Academic Research in Educational Sciences
VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-323-327
Google Scholar
Scientific Library of Uzbekistan
Academic Research, Uzbekistan 323 www.ares.uz
MATN TARKIBIY QISMLARINI BOG’LASHDA TAKRORNING O’RNI VA
AHAMIYATI
Umida Baxtiyarovna Majidova
Toshkent shahar Uchtepa tumani 283-maktab ona tili va adabiyoti
fani o'qituvchisi
ANNOTATSIYA
Bizga ma`lumki matn kamida ikkita gapdan
tuzilgan murakkab sintaktik
butunlik. Gaplar o„zaro turli bog„lovchi vositalar yordamida birikadi. Ularga tarkoriy
bo„laklar,
olmoshlar, zamon
va makon ifodalovchi birliklar, kesimlarning zamon
shakllari modal so„zlar kabi turli leksik – grammatik birliklar kiradi. Bundan tashqari,
gaplar o‟zaro bir-biriga bog‟lanishi uchun turli xildagi birliklar talab etiladi.
Ushbu
maqolada, matn tarkibiy qismlarini bog‟lashda takrorning o‟rni va ahamiyati haqida
fikr va mulohazalar qilinadi.
Kalit so’zlar:
mazmuniy
yaqinlik, kontakt aloqa,
distant aloqa, zanjirli
aloqa, intonatsiya, bog„lovchilar, bog„lovchi vazifasidagi so„zlar, gap bo„laklari
tartibi, olmoshlar, ayrim so„zlarning takrorlanishi,
umumiy ikkinchi darajali
bo„laklar, kesimlarning zamon munosabati, takror so‟zlar.
KIRISH
Har qanday butunlik kabi matn ham uni tarkib toptiruvchi unsurlardan,
muayyan birliklardan iborat bo‟ladi. Tilshunoslikda
qanday birliklar matnni
shakllantirishi yoki matnni bo‟laklarga ajratganda qanday birliklar aynan matn
birligi deb hisoblanishi borasida ancha-muncha munozaralar mavjud. Bir
qarashda, matn birliklarini belgilash u qadar ham qiyin ish emasdek tuyuladi.
Ammo
aslida unday emas, shuning uchun ham matn lingvistikasi tadqiqotchilari
orasida juda ko‟p va farqli qarashlar mavjud. Masalan, bir necha gapni o‟zida
birlashtiradigan yirik butunlik – frazadan katta butunlik matnning birligi bo‟la
oladi. Frazadan katta butunlikning tarkibiy qismi bo‟lgan
gap bir paytning
o‟zida matnning ham birligi bo‟la olmasligini aytadi.
