Rossiya ulkan imkoniyatlar mamlakati bo`lib, iqtisodiy o`sish sur'atlarining intensiv omillari va resurslariga (iqtisodiy, tabiiy, ilmiy-texnik, inson kapitali va bosh) egadir

2.4. Transporti va tashqi iqtisodiy aloqalari.

Transporti. Rossiya hozirgi zamon transportining barcha turlariga ega. Mamlakat yuk aylanmasida temir yo`l transporti (52,7 %), daryo transporti (3,7 %) muxhim o`rin tutadi.
Temir yul transporti Rossiyada asosiy transport turidir. Temir yo`llarning umumiy uzunligi 87 ming km bo`lib, 1/3 qismi elektrlashtarilgan. Birinchi temir yul Moskva-Sankt-Peterburg 1851 yilda qurilgan. Rossiyaning Yevropa qismidagi temir yullar radial joylashgan bo`lib, Moskvada qo`shiladi. Mamlakat barcha iqtisodiy rayonlar mamlakatlar bilan temir yo`llar orqali bog`langan. 1892 yil Qurilishi boshlangan va 1916 yil tugallangan Transsibir magistral va 1913 yil qurilgan Tyumen-Omsk-Yekaterinburg temir yo`l liniyasi birga ikkinchi temir yo`lni ochdi. Shuningdek, kenglik yo`nalishi buyi Janubiy Sibir temir yullari, Turkiston-Sibir magistrali, 1980 yilda qurilgan Baykal-Amur magistrali (BAM) va boshqa temir yullar mamlakat yuk va yo`lovchi aylanmasida muhim urin tutadi. Keyingi yillar, Rossiya Finlyandiya va uning portlari orkdli xorijga chik.ish maqsadi, 126 km li temir yulni Kareliyada k^rishta kirishdi. Rossiyada tem:
yullarni zamonaviylashtirish va tezyurar poezdlar kdtnovini yul
K.uyish (Moskva-Sankt-Peterburg va bon.) ma^sadida katta ishlar amg
ga oshirilmokda.
Dengiz transporti. Rossiya tashki iktisodiy alok.alarida dengiz tra] porti katta rol uynaydi. Dengiz savdo flotining hajmi 8,3 mln. bo`lib, 8 ta paroxodchilik kompaniyasiga ega.
Yirik portlar: Baltiysk, (Kaliningrad viloyatida, muzlamaydi), Sankt-Peterburg, Viborg, Novorossiysk, Tagan­rog, Murmansk, Naxodka, Arxangelsk, Vladivostok, Vanino va 30 dan ortiq ichik portlarga ega.
Daryo transporti. Rossiya daryolar mamlakati bo`lib, asosiy daryolarning ko`pchiligi kema qatnovi uchun juda qulay. Ichki suv yullarining uzunligi 80 ming km.
Volga-Kema daryo xavzasi iqtchisodiy jihatdan katta o`rin tutadi va Rossiyaning Yevropa Volga-Baltika, Belomor-Baltika va Volga-Don kanallari orqali (kemalar qatnaydi) bog`lanishi tufayli Volga daryosi yagona suv tizimi sterjiniga, Moskva esa 5 ta dengiz daryolari portiga aylandi.
Rossiyaning Yevropa shimolida Suxona, Shimoliy Dvina irmoqlari bilan, Onega, Svir, Neva, Sibir va Uzoq Sharada Amur, Yenisey, Lena, Ob va uning irmoqlari kema katnovi uchun qulay bo`lib, ularda don, baliq, o`rmon (yogoch), ko`mir, metall va jixozlar, oz-ovqat mahsulotlari va boshqa yuklar tashiladi.
Quvur transporti mamlakat i ransport tizimida asosiy o`rin tutadi va yuk aylanmasidagi hissasi ortib bormoqda. Magistral quvur trassalarining uzunligi 210 ming km dan ortadi. Yangi transkontinental quvur trassalari loygsalari tez sur'atlarda amalga oshirilmoqda.
Avtomobil transporti. Avtomobil transportining milliy iqtisodiyotda qisqa masofalarga yuk tashishda va boshqa transport turlari rayonlarda (Rossiyaning Yevropa qismi, Shimoliy, Sibir va Uzoq rayonlari) muhim o`rin tutadi. Avtomobil yullarining umumiy uzunli­gi 854 ming km (shundan qattiq qoplamga ega yullar 652 ming km). Rossiya transport tizimidagi eng muhim muammo, bu - avtomobil yo`llaridir. Mutaxassislarning ta'kidlashicha, mintakalar ijtimoiy-iqtisodiy ehti-yojlari uchun 1,5 mln. km avtomobil yo`llari zarur. Qattiq qoplamli av­tomobil yullari (asfalt, beton, shag`alli yoki aralash mavjud yo`llarning 75 % ini tashkil qilib, buning 558 ming km umumfoydalanish va 45,4 ming km federal ahamiyatga ega, xolos (AQShda 300 ming km federal axyamiyatga ega yo`l bor). Har bir km2 hududga 24 km avtomobil yo`llari to`g`ri keladi. Rossiya avtomobil yo`llarining rivojlanganlik darajasiga ko`ra uchta: Yevropa qismi, Janub va Shimoliy (Sibir va Uzoq sharq Rossiya Federatsiyasi zonalarga bo`linadi.
Xavo transporti rivojlangan bo`lib, MDH va jahonning ko`pgina mamlakatlari bilan xavo liniyalari orqali bog`langan. Yirik yo`lovchi va yuk tashuvchi zamonaviy samolyotlar, vertolyotlar parkiga ega. Ayniqsa, havo transporti Shimol, Sibir va Uzoq Sharq rayonlari uchun muxim o`rin tutadi. Yirik zamonaviy xalaro aeroportlar: Moskva (Vnukovo, VShere­meteva, Bikov, Domodedovo), Sankt-Peterburg (Pulkova), Saratov, Volgograd, Novorossiysk va boshqa shaharlarda joylashgan