Seçilmiş əsərləri

 

98

Bu o zamanlar idi ki, Fatma hələ «gəlirəm»  əvəzinə «gəliləm», «gedirəm» 

əvəzinə «gediləm» deyirdi və bu o vaxtlar, o çağlar idi ki, Fatmanın sızanaq 

dərdindən əsər-əlamət yox idi və heç adamın ağlına da gəlməzdi ki, bir vaxt gələcək 

və bu totuq qızcığaz belə bir sızanaq qəmginliyinə mübtəla olacaq. 

Səmayə bunu fikirləşdi və gülümsədi. Yaxşı ki, rejissor bu gülümsəməyi 

sezmədi, yerindən qalxıb həmişəki kimi, əl-qolunun hərəkətləri ilə dilinin köməyinə 

çatdı: 

– Səmayə xanım, bir az daha artıq ehtirasla istəyin, daha artıq emosional təsirə 

ehtiyac var! 

Səmayə: 

– Yaxşı, – dedi və fikirləşdi ki, axı, yazıq Hacıleyləyin ikinci balasını da bundan 

artıq necə ehtirasla istəsin, adamın ürəyi gəlir bəyəm? Axı, tülkü tülküdü, adam 

adamdı. 

Yenə hardan gəldi bu uşaq fikirləri? 

Bu gün «Tülkü və Hacıleylək balaları»nın axırıncı  məşqi gedirdi, sabah, yəni 

dekabrın yeddisində ictimai baxış idi, iki gündən sonra da ilk tamaşa. 

Tülkü yenə  də mişarı qoltuğuna vurub palıdın dibini kəsdirmişdi və bu dəfə 

Hacıleyləyin ikinci balasını istəyirdi. Hacıleylək yazıq, gözlərindən yaş axıda-axıda 

yalvarırdı ki, Tülkü palıdı kəsməsin. Zalım Tülkü isə insafa gəlmirdi: 

– Mənə  nə var! Meşə  mənə babamdan qalıb! Hansı  ağacı istəsəm onu da 

kəsərəm. Ya balanı  mənə ver, ya da ağacı  kəsəcəyəm, aparıb bazarda satacağam, 

özümə toyuq alıb qəşəngcə yeyəcəyəm. 

– Səmayə xanım! Axı, siz təcrübəli aktyorsunuz! Sizə neçə dəfə demək olar ki, 

daha artıq ehtirasla tələb edin! Axı, siz Tülküsünüz! Qəddarsınız! Yırtıcısınız! 

Görürsünüz Hacıleylək necə ürəkdən ağlayır? 

Səmayə fikirləşdi ki, Hacıleylək çarəsizdi, daha neyləyəcək, gərək ağlasın da. 

Bunu fikirləşdi və bu dəfə Hacıleyləyin ikinci balasını lap doğruçu Tülkü qəddarlığı 

ilə istədi. 

– Bu pis olmadı. – Rejissor dərindən nəfəs aldı. 

Artıq neçə müddət idi ki, qar yağmırdı  və küçələrdəki qar əriyib, çirklənib 

palçığa dönmüşdü, eyvanlardakı qarı  təmizləmişdilər, damlardakı, ağaclardakı qarı 

his, tüstü qaraltmışdı  və  həmin günün axşamı  Səmayə öz evlərinin pəncərəsi 

qarşısında dayanıb bayıra baxırdı. Bir xeyli beləcə dayanıb damlarda rəngini itirmiş 

qara, küçədən trolleybus, avtobus, maşınlar keçdikcə  təkərlərinin altından sıçrayan 

qarlı palçığa tamaşa etdi və yenə də gözlərini şüşədən çəkməyib Fatmadan soruşdu: 

– Sən heç təzə qar yağanda, hər tərəf ağappaq olanda, gecə vaxtı; şəhərdə tək-

tük işıq yananda çölə çıxıb gəzmək arzulamısan? – Səmayə bu sözləri dedi və özü öz 

sözlərindən bir balaca hürkdü, hürkdü ki, birdən Fatmanın könlündə elə nöqtəyə 

toxunar ki, bu nöqtədə onların arasında pərdə olmalıdır; gözlərini pəncərədən çəkib 

qızına baxdı. 

Fatma mizin arxasında oturub sabahkı  dərslərini hazırlayırdı  və o da gözlərini 

dərslikdən çəkib anasına baxdı: 

– Elə yaman da sapojkim var ki, qarda gəzmək arzulayım!.. 

Səmayə əvvəlcə elə bil heç nə başa düşmədi və sonra handan-hana məlum oldu 

ki, söhbət Fatmanın uzunboğaz çəkmələrindən gedir. Səmayə üçün orası da məlum 

oldu ki, təbiətdə qar sevinci ilə palçıq dilxorçuluğu arasında cəmi-cümlətanı bircə 

qarış məsafə var. 

– Nə olub ki, sənin uzunboğazlarına? Su buraxır? 

---

 

99

– Su buraxmır, amma uşaq sapojkisidir onlar. Hamı modnısını geyir, elə bir 

mənəm uşaq çəkməsində, uşaq paltosunda. 

Səmayə əvvəlcə qızı ilə höcətləşmək istədi, amma sonra yenə küçələrdə əriyib 

palçığa dönmüş qara baxdı və beş-on gün bundan əvvəlki təzə qarı təzədən xatırladı 

–  ətrini duydu, rəngini gördü və hiss elədi ki, Fatma daha böyüyür əməlli-başlı; 

Fatma böyüyür, özü qocalır; niyə qar palçığa dönür sonra? – özü özünə dedi ki, əcəb 

axmaq sualdır bu! 

– Sənə elə bir uzunboğaz çəkmə alacam ki, hamının ağzı açıla qalsın. 

– Hə? – Fatmanın eyni açıldı və mizin altından ayaqlarına baxdı – elə bil daha 

geymişdi həmin əntiqə uzunboğaz çəkmələri. 

Sonra Səmayə dedi: 

– Sabah biletləri gətirəcəyəm, verərsən Gülüşgilə, mənim adımdan onları da 

dəvət edərsən. 

«Tülkü və Hacıleylək balaları» Fatmanın yadına düşdü və  qız açıq-aşkar 

bikeflədi: 

– Doğrudan, iki gün qalıb də doqquzuna... 

Səmayə başa düşdü ki, Fatma bütün bu müddət ərzində günləri sayırmış. 

Fatma soruşdu: 

– Ay mama, yenə Tülkü paltarında olacaqsan? 

Səmayə elə bil kiminsə acığına canı-dildən təsvir eləməyə başladı: 

– Hə, əlbəttə! Bir əntiqə Tülkü geyimi tikiblər ki, başdan ayağa tamaşadır! Bir 

şələ quyruğu var ki, gəl görəsən! Bax, bu boyda! – Səmayə qollarını açıb tülkünün 

şələ quyruğunun yekəliyini göstərdi, sonra qızına baxdı və susdu. 

Araya sükut çökdü və bu onların arasına çökmüş ilk sükut idi. 

Nəhayət, Fatma sükutu pozdu: 

– Neynirsən e, ay mama, neynirsən onları dəvət edib?.. – Anasına baxdı və əlavə 

etdi: – Heç ömründə teatra getmirlər. Xoşlamırlar teatrı. Heç bir dəfə görməmişəm 

ki, teatrdan söhbət eləsinlər. 

Səmayə əlini üzünə apardı, elə bil dişi ağrıyırdı, sonra gülümsədi: 

– Neynək, xoşlamırlar, qoy xoşlamasınlar. 

Fatmanın çiynindən yük götürüldü: 

– Hə də!.. 

Və  Səmayə  də sevindi ki, qızı daha narahatlıqdan qurtardı, amma sonra belə 

məlum olmuşdu ki, bu sevinc bir balaca vaxtından əvvəl imiş. Bu sonra məlum oldu, 

dekabrın doqquzunda, həmin gün ki, səhər tezdən yenə qar yağmağa başlamışdı və 

bütün şəhər yenə ağappaq təzə qara bürünmüşdü. 

Səmayə yadından çıxarmışdı ki, bu onun neçənci ilk tamaşasıdır, amma heç vaxt 

onun ilk tamaşa günündə belə qar yağmamışdı. Heç vaxt onun ilk tamaşa günündəki 

intizarı belə qar sevincli olmamışdı. 

O, ürəyindəki bu qar sevincli intizarla teatra getdi, rejissorun axırıncı 

göstərişlərinə qulaq asdı, müəllifin axırıncı xahişlərini eşitdi, inzibatçıdan neçə gün 

bundan əvvəl Fatma ilə Gülüş üçün sifariş verdiyi biletləri alıb evə qayıtdı və gördü 

ki, Fatma geyinib-kecinib onu gözləyir, daha doğrusu Fatma pəncərənin ağzında 

dayanıb bayırdakı qara baxır, ağappaq, gümüşü qara. 

Səmayə dedi:  

– Görürsən də, nə qardı! 

Fatma dedi: 

– Hə, yaman əntiqədi, ay mama! 

---