Risklərin İdarə Edilməsi Standartı Mündəricat
Risklərin İdarə Edilməsi Standartı Azərbaycan Mərkəzi Bankı
Yüklə 247,02 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Səmərəliliyin qiymətləndirilməsi
- Risklərin İdarə Edilməsi Standartı Azərbaycan Mərkəzi Bankı
- 2.1.2 Qiymətləndirmə
Risklərin İdarə Edilməsi Standartı Azərbaycan Mərkəzi Bankı
7 dəstək və nəzarət funksiyaları ilə yanaşı Risklərin İdarəedilməsi Departamentinin üzərinə düşür. Məsələn, İdarə Heyəti üçün risklərin idarə edilməsi haqqında hesabatların hazırlanması, yeni bank xidmətlərinin yaradılmasında iştirak, Xəzinədarlıq Departamenti üçün hecinq strategiyalarının hazırlanması. Bankın hər bir əməliyyat bölməsinin rəhbəri öz sahəsində yaranan risklərə görə məsuliyyət daşıyır. Fəaliyyətin həcminə münasib olaraq, əməliyyat bölmələri daxilində müstəqil risk menecerləri təyin edilə bilərlər. Bunların vəzifələri başlıca olaraq, risklərin idarə edilməsi haqqında məlumatı hazırlayıb əməliyyat bölmələri rəhbərlərinə və risklərin idarə edilməsi üzrə məsul işçilərə təqdim etməkdən ibarət olacaq. Bu hesabatların məzmunu fəaliyyət tələblərindən və bankın üzləşdiyi risklərdən asılıdır və aşağıdakılardan ibarət ola bilər:
Portfel üzrə analitik metodlarla (Risk Metrik sistemi, Riskə məruz dəyər , Stres testinin dəyəri, Həsasslıq) təhlillərin nəticələri;
İnvestisiya portfelində yaranan əməliyyat gecikmələri (məsələn: alınmış qiymətli kağızın ödənilməsinin gecikdirilməsi);
aşılması;
Kredit portfelindəki ümidsiz borcların siyahısı;
Sonuncu hesabat tarixindən sonra yaranan əməliyyat zərərləri Səmərəliliyin qiymətləndirilməsi İdarə Heyəti müntəzəm olaraq bankın daxili nəzarət və risklərin idarə edilməsi infrastrukturunun müstəqilliyini və ümumi effektivliyini qiymətləndirməlidir. Onlar müstəqil hesabatlar formasında əmin olmalıdırlar ki, nəzarət və risk infrastrukturu hər zaman effektiv tətbiq olunur. Bu hesabatlar təşkilat daxilində risklərin idarə edilməsi üzrə məsul olan işçilər, o cümlədən menecerlər tərəfindən hazırlanmalıdır. Daxili auditorlar öz işlərinin əsas hissəsi kimi müstəqil qiymətləndirmələr aparmalıdırlar. Risklərin idarə edilməsi infrastrukturu və bankın fəaliyyətinə xas olan risklər üzrə ətraflı bilikləri olan məsləhətçilər və auditorlar kimi kənar peşəkarlar tərəfindən hər il ən azı bir müstəqil qiymətləndirmənin həyata keçirilməsi təmin edilməlidir. Daxili audit bölməsi risklərin idarə edilməsi qaydalarına uyğun olaraq, bank tərəfindən nəzarət qaydalarına əməl olunub-olunmamasının yoxlanılmasını və mövcud qaydaların adekvatlığının və uyğunluğunun müəyyənləşdirilməsini iş planında nəzərdə tutmalıdır. Bu səbəbdən, iş planına risklərin idarə edilməsı strukturunun fəaliyyətinə müntəzəm nəzarət etmək üçün iş cədvəli daxil olmalıdır. Kənar auditorlardan bunu təhlil etmək və bu barədə şərh vermək tələb oluna bilər. Daxili auditorlar, risklərin idarə edilmə prosesini və daxili nəzarəti müntəzəm surətdə yoxlamalıdırlar. Daxili auditin intensivliyi və həyata keçirilmə tezliyi nöqsanlar aşkar edildikdə, bankın metodologiyasına, daxili nəzarət strukturuna və yaxud ümumi risk mexanizminə əhəmiyyətli dəyişikliklər edildikdə artırılmalıdır. Daxili audit bölməsinin işindən və hesabatlarından istifadə edərək, Audit Komitəsi təsdiqlənmiş risklərin idarə edilməsi qaydalarına riayət olunmasından, prosedurlarının səmərəli şəkildə həyata keçirilməsindən və bankın gündəlik fəaliyyətində daxili nəzarət qaydalarına riayət edilməsındən əmin olmalıdır. Daxili auditorlar yoxlama zamanı aşkar edilmiş nöqsanları aradan qaldırmaq üçün dərhal tədbirlərin görülməsini təmin edəcək Audit Komitəsindəki məsul şəxsə hesabat verməlidirlər. Tələb olunduqda, onlar Müşahidə Şurasına və İdarə Heyətinə bu barədə lazımi hesabatları təqdim edilməlidirlər. Risklərin İdarə Edilməsi Standartı Azərbaycan Mərkəzi Bankı
8 Kənar auditorlar risklərin idarə edilməsi funksiyasının tamlığını və müstəqilliyini, risklərin idarə edilməsi qaydalarına və prosedurlarına riayət olunmasını qiymətlindirməli və bu barədə Müşahidə Şurasına, Audit Komitəsinə və İdarə Heyətinə hesabat verməlidirlər. Buraya ən azı hər il bir dəfə risk nəzarətinin və prosedurların dəyişdirilməsinin təhlili daxil olmalıdır. 2. Risklərin idarə edilməsi, hesabat vermə və nəzarət 2.1. Bazar riski 2.1.1 Anlayış Bazar riski - faiz dərəcəsi, xarici valyuta məzənnəsi və kapitalın ( həmçinin bazar qiymətli kağızların) qiymətlərindəki enib-qalxmaların nəticəsində bank aktivinin bazar dəyərini dəyişməsindən itkiyə səbəb ola bilən ehtimaldır. Bu anlayışa əsasən bazar riski riskin mənbəyindən asılı olaraq aşağıdakı kateqoriyalara bölünə bilər:
Faiz dərəcəsi riski – faiz dərəcəsinin dəyişilməsi nəticəsində yaranan riskdir. Bu risk mənbəyi ilk növbədə faiz gətirən maliyyə alətlərinə təsir edir;
Bu risk mənbəyi xarici valyutada yerləşdirilən alətlərin portfelinə təsir edir. O, həmçinin ticarət əməliyyatları müxtəlif valyutalarda aparıldıqda və sonradan qiymətləndirmə uçotu və hesabatları yerli valyutaya çevirildikdə bankın ümumi portfeli xarici valyuta riski ilə üzləşə bilər;
dəyişikliklərə görə yaranan riskdir. Bu risk mənbəyi kapital portfelinə, eləcə də hecinq və spekulyasiya məqsədləri üçün istifadə edilən kapitalın törəmə alətlərinə təsir göstərir;
risk mənbəyinin təsir göstərdiyi portfellər faktiki əmtəələrdən (məsələn, qızıl) və ya əmtəə fyuçerslərindən və forvard müqavilələrindən ibarət ola bilər. Bu riskin banklara təsiri onların fəaliyyətindən asılı olacaqdır.
Bank Risklərin İdarəedilməsi Departamenti vasitəsilə yuxarıda qeyd olunan risk növləri ilə üzləşmə təhlükəsinə nəzarət etməlidir. Bunu seçilmiş modelə uyğun olaraq bir neçə üsulla həyata keçirmək olar. Bundan başqa bank faiz dərəcəsi, xarici valyuta məzənnəsi və kapital (bazar qiymətli kağızların) qiymətlərindəki enib-qalxmaların nəticəsində yaranan risklərə birgə nəzarət edən daha təkmilləşmiş yanaşma tətbiq etməlidir və onların hərəkətindəki qarşılıqlı əlaqəni nəzərə almalıdır. Bütün mövqelər Müşahidə Şurası tərəfindən təsdiq edilən prosedur və qaydalardan istifadə etməklə ən azı gündəlik sərbəst olaraq və cari bazar şəraitinə uyğun yenidən qiymətləndirilməlidir. Cari bazar şəraitində yenidənqiymətləndirmə, mümkün olduqda, bazar yönəmli müstəqil treyderlərin qüvvələrdən istifadə edərək hesablanmalıdır. Bu yenidənqiymətləndirmə həm bazar, həm də kredit riskini hesablamaq üçün əsas şərtləri müəyyən edir. Müəyyən qiymətləndirmə alqoritmləri bank portfelnin tərkibindən və bazar haqqında məlumatların mövcudluğundan asılıdır. Mümkün qiymətləndirmə üsullarının ətraflı təsviri iri həcmli olduğundan bu Standarta daxil edilməmişdir. Ayrı-ayrı mövqelərin və ümumi portfelin cari bazar şəraitində yenidənqiymətləndirilməsi bütün risk ölçüləri üçün əsasdır. Yüklə 247,02 Kb. Dostları ilə paylaş:
|