Rus Öyküleri

10

RUS ÖYKÜLERI

aynı olan bu yaz günlerini geçirmeye çalışırlar. Daha ilerde, 

yaşlı karaağaçların yoğun yeşilliklerinde altın başlı Danilov 

Manastırı parıldar. Onun ilerisinde de, neredeyse ufkun baş-

ladığı yerde Vorobyevıy Gorı

1

 seçilir. Sol tarafta ise göz ala-

bildiğince buğday ekili tarlalar, ormanlar, iki ya da üç köy ve 

uzaklardan yüksek sarayıyla Kolomensk

2

 köyü görünür.

Buraya çok sık gelirim, hemen her baharı burada karşıla-

rım, iç karartıcı sonbaharda da uğrar doğayla birlikte hüzne ka-

pılırım. Rüzgâr, yüksek yabani otların bürüdüğü mezarlar ara-

sındaki ıssız manastırın duvarlarında ve keşiş hücrelerine giden 

geçitlerde korkunç bir sesle uğuldar. Harap mezar taşlarına da-

yanarak geçmişi dipsiz kuyusuna çeken zamanın sessiz inilti-

sini, yüreğimin sarsıldığı ve titrediği iniltisini dinlerim. Bazen 

hücrelere girer oralarda nasıl yaşadıklarını hayal ederim. Hü-

zün dolu bir manzara! Burada, hayatında hiç mutluluk kalma-

yan, zayıflık ve hastalık dışında bütün duyguları ölen ak saçlı 

bir ihtiyarın haçın önünde diz çöküp bir an önce bu dünya-

dan göçüp gitmeye yalvaran dualarını duyarım. Baygın bakışlı, 

soluk yüzlü genç bir papaz parmaklıkların arasından tarlalara 

bakar, gökyüzünde yüzen neşeli kuşları görür ve gördükçe göz-

lerinden acı yaşlar dökülür. Burada azap çekiyor, soluyor, ku-

ruyor. Çanın bezgin sesi, bana onun zamansız ölümünü ulaş-

tırıyor. Bazen mabedin kapılarına resmedilen, bu manastırda 

gerçekleşen mucizelere bakarım. Birinde, sayısız düşmanla çev-

1

 Moskova’nın en yüksek yeri. Bu tepede önceden Vorobyevo köyü kuruluy-

du. Sonraki yıllarda Moskova’nın içinde kalmış ve 1956’da Moskova Devlet 

Üniversitesi’nin yapılışıyla haritadan silinmiştir. Köyün “Serçeli” adından do-

layı buraya Serçe Tepeleri denmiştir. Sovyet döneminde Lenin Tepeleri adı 

verilmişse de halk arasında eski ismi kullanılmıştır. (ç.n.)

2

 Yine Moskova’nın içinde kalan ve II. Katerina’nın sarayının olduğu, kilise-

leriyle ünlü köy. (ç.n.)

---

11

NİKOLAY KARAMZİN

rili manastırdaki insanlara yemeleri için gökten balık dağıtırlar. 

Diğerinde Meryem Ana düşmanlara kaçmalarını söyler. Bütün 

bunların hepsi, anayurdumuzun tarihini gözümün önüne geti-

riyor. Kudurmuş Tatarlar ve Litvanyalıların ateş ve kılıçla Rusya 

başkentinin çevresini ele geçirdikleri ve bu canavarca felakette 

zavallı Moskova’nın korumasız bir dul gibi yalnızca Tanrı’dan 

yardım beklediği o zamanların hüzünlü tarihi.

Ama beni Si...nov Manastırı duvarlarına her şeyden çok çe-

ken Liza’nın, zavallı Liza’nın ağlanası kaderidir. Ah! Yüreğime 

işleyen ve benim acıyla gözyaşı dökmeme neden olan şeyleri 

ne çok severim!

Manastır duvarının yetmiş sajen

3

 uzağında, beryoza korulu-

ğunun yanında ve yeşil çayırların ortasında kapısız, penceresiz, 

döşemeleri sökülmüş, çatısı çoktan çürüyüp yıkılmış bir kulü-

be durur. Bu kulübede, bundan otuz yıl önce güzeller güzeli, 

tatlı Liza yaşlı annesiyle birlikte yaşardı. Liza’nın babası hali 

vakti yerinde sayılacak bir köylüydü, çünkü çalışmayı seviyor, 

toprağı doğru ekiyor ve ağzına içki koymuyordu. Ama onun 

ölümünden kısa süre sonra karısı ve Liza yoksullaştılar. Tuttuk-

ları adamın tembel eli toprağı doğru dürüst işleyemiyordu ve 

sonuçta buğday eskisi gibi başak vermeyi kesti. Toprağı olduk-

ça küçük bir para karşılığı kiraya vermek zorunda kaldılar. Üs-

telik zavallı dul kadın, kocasının arkasından mütemadiyen göz-

yaşı döküyor –köylü kadınlar da sevmeyi bilir!– günden güne 

zayıflıyor ve çalışacak gücü kalmıyordu. Bir tek Liza, babasının 

ölümünde on beş yaşında olan Liza, zarif gençliğine ve az rast-

lanır güzelliğine hiç acımadan gece gündüz çalışıyordu. Keten 

dokuyor, çorap örüyor, baharda çiçek topluyor, yazın yemiş pe-

şinde dolaşıyor ve Moskova’da satıyordu. Kızının yorulmak ne-

3

 Rusya’da eskiden kullanılan 2,13 metrelik uzunluk ölçüsü. (ç.n.)

---

12

RUS ÖYKÜLERI

dir bilmeden çalışmasını gören duygulu ve iyi yürekli yaşlı ka-

dın, kızını zayıf zayıf atan kalbine bastırıyor, yaşlılığının tesellisi 

olarak Tanrı’dan kızına merhamet diliyor, kendisine yaptıkları 

karşılığında onu mükâfatlandırması için Tanrı’ya yakarıyordu. 

“Tanrı çalışmam için el vermiş,” diyordu Liza, “memelerin-

le beni sen besledin, çocukken peşimde koşup durdun, şimdi 

benim sana bakma sıram geldi. Yeter ki kahrolmayı bırak, ağ-

lamayı kes artık, gözyaşlarımız babamı geri getirmez.”

Ne var ki tatlı Liza da sık sık gözyaşlarına engel olamıyor-

du, bir zamanlar babasının yaşadığını şimdi ise yanlarında ol-

madığını anımsıyordu ama annesini yatıştırmak için yüreğinin 

acısını gizlemeye çalışıyor, sakin ve neşeli görünmeye uğraşı-

yordu. “Öbür dünyada tatlı Liza,” diye cevap verdi yaşlı kadın, 

“öbür dünyada bırakırım ağlamayı. Orada, herkes neşe için-

deymiş diyorlar, ben de babanı gördüğümde neşeleneceğim. 

Ama bugünlerde ölmek istemiyorum, bensiz sen ne yaparsın? 

Seni kime bırakırım? Tanrı’nın izniyle seni yerine bir yerleşti-

reyim! Belki yakınlarda, bakarsın iyi bir insan çıkar karşına. O 

zaman sizi kutsar ve huzur içinde kara toprağa girerim.”

Liza’nın babasının ölümünün üstünden iki yıl geçti. Çayır-

lar çiçeklerle doldu ve Liza elinde inciçiçekleriyle Moskova’ya 

gitti. Genç, iyi giyimli, hoş görünüşlü bir adam sokakta önüne 

çıktı. Kızararak çiçekleri gösterdi. “Güzel kız, satıyor musun?” 

diye sordu gülümseyerek. “Satıyorum,” dedi Liza. “Ne kadar?” 

“Beş kapik!” “Bu çok az, al sana bir ruble.” Liza şaşrırdı ve genç 

adamın yüzüne bakmaya cesaret etti. Daha çok kızardı ve ba-

kışlarını hemen yere indirip bir rubleyi almayacağını söyledi. 

“Neden?” “Hakkım olmayanı almam.” “Güzel bir kızın eliyle 

toplanmış bu güzelim inciçiçeklerinin bir ruble edeceğini dü-

şünmüştüm. Madem almıyorsun, al sana beş kapik. Çiçeği hep 

senden almak isterim, yalnızca benim için toplamanı isterdim.” 

---