Sahəsi olduğunu bir daha ortaya qoyur
Yüklə 1,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
158 ayrılması ilə bərabər olaraq ruh cəhətdən də onların genetik kodları, yığcam olaraq əks edib cəmləşdirən sonsuz sayda fiziki və ruhi gərginliklərin dəqiq tarazlığa çevrilməsi ilə göy qurşağındakı rənglərin seçilib vəhdət yaratması, müasir fizikanın müəyyənləşdirdiyi uzun, orta, qısa, ultra və s. dalğalar, musiqinin təməli olan 7 səs, bilinməyən, lakin müəyyənləşdirməsi mümkün olan təbiət və fiziki qanunlar kimi hər bir irqə, soya, xalqa köklü surətdə xas olan xüsusi rəqəmlər sehri, ovsunu, ölçüsü yaranıb. Necə ki suyu qapalı şəraitdə dondurub buz etmək, əridib təkrar suya çevirmək, onu da qay- nadıb buxara döndərmək, soyuq mühitdən keçirməklə bir daha suya çevirməklə heç bir maddi itkiyə uğratmadan dövri çevrilmə halı yaratmaq olar, eyni inkişaf qanunauyğunluğu ilə hər hansı bir irqin, soyun, xalqın tarixi maddi və ruh dəyərini özündə cəmləşdirib yığcamlaşdıran, daxili müqəddəs dəyərlər daşıyan və əks edən rəqəmlərin ölçüsü, təkrarsızlığı, ahəngi, sehri, ovsunu ilə onların minilliklərlə ölçülən maddi və ruh hallarını canlandırıb idarə etmək olar. Hər hansı bir quşun, heyvanın, suda yaşayan delfinin səslərinin, hərəkətlərinin sayını olduğu kimi təkrarlayıb yamsıladıqda onlara təsir edə bilirik, istədiyimiz hərəkətləri az da olsa yerinə yetirirlər. Burada axtardığımız əsas incəlik canlıların ancaq səsləri və hərəkətləri dəqiq, müəyyən sayda, ölçüdə təkrarlamalarıdır. Əgər biz onların təkrarladıqları sayda eyni səsləri, hərəkətləri etməsək, tabe olmazlar. Bütün cansız və canlı varlıqların ruhları Tanrının idarə etdiyi əsas Böyük ruhun tərkib hissələri olduğu və Tanrı qarşısında eyni dəyərdə olmaqla milyard, yüz milyon, on min illər ərzində tədricən ardıcıl olaraq bir-birlərindən təkamül alaraq inkişaf edib yarandıqları üçün qədim insanabənzərlərdən şüurlu insanların, onlardan da müasir insanların törədikləri qanunauyğunluqla, tərəddüd etmədən deyə bilərik ki, fiziki dünyadakı qanunauyğunluğun inkişaf ölçülərinin hesablarının, canlılar aləmindəki instinktiv və intuitiv təkrarların və şüurlu insan aləmində ruh dünyasında minillər ərzində xüsusi özəlliklər almış rəqəmlər ovsunu, sehri arasında birbaşa əlaqəli 159 ardıcıl inkişaf asılılığı var və mahiyyətcə ayrı-ayrı dünyaları təmsil etsələr də keyfiyyətcə öz dünyalarının daxili aləmi üçün eyni dərəcədə əhəmiyyət daşıyır. Nisbi səviyyədə olsa da, qısa olaraq dərk etməyə çalış- dığımız cansız və canlı aləmlərin bir-birindən ardıcıl olaraq asılı olan bu təbii və pozulmaz qanunauyğunluqları ilə də ümumdünya şifahi xalq ədəbiyyatında və bütünlüklə dünya ədəbiyyatı tarixində ruh aləmini riyazi ölçülərdə əks edib bəlli edən rəqəmlər dünyasından da keçmişi qiymətləndirib dəyərləndirməyə çalışacağıq; ruh aləmində və ədəbiyyatda tarixi keçmişə yeni bir yanaşma cığırı hesab etsək, mülahizələrimizin nə qədər gerçəkci və əsaslı olması bu yeni mövzu ilə maraqlananların dəyərləndirmələri, qiymətləndirmələri ilə öz təsdiqini, güman edirik ki, tapacaqdır. Beləliklə, müdafiə etdiyimiz fikirlərimizdə cürət edib özümüzə inam, haqq qazandırmaqla deyə bilərik ki, irqlərin, soyların, çoxsaylı xalqların ruh dünyasını və şifahi xalq ədəbiyyatının qədim dövrlərində xüsusi əhəmiyyət daşımış rəqəm ölçülərinə, hesablarına adi hal kimi baxmaq yanlış olardı. Bunlar da onları müqəddəs, dəyərli hesab edənlərin maddi və mənəvi dünyaları qədər əhəmiyyətlidirlər və bir- birlərindən ayırmaq da hər hansı bir bədən üzvünü bədəndən ayırmaq kimidir. Dünyəvi deyilən dinlərin ruh tələbləri hər bir irqin, soyun, xalqın köklü genetik ruh dəyərləri nə qədər qiymətlidirsə, dəyərlidirsə, onları yığcam olaraq ehtiva edən rəqəm hesabları, rəmzlər də bir o qədər əhəmiyyətlidir. Məqaləmizin mövzusunun tələbinə görə də bu ölçülərdən Nizami Gəncəvi yaradıcılığında türksoylu xalqların şifahi xalq ədəbiyyatının inkişafında dünyabaxışlarında, inanclarında xüsusi əhəmiyyət kəsb edən, xeyirxahlıq keyfiyyətləri saçan rəqəmlərin əks olunmasının bəzi məqamlarını müqayisə edib dəyərləndirməyə cəhd edirik. 160 Qədim türksoylularda, xüsusən də ural-altaylarda bəlli rəqəmlərin demək olar ki, hər birinin xüsusi ruh əlamətləri olubdur. Lakin bunlardan seçilmiş elə rəqəmlər var ki, onlar daha keyfiyyətli ruh xüsusiyyətləri daşıyıb və bunlar türksoyluların dünyabaxışlarını, inanclarını əks etdirmədə sümükləşərək ayrıca sehrə, ovsuna çevriliblər. Qədim türksoyluların ruh dünyasında və siyasi-mədəni həyatlarında rəqəmlərin ayrıcalıqlı keyfiyyət halları alması bir tərəfdən kortəbii inkişafın nəticəsidirsə, digər tərəfdən siyasi-hərbi ittifaqların qurulmasında iştirakçı tayfaların üzvlüklərinin sayları ilə əlaqəlidir. Əgər 1,3,4,7,8,9,10 rəqəmlərinin genetik xüsusiyyətləri kodlaşdırması minillərin təsiri ilə birinci halda ruhla əlaqəlidirsə, 3,9,10,16,19,24,30,40 və s., ikinci halda gerçək həyatın insanlardan asılı olan və olmayan siyasi-hərbi- mədəni tələbləri ilə həmin rəqəmlər türksoyluların tarixində ayrıca əhəmiyyətli xüsusiyyətlə kökləşib. 1 rəqəmi Tək Tanrı, Ak Börünün tək olması və böyük türksoylu fatehlərin, sərkərdələrin, xaqanların dünyanı tək ba- şına idarə etmək istəyilə Əmir Teymurun “Göydə Tanrı tək olduğu kimi, yerdə də hakim tək olmalıdır” məşhur deyimi kimi, müqəddəsləşib və ümumiyyətlə kişilik rəmzidir. 3 rəqəmi Oğuz Xanın hər bir qadından 3 oğlunun olması və onların arasında tapılmış qızıl yay və üç gümüş oxu sındırıb bölməsi, nağıllarda üç qardaş, üç göyərçin donuna girə bilib qəhrəmana yardım edən qız, monqol-buryatlarda üç xeyirxah-xilaskar bacı, Qeserin üç eyni dəyərli müsbət qəhrəmanları bir yerdə əvəz etməsi, yakut-saxa türklərinin üç kurkanlar və s. adlanmaları ilə müsbət keyfiyyət əlaməti daşıyıbdır. 4 rəqəmi qədim türksoylularda dünyanın dörd bir tərəfinə inancla Günəşin rəmzi işıq bildirən + dörd tərəfli işarə ilə əlaqəlidir və bunlardan da, xüsusən, Şərqə – Günəş çıxan tərəfə və cənuba böyük dəyər veriblər, şimal ilə qərbi soyuq və qaranlıq qəbul etməklə pis ruhlu tərəflər sayıblar. Yüklə 1,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|