Reja: Internet tushunchasi

Mashhur Internet qidiruv tizimlari
Internet tarmog’i yirik ma’lumotlar ombori hisoblanadi. Undan kerakli ma’lumotlarni qidirib topish foydalanuvchining oldiga qo’yilgan eng asosiy masalalardan biridir. Bunday hollarda yirik ma’lumotlar omboridan kerakli ma’lumotlarni qidirib topishda axborot-qidiruv tizimlari muhim ahamiyatga ega. Internet tarmog’ida bunday tizimlarning ko’plab turlarini uchratish mumkin. Bulardan Google, Rambler, Yandex, Yahoo tizimlari o’zbek, rus va ingliz tillarida qidiruvni olib boradigan eng mashhurlari hisoblanadi. Bular:



http://www.google.ru



http://www.rambler.ru (1996 yildan)
Rambler – bu Internet – media – xizmatidir. 1996–2011 yillarda mavjud bo’lgan "Rambler–Search" qidiruv tizimi xuddi shu nomga ega edi.
Rambler – 1996 yilda paydo bo’lib, u tezda mashhurlikka erishdi va 2011 yilgacha Rossiyaning qidiruv bozorida yetakchi o’yinchi bo’lib qoldi. Rambler Runet-da birinchi reyting – klassifikatorini (Rambler Top100) ishga tushirdi, bu birinchi Internet – portal, mahalliy internet – kompaniyalar orasida birinchi bo’lib fond birjasiga kirgan.
2012 yilda portal falsafasi butunlay qayta ko’rib chiqildi – Rambler shaxsiylashtirilgan yangiliklar uchun media – portalga aylandi. 2013 yil may oyida Afisha – Rambler (ilgari Vladimir Potaninning ProfMedia xoldingi tarkibiga kirgan) va Aleksandr Mamutning SUP Media aktivlarini birlashtirish natijasida tashkil topgan Rambler & Co kompaniyalar guruhiga qo’shildi. Rambler Runet mukofotini to’rt marta qo’lga kiritgan.  («Премию Рунета» “Runet” mukofoti - Internetning rus segmentini rivojlantirishga qo’shgan hissasi uchun Runet kompaniyasining eng yaxshi kompaniyalari, loyihalari va mobil dasturlariga har yili topshiriladigan mukofotdir. Ta’sischisi - Rossiya Federatsiyasi Matbuot va ommaviy kommunikatsiyalar bo’yicha federal agentligi, tashkilotchisi - RAEC.)
2013 yil iyul oyidan boshlab Rambler Rossiyadagi saytlar orasida mashhurligi bo’yicha 11–o’rinni egalladi (boshqa manbalarga ko’ra–9). 2015 yilda Ramblerning oylik auditoriyasi 26 million kishini tashkil qildi.
2016 yil 5 aprelda Rambler yangi logotipga ega bo’ldi – - "/" (oldinga chiziq). Kompaniya xodimlarining fikriga ko’ra, bu Rambler Runetning kelib chiqishida turganini va har doim Internet va texnologiyalar bilan bog’liqligini anglatadi.

http://www.yahoo.com (1994 yil, yanvardan ishga tushirilgan)
Yahoo! – bu Amerika veb – xizmatlarini etkazib beruvchisi. Bosh ofisi Kaliforniyaning Sunnyvale shahrida joylashgan va Verizon Media kompaniyasiga tegishli bo’lib, uni 2017 yilda 4,48 milliard dollarga sotib olgan.
U Yahoo! veb – portalini, qidiruv tizimini taqdim etadi. Qidiruv va tegishli xizmatlar, shu jumladan Yahoo! Pochta, Yahoo! Yangiliklar, Yahoo! Moliya, Yahoo! Javoblar, Yahoo! Xaritalar, Yahoo! Video, fantaziya sporti, reklama va uning ijtimoiy media veb–sayti.
Yahoo! 1994 yil yanvar oyida Jerri Yang va Devid Filo tomonidan tashkil etilgan va 1995 yil 2 martda tashkil etilgan. Yahoo 1990–yillarda Internetning dastlabki davrining kashfiyotlaridan biri bo’lgan. 2000 yilda bu eng mashhur veb-sayt edi. Google bozordagi ulushini yo’qotganligi sababli foydalanish asta–sekin kamaydi. Shu bilan birga, Yahoo domen veb–saytlari hali ham eng ommabop veb-saytlar qatorida bo’lib, Alexa Internet bo’yicha global aloqada 11–o’rinni, Similar Web-ga ko’ra esa 10-o’rinni egallab turibdi.

www.yandex.ru – 2000 yildan ishga tushirilgan. Markaziy shtab–kvartirasi– Moskvada.

Yandex – bu axborot texnologiyalari sohasidagi Rossiyaning transmilliy kompaniyasi bo’lib, uning bosh yuridik shaxsi Niderlandiyada ro’yxatdan o’tgan va shu nomdagi Internet qidiruv tizimiga, Internet portaliga va bir nechta mamlakatlarda veb–xizmatlariga ega.

Yandex – qidiruv tizimi va internet – portal. Internet – qidiruv va boshqa xizmatlar: yandex.ru-da xaritalar va navigator, transport va taksi, ob-havo va hokazolar mavjud.
Yandex – Web qidiruvi 1997 yil 23 sentyabrda Softool ko’rgazmasida keng jamoatchilikka namoyish etildi. "Yandeks" deb nomlangan qidiruv dasturining birinchi ishchi versiyasi 1993 yilda paydo bo’lgan, keyin u bitta veb–sayt ichida ma’lumot qidirish vositasi bo’lgan. Dastur 1988 yilda tashkil etilgan CompTek tomonidan yaratilgan.
Yandex Rossiyadagi birinchi qidiruv mexanizmi emas edi (Rambler va Aport ilgari paydo bo’lgan), ammo tezda auditoriyani o’zlashtira boshladi. 2001 yilda u tarmoqning rus segmentidagi eng yirik qidiruv tizimini – Ramblerni ortda qoldirib, Runetda yetakchiga aylandi
2011 yilga kelib, Yandex kapitallashuvi 10 milliard dollar (2013 yil uchun) bilan Evropadagi eng yirik Internet kompaniyalaridan biriga aylandi. 4.84 milliard qidiruv so’rovlari bilan Yandex.Poisk tizimi 2013 yil boshida dunyodagi qidiruv tizimlari orasida to’rtinchi o’rinni egalladi va ingliz tilida so’zlashmaydigan tizimlar orasida Xitoyning Baidu-dan keyin ikkinchi o’rinni egalladi.



Baidu Xitoyda eng mashhur qidiruv tizimidir, bu Xitoy qidiruv tizimlari bozorining 80 foizini tashkil qiladi. Global miqyosda u qayta ishlangan foydalanuvchi so’rovlari soni bo’yicha 3–o’rinni egallab turibdi (taxminan 3,5 milliard ... Ushbu qidiruv tizimiga 2000 yilda asos solingan, bugungi kunda Baidu-da 750 millionga yaqin ma’lumotlar mavjud.
Baidu (xitoycha “sodda”) – bu veb – xizmatlarni taqdim etuvchi xitoylik kompaniya, asosiysi shu nomdagi qidiruv tizimi – xitoy qidiruv tizimlari orasida yetakchi hisoblanadi. 1,06% ulush bilan global qidiruv tizimlari bozorida to’rtinchi o’rinni egallaydi (Google 92,7% ni tashkil qiladi).
Bosh qarorgohi Pekinda, Kayman orollarida ro’yxatdan o’tgan. Kompaniya daromadlarining 98% Xitoy bozori hissasiga to’g’ri keladi, boshqa mamlakatlar bozorlariga kirish urinishlari muvaffaqiyatsiz tugagan.
Hozirda (nemis ishlab chiqaruvchilari bilan birgalikda) Baidu Antivirus 2013 Beta versiyasi chiqarilmoqda. Antivirus dasturi Baidu Antivirus dvigateli va Baidu Cloud Security bulutli dvigatelini Avira Antivirus antivirus dvigatellari bilan birlashtirib, har qanday onlayn tahdidlardan har tomonlama himoya qiladi. Kompaniya Android telefonlari uchun qo’llanilishi bilan ham tanilgan – Baidu Root – ildiz otish dasturi.






www.google.com (1997 yil, 15-sentabrdan. Mualliflar:
Сергей Брин и Ларри Пейдж)





Google – birinchi eng ommabop tizim (77.05%), oyiga 41 milliard 345 million so’rovni ko’rib chiqadi (bozor ulushi 62.4% ), 25 milliarddan ortiq veb–sahifalarni indekslaydi ( 2014 yil may oyining boshida o’tkazilgan yopiq konferentsiyada, Google vakili hozirda 60 trillion hujjat indekslanganligini va testlardan ko’rinib turibdiki, Google qidiruv hisoblagichi 25 270 000 000 bilan cheklangan va bu raqam shuningdek, SERP reyting algoritmiga o’rnatilgan filtrlar ta’sir qiladi.
PDF, RTF, PostScript, Microsoft Word, Microsoft Excel, Microsoft PowerPoint va boshqalarda hujjatlarni qidirishni qo’llab – quvvatlaydi.
Google qidiruvi Stenford universiteti talabalari Larri Peyj va Sergey Brin tomonidan o’quv dasturi loyihasi sifatida yaratilgan. Ular 1996 yilda BackRub qidiruv tizimida ishladilar va 1998 yilda uning asosida yangi Google qidiruv tizimini yaratdilar. Google o’zining mavjudligining birinchi yilidanoq kompaniyaning rivojlanishini rejalashtirish yondashuvi va korporativ boshqaruv usulini belgilaydigan shaffof OKR menejmenti usulini qo’llay boshladi.
Korporatsiya 1998 yil 2 sentyabrda tashkil etilgan va Google.com domeni 1997 yil 15 sentyabrda ro’yxatdan o’tgan bo’lsa-da, qidiruv tizimi (2000 yildan beri) ba’zida tug’ilgan kunini boshqa kunida nishonlaydi: 7 va 27 sentyabr kunlari.
Google so’zi buzilgan googol (googol) dan kelib chiqadi – o’ninchi raqamdan yuzinchi kuchgacha bo’lgan ism (10¹⁰⁰).
Qidiruv natijalari uchun Google ilgari qayta qidirish vositasini taqdim etdi, bu esa batafsilroq qidiruvlarni amalga oshirishga imkon berdi. Batafsilroq qidirish uchun foydalanuvchilar natijalarni tanlagan qo’shimcha parametrlarni belgilashlari kerak edi, bu nafaqat so’rovni, balki u qo’llaniladigan kontekstni ham darhol namoyish etishga imkon berdi. Ushbu xususiyat har bir natijani ochish zaruratini bartaraf etish orqali qidirish tartibini soddalashtirdi.
2019 yil 13 martda Google Rossiyada Google Jobs xizmatini ishga tushirdi, bu qidiruv natijalaridagi bo’sh ish o’rinlari yig’uvchisi. Foydalanuvchilar bo’sh ish o’rinlarini tegishli so’rovdan so’ng qidiruv natijalarida alohida oynada ko’rishadi. Shuningdek, qidiruv tizimida shahar, reklama e’lon qilingan sana, bandlik turi va kompaniyalar bo’yicha filtrlar mavjud. Shuningdek, foydalanuvchilar ish joylarini saqlashlari, ularni xaritada ko’rishlari va bildirishnomalar olishlari mumkin.
Ushbu mashhur qidiruv tizimlarining har biri oddiy va batafsil kengaytrilgan qidiruv hamda matnli, rasm, musiqa, video va boshqa turli shakldagi axborotlarni qidirish imkoniyatini taqdim etadi. Bu turdagi axborot-qidiruv tizimlaridan foydalanib ixtiyoriy foydalanuvchi o’ziga kerakli bo’lgan ixtiyoriy turdagi ma’lumotni qidirib topishi va undan foydalanishi mumkin.