Samarqand oavlat universiteti sud psixiatriyasi

Hissiyot buzilishlars
Hissiyot (emotsiya) - bu tashqi muhitga, voqea hodisalarga munosabat va undan kelib chiqadigan (biror shaxsda) his- hayajonlardir. Insonning his-tuyg'ulari ijobiy va salbiy bo'ladi. Ijobiy tuyg'ularga shodlik, xursandchilik, yaxshi kayfiyat kiradi.
Salbiy tuyg'ularga - alam, xafalik, jaholat kiradi. Kayfiyat (nastroenie) - bu shunday holatki kishi o'zining tuyg'u-hislarini boshqarib ma’lum darajada ushlab furadi.
Affekt- to'satgan paydo bo'lib, odam o'zining es-xushini ma’lum muddatga yo'qotib qo'yadi. Bu holat sog'lom kishida uchrasa fziologik affekt , har xil kasalliklarda uchrasa patologik affekt deyiladi. Fiziologik affekt holatida odamlar o'zlarining xatti- harakatlarini boshqara biladilar va sodir etilgan ishlarining hisobini bera oladilar. Patologik affektda bemor jinoiy javobgarlikka tortilmay, majburiy davolash uchun shifoxonaga yuboriladi.
Hissiyotning buzilishi turiariga quyidagilar kiradi:

1. 
   Eyforiya - kayfiyatning ko'tarilishi (qarilik psixozida, alkogol va giyohlardan mast bo'lishda uchraydi) fikrlash jarayonining sekinlashishi bilan kechadi.
   

2 Moriya — o'ta ko'tarinki ruhiy holat, tentaknoma harakatlar
bilan kechadi.

3. 
   Ekstaz - o'zini haddan tashqari baxtli sezish.
   
4. 
   Disforiya - kayfiyatning pasayishi sababsiz janjal, urush
   

qidiradigan holat.


Xavotirlik - xotirjamlik va tinchlikning yo'qolish holati,
Vahima (trevoga) - baxtsizlik hodisasiniing sodir bolishini kutishlik holati.
Qo'rquv (strax) - ishonchsizlik kuchayib, dahshatga tushib qolish.
Apatiya - beparvoljk, hayotga qiziqishning yo'qolishi. Ular atrofdagilarga to'satgan tashlariishi mumkin.
Anesteziya - hayotning qtiVonchi yoki tashvishini butunlay seza olmaydilar.
~ Iroda va rnaylnitig buzilishi
Iroda - ongli ravishda ma’lunn va aniq maqsadga qaratilgan faollikdir. Odamlarning ruhiy holati tashqf atrof-muhil; va ijtimoiy sharoitlarning doimiy bosh miyaga ta’sir etib turishf bilan shakllanadi. Irodaning 2 bosqichi bor:
Birinchi bosqich - bu may!, ehtiyoj qismi. Kishilar may!i noaniq havas turkumiga kiradi, kishilarning ongli faoliyatiga bevosita boglanmagan bo'ladi.
ikkinchi bosqich - xohish - bu kishilarning ongiga bevosita boglangan intilishdir. Xohish ijobiy va salbiy ya’ni amalga oshirilish, sharoit taqozo etmasa xohish ijro etil'maydi.
Irodaning buzilishi quyidagilarda namoyon bo'ladi:
Abuliya - irodaning yo'qolishi o'ta xafsalasizljk.
Gipobuliya - irodaning pasayib ketishi faoilik va harakat qobiliyati susayadi.
Giperbuliya - iroda faolligining kuchayishi. Bemorlar sergap, serharakat bo'lsada,; ishni chalg'uvchanligi tufayli oxirigacha etkazmaydilar.
May/ - tug'ma sezgi, nasldan otadigan biologik xususiyat- instinkdir, ya’ni qachon talab ongli ravishda sezilsa, qachon maqsad va unga erishish yo'lfari aniq bo'lsa shunda xohishlar haqida gapiriiadi. Maylnihg buzilishlari quyidagilardan iborat:
'1 May thing sUsayishh
a) anoreksiya - ovqatdan bosh tortish. Shizofreniya, dipressiv holatlarda, nevrozlarda uchraydi. Bemorni darhol shifoxonaga yot- qizish kerak.

24

b) suilsidal mayl ~ o'zini ayblash, o'ldirish bilan kechadi. epilepsiya, organik psixozlarda uchraydi, ular ustidan qattiq nazorat
o'matiladi.

2. 
   Maylning kuchayishi.
   

Polifagiya (bulemiya) - ishtahaning kuchayishi. Bosh miya organik shikastlanishida qandli diabet, qarilikdagi esipastlikda
uchraydi. ^{1 chg :}'^:v
Giper seksualizm - jinsiy may! kuchayishi.

3. 
   Maylning aynishi.
   

1. 
   o'zini asrash instinktining aynishi - o‘ziga shikast etkazadi. (ierisini kuydirish, turii buyumlar bilan o‘zini jarohatlash);
   
2. 
   ovqat maylning aynishi. Bemor yeb bo'Imaydigan narsalarni iste’rnoi qiladi -- ko'mir, tuproq, odam ajratmalari;
   

v) jinsiy maylning aynishi.
Eksgibitsionizm - jinsiy organlarini koYsatishga intilishi.
Pedofiliya - bolalarga nisbatan jinsiy mayl his etish.
Nekrofiiiya - o‘lgari inson tanasi bilan jinsiy aloqa qilish.
Gerontoriliya - qariyalarga nisbatan seksual mayl sezish.
Sadizm - seksual sherigiga og‘riq tan jarohatlari etkazish jarayonida seksual qoniqish. "-^i4:
Mazokizm - seksual sherigi tomoriidan iztirob yetkazilganda, kamsitilganda’seksual qoniqish dish.