Şəbəkələrdə dini tolerantlığın innovativ təbliği. Elektron kitab n 03 (48- 2016)”
Yüklə 1,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Avesta
Zərdüştün həyatı və ailəsi
Zərdüşti ədəbiyyatından məlumdur ki, Zərdüştün atası Poruşasp, anası isə Duqdova olmuşdur. O, anadan gülə-gülə doğulmuşdur. Kiçik yaşlarında qeyri-adi və heyrətləndirici hərəkətlər etdiyinə görə sehrlə məşğul olub qeybdən xəbər verən muğlar ona kin və qəzəb bəsləyir, onu öldürmək fikrinə düşmüşlər, lakin buna müvəffəq olmurlar. Zərdüşt 21 yaşında adamlardan uzaqlaşaraq guşənişin olmuş və 30 yaşında Daitiya çayı kənarlarında peyğəmbər olduğunu elan edərək təktanrılığa çağırmağa başlamış və təktanrılığı təbliğ etməyi Əhura Məzda tərəfindən ona tapşırıldığını bildirmişdir. Əzəli olan müqəddəs uğurlu düşüncə friştəsi onu Əhura Məzdanın yanına aparmışdır. Bundan sonra turanilər və səqalar arasında öz dinini təbliğ etmişdir. Lakin o zamankı din başçıları onun əleyhinə çıxmış, yeni dinin yayılmasına mane olmuşdur. Əhura Məzda tərəfindən ona tapşırılır ki, İranın şərqinə, Gəştasbın yanına getsin. O, tapşırığı yerinə yetirir. İki il çalışdıqdan sonra Zərdüşt Gəştasbı öz dininə gətirir. Bu işdə Gəştasbın vəziri Camasbın böyük rolu olur. Daha sonra Camasb Zərdüştün qızı Poruçista ilə evlənir. İranın şərqində hökmranlıq edən Gəştasb Zərdüştün dinini qəbul etdikdən sonra bu din İran, Hindistan və Kiçik Asiya yayılmağa başlamışdır. Zərdüşt ömrünün axırında öz dinini yaymaq uğrunda müharibələrdə iştirak etmiş, turani mənbələrinə görə hunlarla müharibədə öldürülmüşdür. Hun qoşunlarının başçısı Ərcətspə (Ərcasb) və turanlı Tisrə Əmrvəxşə Zərdüştü qətlə yetirmişlər. Purdavud Zərdüştün həyatı haqqında deyir: Zərdüştün İsadan 660 il əvvəl doğulmuş, 20 yaşında guşənişin olub, 30 yaşında peyğəmbərliyini elan etmişdir. O, Urmiyada gölünün yaxınlığında, Savalan dağında, Musanın Tur Sinada vəhy aldığı kimi qeybdən vəhy almışdır. Buna görə də Savalan dağı ən qədim zamanlardan bu günədək müqəddəs www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Avesta 7
Keygəştasbı öz dininə gətirmişdir. İsadan 585 il əvvəl 70 yaşı olarkən Ərcasbın qoşunları hücum etdikdə Bəlxin atəşgədəsində, ―Bundəhiş‖də qeyd edildiyi kimi Brak Rukrəş adlı bir turanlının əli ilə öldürülmüşdür. Keygəştasb Zərdüşt dinini qəbul etdiyi üçün Ərcasb onun əleyhinə müharibəyə başlamışdır. Qatalardan məlum olduğuna görə, Zərdüşt heyvandarlıqla məşğul olan bir ailədə doğulmuşdur. Bunu 46-cı Yəsnanın 2- ci bəndindən bilmək olar. Orada deyilir: ―Ey Məzda, mən bilirəm ki, nə üçün uğur əldə edə bilmirəm. Çünki yoxsulam adamlarım (yəni tərəfdaşlarım) azdır...‖ Zərdüşt İranın şərqinə mühacirət etdikdə oğlanlarından biri (əvvəlki arvadından olan oğlu) onunla birlikdə getmişdir. Zərdüşt 54-cü Yəsnada öz yardımçılarından danışarkən oğlunu da onların içərisində sayır. Lakin onun adı verilmir. Tədqiqatçıların dediklərinə görə, pəhləvi dilində yazılmış Zərdüşti ədəbiyyatından məlumdur ki, Zərdüşt onu ən böyük oğlu olaraq İst-Vastra adlandırmışdır. Oğlundan savayı,
Zərdüştün yaxın
adamlarından biri də onunla mühacirət etmişdir. 59-cu Yəsnanın 19-cu bəndində bu şəxs Maidiomanghə (yaxud Medyumah) adlanır və müasir Zərdüşti ədəbiyyatında Medyumah kimi verilir. Pəhləvi dilində yazılmış ―Zatspərəm‖ əsərindən məlum olduğu kimi, Medyumah Zərdüştün əmisi oğludur. Avestada deyilir ki, Zərdüşt dinini ilk qəbul edən o olmuşdur. 10-cu əsr ərəb tarixçisi Məsudi Zərdüştün sülaləsini aşağıdakı kimi qeyd edir:
1. Mənuşəhr, 2. Durşirin, 3. Ərcə, 4. Hayəzm, 5. Vandəst, 6. Sbiman, 7. Hərdar, 8. Ərcədəs, 9. Batir, 10. Həxiş, 11. Həcdəsəf, 12. Ərikdəsəf, 13. Fəzrasəf, 14. Burşəsf, 15. Zəraduşt.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Zərdüşt peyğəmbər Avesta
―Bundəhiş‖ əsərində də Zərdüştün sülaləsi bu cür qeyd edilir.
Zərdüşt Qatalarda qızı Poruçistanı ən cavan qızı adlandırır. Bundan məlum olur ki, Zərdüştün ondan başqa qızları da var imiş. Avestanın digər hissələrində və pəhləvi dilində yazılmış ədəbiyyatda Zərdüştün 3 oğlu və 3 qızı göstərilir. Zərdüştün oğlanları İst- Vastra,
Urvatat-Nara, Hvare-Çitra adlandırılır. ―Fərvərdin yəştin‖ 98-ci bəndində İst-Vastra, Ərvətə- Nara və Xuvr-Çitra kimi verilir. Müasir Zərdüşti ədəbiyyatında isə: İsdvastr, Ərəvətədnər və Xorşidçehr kimi qeyd edilir. ―Bundəşəhir‖də yazıldığına görə muğlar Zərdüştün böyük oğlu İst-Vastra sülaləsindəndirlər; Urvatatnara kəndlilərin rəhbəri və Xorşidçehr döyüşçülərin başçısı kimi tanınır. Zərdüşt dinində cəmiyyətin üç sinfə bölünməsi fikri də buradan irəli gəlir. ―Fərvərdin yəşt‖in 139-cu bəndində Zərdüştün qızlarının adları bu cür verilir: Freni, Triti və Poruçista. Zərdüşt
Yəsnalarda İranın şərqində evləndiyi Fraşaoştranın qızı Hvaqvanın adını çəkir. Fərvərdin yəştdə isə bu ad hvovi kimi verilir.
Yüklə 1,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|