Reja: Innovatsion strategiyaning mohiyati va vazifasi Bozor sharoitida firmalar strategiyasining o‘ziga xos xususiyatlari

Firmalarni rivojlantirishning strategik ahamiyati
Strategik boshqarish – bu korxona (firma) lar faoliyati asosiy tamoyillarini, mahsulot turlarini aniqlash siyosatini, keskin kurash strategiyasini, texnik siyosatini, xodimlarni tanlash va moliyaviy ahvolni yaxshilash strategiyasi va taktikani o‘z ichiga oladi.
Strategik boshqarishning asosiy tamoyillariga ichki va tashqi muhit rivojlanishini strategiyasini boshqarish qoidalari kiradi.
Ichki muhit rivojlanishi strategiyasini boshqarish deganda korxonaning ko‘zlangan maqsadiga yerishish yo‘lida ichki imkoniyatlardan maksimal darajada foydalanish va asta-sekin kuchsiz tomonlarni bartaraf etish tushuniladi.
Tashqi muhit rivojlanishi strategiyasini boshqarishning tamoyili – bu korxonaning raqiblar oldida imkoniyat beruvchi kuchli tomonlardan maksimal darajada foydalanishni anglatadi. Bugungi kunda barcha innovatsion korxonalar raqobatbardoshligining asosiy omili – mavjud resurslardan samarali foydalanishdir.
Barcha tashkiliy tizimda mavjud resurslardan foydalanish samaradorligi ortishi hisobiga ishlab chiqarishni rivojlantirish quyidagi uchta omilni o‘z ichiga oladi:

1. 
   Xodimlarni mavjud imkoniyatlarni aniqlash va ulardan to‘la foydalanish.
   
2. 
   Past rentabelli mahsulot turlari va past samarali texnologiyaning hissasini kamaytirish hisobiga innovatsion tizimda o‘zgarishlarga yerishish. Bu maqsadga yerishishning asosiy yo‘li korxonada ishlab chiqarishni texnik qayta qurollantirish va rekonstruksiyani amalga oshirishdir.
   
3. 
   Innovatsion jarayonlarni jadallashtirish hisobiga yangi turdagi mahsulot (xizmat)lar ishlab chiqarishni tashkil etish va ulardan oqilona foydalanish. Bu yyerda asosiy omil ilmiy tekshirish va tajriba konstruktorlik ishlarini o‘tkazish yangi mahsulotlar ishlab chiqish va yangi boshqaruv usullaridan foydalanish hisoblanadi.
   

Venchur firmani innovatsion strategiya
Venchur firma – bu innovatsion faoliyatidagi vaqtinchalik tashkiliy tizim bo‘lib asosan kashfiyotchilik aktivligi o‘sishi va to‘lishida faoliyat olib borsada u ilmiy izlanishlar aktivligi pasayib borayotganda ham saqlanib qoladi.
Odatda, venchur korxonalar samarasiz, mahsulot ishlab chiqarishni tashkil etish bilan shug‘ullanmaydi, ammo o‘zining ishlanmalarini boshqa yeksplerent, patiyent va kommutant konxonalarga berilishi bilan ahamiyatli hisoblanadi.
Venchur firmalar yirik firmalarning sho‘ba korxonasi shaklida ham tashkil yetilishi mumkin.
Venchur firma tashkil etish uchun quyidagi komponentlar mavjud bo‘lishi talab yetiladi:

• 
  yangi mahsulot va yangi texnologiya yaratish yuzasidan innovatsion g‘oya;
  
• 
  taklif yetilgan g‘oya asosida yangi firma tashkil etishga ehtiyoj va uni tashkil yetuvchi tadbirkorlar;
  
• 
  moliyalashtirish uchun sarflanishi lozim bo‘lgan kapital mavjudligi;
  

Venchur fipmalar faoliyatini moliyalashtirish ikki asosiy shaklda amalda oshiriladi:

• 
  yangi firma aksiyalarni sotib olish;
  
• 
  kredit mablag‘larini jalb etish;
  

Amaliyotda venchur korxonalarning asosan ikki tashkiliy huquqiy shakli ko‘zga tashlanadi:

1. 
   mustaqil venchur korxonalar.
   
2. 
   yirik korxonalar tasarrufidagi venchur korxonalar.
   

Bozorning yeski segmentlari asosida mutlaqo yangi radikal mahsulotlar ishlab chiqarishga asoslangan firma – yeksplerent deb yuritiladi.
Ular bozorga yangilikni olib kirish bilan shug‘ullanadi. Yeksplerent firmalar hajmi jihatidan venchur firmalar singari unga katta bo‘lmaydi.
Bu hozirgi kunda Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi Respublikalarida kichik ilmiy-texnik tadbirkorlik subyektlari shaklida keng tarqalgan.
Ularning asosiy ko‘rinishi Oliy Ta’lim muassasalari tasarrufidagi texnopark va biznes inkubatorlardir.

Adabiyotlar:

1. 
   O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan tasdiqlangan. 1995 - yil 21 - dekabr № 163-1 va 1996-yil 29-avgust №256-1 [ko‘chirma] –T.: «Iqtisodiѐt va huquq dunѐsi» 1999- yil.
   
2.