230
akseptdə storno edilir. Bununla da bu cür göndərmələr üzrə malgön- dərənlərlə
hesablaşmalar başa çatır.
Maddi qiymətlilərə görə malgöndərənlərlə hesablaşmalar zamanı faktiki
daxil olan miqdarla malgöndərənin sənədlərini müqayisə edən zaman
çatışmamazhq və ya artıqlıq aşkar edilə bilər. Artıqlar aktla mədaxil edilir və uçot
qiymətləri ilə qiymətləndirilir, sonra isə 6 saylı jurnal-orderdə fakturasız
göndərmələr kimi uçota alınır. Çatışmamazhqlar aşkar edilən hallarda mühasibat
onlann faktiki dəyərini hesablayır və malgön- dərənlərə iddianı təqdim edir. Bu
zaman dəmir yol tarifinin məbləği yükün çəkisinə mütənasib olaraq bölüşdürülür,
əlavənin, güzəştin məbləği isə yükün dəyərinə mütənasib olaraq bölüşdürülür.
Çatışmamazhğın məbləği isə 6 saylı jurnal-orderdə və 7 saylı cədvəldə
aşağıdakı kimi mühasibat yazılışı ilə əks etdirilir;
217 saylı “Digər qısamüddətli debitor bordan” hesabının debeti;
531 saylı “Malgöndərənlər və podratçılara qısamüddətli kreditor borcları”
hesabının krediti
Malgöndərənlərlə
hesablaşmalan
ümumiləşdirmək
üçün
6
saylı
jurnal-orderdə 531 saylı “Malgöndərənlər və podratçılara qısamüddətli kreditor
borcları” hesabı üzrə icmal nəzarət cədvəli verilir. Bu cədvəlin göstəriciləri ayın
axırına aşağıdakı qruplara -ödəmə müddəti çatmayan, aksept edilmiş hesablaşma
sənədləri üzrə, vaxtında ödənilməyən hesablaşma sənədləri üzrə, fakturasız
göndərmələr üzrə bölünməklə malgöndə- rənlərə kreditor borcları haqqında
mühasibat balansının maddələrini doldurmaq üçün istifadə olunur.
Xammal və sair materialların daxil olması üzrə əməliyyatlar uçotda
aşağıdakı kimi əks etdirilir:
JVb
Əməliyyatların məzmunu
Mlüxabirləşən
hesablar
Debet
Kredit
1
Malgöndərənin hesab-fakturasında olan miqdarda və qiymətlər üzrə
təşkilatın anbarına daxil olan xammal, materiallar, yanacaq, ehtiyat
hissələri və s. mədaxil edilib;
a) alış qiyməti
201
531
b) əlavə dəyər vergisi
241
531
2
Malgöndərənin hesab fakturaları olmadan (fakturasız göndərmələr)
təşkilatın anbarına daxil olan materiallar uçot qiymətləri ilə mədaxil
edilməklə uçota qəbul edilmişdir
201
531
231
3
Malgöndoronin hesab-fakluralarını aldıqdan sonra: a) fakturasız
göndərmələr üzrə qeydlərə düzəliş edilir (əvvəlki qeyd stomo edilir);
201
531
b) eyni zamanda materialların daxil olması haqqında qeyd bərpa
olunur
201
531
4
Materiallar mədaxil edilən zaman müşayiətedici sənədlərdə
göstərilən miqdarla müqayisədə onların çatışmamazlığı aşkar edilib
217
531
5
Malgöndərənlərdən yüklər daxil olan zaman yükgöndərmə
sənədlərində göstərilən miqdarla müqayisədə materialların artıqlıftı
aşkar edilib
201
531
6
Təşkilatın kassası tərəfindən ödənilən və ya təhtəlhesab şəxs vasitəsi
ilə əldə edilən maddi qiymətlilər mədaxil edilib
201
221,244
7
Təyin olunmuş stansiyadan (tərsanədən, aeroportdan) və ya
malgöndərənin anbarından təşkilatın anbarına materialların
daşınmasının dəyərinə: a) daşıma təşkilatının nəqliyyatı ilə həyata
keçirildikdə;
201
202.9
b) kommersiya təşkilatı kənar təşkilatın xidmətindən istifadə etdikdə
201
531
8
Malgöndərənlərdən materialların daxil olması ilə əlaqədar,
yükləmə-boşaltma işlərinə görə; a) fəhlələrə əmək haqqı hesablanıb;
201
533
b) əmək haqqından sosial müdafiəyə fonduna ayırmalar edilib;
201
522
c) fəhlələrin məzuniyyətinin ödənilməsinə ehtiyat həyata keçirilib;
201
412
9
İstehsalat sexlərində təşkilatın anbarına daxil olub;
201
201
a) sexin anbarından geri qaytarılan xammal və materiallar;
Mərkəzi
anbar
Sex
anbarı
b) istehsalatdan anbara təhvil verilən xammal, materiallar və
qiymətli tullantılar
201
202
10
Qəti çıxdaş edilmiş məmulatların sökülməsindən istehsalat sexləri
tərəfindən təhvil verilmiş materiallar və ehtiyat hissələri istifadəsinin
mümkün olan və ya satışın mümkün olan qiyməti ilə mədaxil edilib
201
731.9
11
Torpaq, tikili və avadanlıqların obyektlərinin ləğv edilməsindən əldə
edilən, istifadəsinin və ya satışının mümkün olan qiyməti ilə maddi
qiymətlilərin dəyəri
201
611
12
Təşkilatın anbarlarında inventarlaşma aparılan zaman aşkar edilmiş
artıq materiallar mədaxil edilib
201
721