida mos kelmaydi deb hisoblasa, taxmin hujjatlashtirilishi kerak. О‘rganilgan masalalarni qay darajada hujjatlashtirilishi auditorning kasbiy mulohazasi masalasidir. Davlat sektori korxonalarini tekshirishda qonunchilik hujjatlari, vazirliklarning farmonlari, kо‘rsatmalari va kо‘rsatmalarining firibgarlik va xatolarni aniqlash bо‘yicha talablarini hisobga olish kerak. Davlat mablag‘laridan foydalanish auditorlik firibgarlik masalalariga alohida e’tibor berishini nazarda tutadi. buxgalteriya hisobotida buzilish, uni notо‘g‘ri aks ettirish va uni tashkil qilish va texnik xizmat kо‘rsatishning belgilangan qoidalarini buzganligi sababli buxgalteriya hisobotini taqdim etish ikki xil bо‘lishi mumkin: 1. qasddan 2. Qasddan buxgalteriya hisobotida qasddan buzilishlar - bu xо‘jalik yurituvchi subyekt xodimlarining qasddan qilingan harakatlari yoki harakatsizligi natijalari. Ular buxgalteriya hisoboti foydalanuvchilarini yo’ldan ozdirish uchun xudbin maqsadlar uchun qilingan. buxgalteriya hisobotini bilmagan holda buzilishi, tekshirilayotgan xо‘jalik yurituvchi subyekt xodimlarining bilmagan harakatlari yoki harakatsizligi natijasidir. Bu buxgalteriya yozuvlaridagi arifmetik yoki mantiqiy xatolar, hisob-kitoblardagi xatolar, buxgalteriya hisobining tо‘liqligi ustidan nazorat, iqtisodiy faoliyat omillarini hisobga olishda notо‘g‘ri aks ettirish, mulkning mavjudligi va holati natijasi bо‘lishi mumkin. buxgalteriya hisobotini qasddan yoki bilmasdan notо‘g‘ri talqin qilish moddiy yoki ahamiyatsiz bо‘lishi mumkin.

Tekshiruvda qasddan va bila turib buzilishlar xavfini oshirishga yordam beradigan ba’zi omillar mavjudligini hisobga olish kerak. Ushbu omillarga quyidagilar kiradi:

1. iqtisodiyotning inqirozli sohalarida muhim moliyaviy investitsiyalar mavjudligi
2. aylanma mablag‘lar miqdori va iqtisodiy subyektni sotish (ishlab chiqarish) hajmining tez о‘sishi yoki foydaning sezilarli pasayishi о‘rtasidagi tafovut

3.iqtisodiy subyektning ma’lum bir davrda 1 yoki oz sonli mijozlar yoki etkazib beruvchilarga bog‘liqligi

4. foyda miqdorining о‘zgarishiga olib keladigan shartnomaviy munosabatlar amaliyotidagi yoki hisob siyosatidagi о‘zgarishlar
5. tipik bо‘lmagan operatsiyalar, ayniqsa yil oxiriga kelib, moliyaviy natijalar hajmiga sezilarli ta’sir qiladi
6. kо‘rsatilgan xizmatlarga aniq mos kelmaydigan xizmatlar uchun tо‘lovlarning mavjudligi;
7.iqtisodiy subyektning tashkiliy va boshqaruv tuzilishining о‘ziga xos xususiyatlari, ushbu tuzilishda kamchiliklar mavjudligi;
8. kapital tarkibi va foydani taqsimlash xususiyatlari;

9. buxgalteriya hisobotini saqlash va buxgalteriya hisoboti tayyorgarligini tashkil qilish bо‘yicha belgilangan qoidalardan chetga chiqish mavjudligi.

Xо‘jalik yurituvchi subyektning moliyaviy-xо‘jalik faoliyatining aniq bir sohasi va umuman mamlakat iqtisodiyotining buzilishlar paydo bо‘lishiga hissa qо‘shadigan holatining о‘ziga xos xususiyatlarini aks ettiruvchi omillar quyidagilar: 1. sanoat holati va umuman mamlakat iqtisodiyoti (inqiroz, depressiya, tiklanish) 2. sanoatning inqiroz holatidan kelib chiqqan holda, iqtisodiy subyektning nochorligi, bankrotligi ehtimolining oshishi 3. iqtisodiy subyektning ishlab chiqarish faoliyatining xususiyatlari, ishlab chiqarishning texnologik xususiyatlari ... Xо‘jalik yurituvchi subyektning buxgalteriya hisobotida buzilishlar aniqlangan taqdirda, auditorlik tashkiloti ularning tekshirilgan bayonotlarning ishonchliligiga ta’sirini barcha muhim jihatlari bо‘yicha baholashi shart.
Auditorlik tashkiloti xо‘jalik yurituvchi subyektda yuzaga keladigan va buzilishlar paydo bо‘lishiga olib keladigan mumkin bо‘lgan huquqbuzarlik turlarini hisobga olishi kerak. Bunga quyidagilar kiradi:
1.qonunda belgilangan buxgalteriya hisobi va buxgalteriya hisobotini saqlash va tashkil etish qoidalaridan chetga chiqish.
2. hisobot davrida qabul qilingan buxgalteriya siyosatining yo’qligi yoki mos kelmasligi.
3. fuqarolik, soliq va valyuta tо‘g‘risidagi qonunlarning buzilishi
4. Bu buzilishiga ta’sir qiladigan boshqa turdagi qonunbuzarliklar.
Auditning navbatdagi bosqichlari - bu auditor tomonidan tashkilot tomonidan sodir etilgan va aniqlangan buzilishlarning muhimligi darajasida buzilishlar paydo bо‘lishiga olib keladigan buzilishlar turiga, о‘zi tomonidan ishlab chiqilgan auditorlik protseduralarini tuzatish, keyingi ishdagi xatoliklar xavfi ... Agar auditor moliyaviy (buxgalteriya) hisobotining notо‘g‘ri tahririni aniqlasa, auditor ushbu notо‘g‘riligini firibgarlikning kо‘rsatkichi ekanligini aniqlashi kerak va agar javob ijobiy bо‘lsa, auditor bunday notо‘g‘ri ma’lumotning boshqa auditorlik masalalari bо‘yicha ta’sirini, ayniqsa, tekshirilayotgan korxona rahbariyati tomonidan tushuntirishlar va bayonotlarning ishonchliligi bilan bog‘liqligini kо‘rib chiqishi kerak. Agar auditor moliyaviy (buxgalteriya hisobotlari) buzilganligi firibgarlikning natijasi yoki bо‘lishi mumkin degan xulosaga kelsa, u ushbu shaxsning yoki shaxslarning ushbu harakatlarga aloqadorligini, ayniqsa, tekshirilayotgan tashkilotning tashkiliy tuzilmasidagi mavqei nuqtai nazaridan tahlil qilishi kerak. Agar auditor tekshirilayotgan subyektning yuqori menejmenti a’zolari (rahbari va uning о‘rinbosarlari) ishtirokida firibgarliklar sodir etilganligini aniqlasa, u holda moliyaviy (buxgalteriya hisobotlari) ahamiyatsiz darajada buzilgan holda ham, auditorlik tekshiruvi davomida ushbu masalaga katta e’tibor berilishi kerak. Bunday holda, auditor ilgari olingan dalillarning ishonchliligini qayta kо‘rib chiqish zarurati bilan duch kelishi mumkin, chunki taqdim etilgan bayonotlarning tо‘liqligi va tо‘g‘riligiga, buxgalteriya hisobi va dastlabki hujjatlarning haqiqiyligiga shubha tug‘ilishi mumkin. Bundan tashqari, dalillarning ishonchliligini kо‘rib chiqishda auditor xodimlar, menejment va boshqalar о‘rtasida til biriktirilishi ehtimolini kо‘rib chiqishi kerak. Agar menejment, ayniqsa yuqori darajadagi firibgarlikka aloqador bо‘lsa, auditor auditorlik tekshiruvini о‘tkazish va auditorlik xulosasini chiqarish uchun zarur bо‘lgan barcha dalillarni ololmasligi mumkin.
Agar auditor auditorni qо‘shimcha auditorlik protseduralari zarurligiga ishonishiga olib keladigan firibgarlik xavfi omillarini aniqlasa, auditor ushbu omillar va protseduralarni hujjatlashtirishi kerak. Auditor firibgarlik yoki xato tufayli kelib chiqadigan notо‘g‘riligini aniqlagandan sо‘ng, auditor bu haqda auditor rahbariyati va egasining vakillariga xabar berishi kerak. Auditoriya rahbariyatiga firibgarlik yoki xatolar natijasida yuzaga kelgan notо‘g‘ri ma’lumotlar tо‘g‘risida tegishli darajada о‘z vaqtida xabar berish, tekshirilayotgan shaxs rahbariyati tegishli choralarni kо‘rishi uchun zarurdir. Tegishli daraja, firibgar harakatlar va xatolarga aloqador yoki gumon qilingan shaxs joylashgan darajadan kamida bir daraja deb hisoblanadi. Agar auditor buzilish firibgarlikning natijasi yoki natijasi bо‘lishi mumkinligiga amin bо‘lsa, auditor: tegishli darajadagi tekshiriluvchi rahbariyat bilan ushbu masalani va keyingi ichki tekshiruv usullarini muhokama qilishi kerak, agar bu daraja firibgarlikda ishtirok etgan shaxslar egallab olgan darajadan kamida bir pog‘ona yuqori bо‘lsa, shuningdek yuqori darajadagi rahbariyat bilan ( tekshirilayotgan subyekt rahbari yoki uning о‘rinbosarlari); agar kerak bо‘lsa, tekshiriladigan subyekt rahbariyatiga zarur huquqiy maslahat olish tо‘g‘risida maslahat berishi kerak. Auditor tekshiruv paytida auditor e’tiborini tortgan firibgarliklar yoki xatolarni oldini olish yoki aniqlash bilan bog‘liq bо‘lgan ichki nazoratdagi har qanday muhim kamchiliklarni rahbariyatga etkazishi kerak. Agar auditor tekshirilayotgan subyekt rahbariyati va egasi vakillarining odob-axloqiga shubha qilsa, u holda keyingi harakatlar rejasini belgilash uchun auditorga huquqiy maslahat olish tavsiya etiladi.