SeçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ

 
-  Bilirsən,  ürəyim  yaman  dolu  idi.  Damşdım  səninlə  bir,  az  ürəyim 
yüngülləşdi. Əşşi, dünən maqnitofon almışam. Səsimizi yazmışıq. D a buna 
neçə dəfə qulaq asarlar? Beş dəfə, on dəfə, yüz dəfə... Hər q o - naq gələndə 
təzədən qurulur. Eyni sözlər, ibarələr, gülüşlər. M əni dəhşət basdı. Mənə elə 
gəldi ki, bu elə mənim həyatımın rəmzidir. Dəyişməz, durğun, donub qalmış. 
İndi də dəhşətlə fıkirləşirəm ki, sa - bah yenə qulaq asacaqlar. Adam istəyir 
lap başım götürüb qaçsın. 
 
  Daha niyə qaçırsan, ondansa yazını poz. 
 
  Pozum? 
 
  Hə. Nədi, bu ağlına gəlməmişdi? 
 
  İnamrsan ki, yox? Ağlıma hardansa bir fıkir düşmüşdü  ki, yazı-lana 
pozu yoxdur. 
Hər ikisi güldü. 
 
  Yox,  əzizim,  maqnitofon  yazısını  pozmaq  çox  asandır.  Hansı 
markadır maqnitofonun? 
  Yauza. 
 
  Hə,  mənimki  də  ondandır.  Dördüncü  düyməni  bas,  vəssalam. 
Pozulsun getsin. 
 
  Ay  sağ  ol.  Əməlli-başlı  başıma  ağıl  qoydun.  Deməli,  dördüncü 
düymə. Çox sağ ol. 
- Sən də sağ ol, - əsnədi, - həlolik... 
 
  Dayan, dayan. Yaxşı, axı əsas məsolo yaddan çıxdı. 
 
  Hansı məsələ? 
 
  Sənin gözlərinin rəngi. 
 
Güldü. 
 
  Gözlərim elo rəngdədir ki, heç bir sözə, tərifə sığışmaz: Gərək özün 
görəsən. Sabah işdo baxarsan. 
 
  Sabah yox, bu gün... Eşidirson, tramvaylar başladı işləməyə. 
 
  Bizim  küçodən  tramvay  keçmir.  Oy,  babamın  babası,  -  əsnədi,  - 
doğrudan a, səhərdir. Dan yeri sökülür. Düz deyirmiş Füzuli: “Var 
 
sübh . Gedim heç olmasa bir az yatını, yoxsa işdə mənim sifətimə ba-xıb 
qorxarsınız. 
 
~ 
Q°y
 görok əşi, istoyirson sonə kompliment deyim? 
 
  De də, nə olar ki? Hansı qadın komplimentdən imtina edər? 
 
  Deyim do... sən çox gözol, çox  yaxşı, çox ağıllı qızsan. Bu gccə-ki 
söhbətimizi mon heç vaxt unutmaram. İndi sən də axırda mono bir 
söz de ki, gedim yaxşı yuxu görüm. Yoxsa elə biməzmun yuxular 
 
görürəm ki... 
 
  Qoy sənə öz yuxumu danışım, son do onu gör. 
 
  Danış. 
 
  Bu yuxunu tez-tez görürəm. Eyni bir yuxunu. Bayaq sən zəng 
 
eləyəndə də görürdüm. Görürəm ki, dəniz sahilindəyəm. Aydm, işıq-lı bir 
giindür.  Sahil  bomboşdur.  Bircə mənəm.  Təpo-tənha.  Dəniz  gö-mgöydür. 
Uzaqda,  lap  uzaqda,  üfüq  xətti  tərəfdo  ağ  bir  liman  görünür  və  bu  ağ 
limanda qıpqırmızı gomilər dayanıb. 
 
- Əcəb yuxudur. Çox sağ ol, əzizim. Gecən, yox, səhərin xeyrə 
 
qalsın. Bağışla məni. 
 
- Sən də sağ ol. Dördüncü düymə, unutma. 
 
Dəstəyi asdı. Papiros yandırdı. Bir müddət telefonun yanmdaca oturdu, 
sonra  səs,  hənirti  eşidib  otağa  keçdi.  Pəncərələrdən  süzülən  həlo  solğun 
səhor işığında balaca Nərgizin cizgiləri daha da məsum görünürdü. Səs do 
onun  səsiydi.  Nərgiz  yuxuda  damşırdı:  turac,  qırqo-vul,  kəklik,  sora 
göyərçin.  Nemət  bir  müddət  qızının  başı  üstündə  da-yandı.  Onun  indi 
gördüyü  yuxusunu  təsəvvüründə  canlandırmağa  ça-lışdı.  Buludsuz  göy, 
yaşıl budaqlar, qanadlı quşlar. Nərgiz ycnə do ad-da-budda sözlər deyirdi: 
toyuq, xoruz, sora bülbül, sora... 
 
Dördüncü  düymə.  Nemot  cəld  o  biri  otağa  keçdi.  Maqnitofona  ya-
naşdı.  Dördüncü  düymo,  vossalam.  Nə  Alyagilin  iki  dofo  böyi'ık  maq-
nitofonu qalacaq, no Süroyyanın dolaşıq cümlolori, no Karmcnin is- 
 
tehzası. No do “bir do mon görsom ki...” 
 
Hamı  yatıb.  Pozsan,  gorək  indi  pozasan.  Bilsolor  qoymayacaqlar. 
Onlara izah da cdo bihnəyocoyoın. Özüm özümə izah cdib aydınlaşdı- 
 
ra bilınodiyim bir şeyi onlara necə izah edəcəm? 
 
Maqnitofonu işo saldı. Qızdırdı. Sonra dördüncü düymoni basdı. 
 
Vossalam, 
dcdi.  Burda bir elə hikmot yox imiş. 
Lcnti torsino 
fırladıb qulaq asmağa başladı. Sükutu, sossizliyi 
dinlədi. Xoşlandı. 
Basınq tramvayın konduktoru bürkü yay giinünün 
gecosi adamsız reyslorin 
seyrok sorinliyindən xoşlanan kimi. 
Vossalam, 
deyo təkrar etdi. - Qurtardı. Nöqtə. 
 
Küçodon tramvay keçdi. Nargin tərəfdən golon gominin uzaq fit sosi 
cşidildi. 

---

Nemət maqnitofonu söndürüb öz otağına qayıtdı. Soyunub yerinə girdi. 
Yuxuladı. 
 
Yuxu gördü. 
 
Gördü ki, böyük bir dənizin sahilindədir. Sahil bomboşdur. Dəniz 
uzandıqca uzanır. 
 
Sahil sapsarıdır. Sarı qumlar. 
Dəniz gömgöydür. Ləpəsiz. 
 
Ancaq birdən gördü ki, dənizin, göy dənizin lap, lap uzağında nə isə ağ 
bir şey görünür: ağ liman. 
 
Ağ... Ağ... 
 
Ağappaq. Və bu ağ limanda qırmızı gəmilər dayamb. Qırmızı... 
 
Qırmızı... 
 
Qıpqırmızı... 
 
1 9 6 5 
 
B a k ı - K is lo v o d s k 
evin,  ftİÄwicyv 
 
 
 
 
 
 
 
(Roman) 
 
A 

---

B irinci fəsil 
 
 
Bıı vüsu/a yıı.xıı jlıvali deınək ıniiınkiiıı idi, 
Əgər olsaydı yu.xıı dideyi-giıyaniınizə*. 
 
...amma  qofılcən  sükııt  çökdü.  Yuxunun  seyrok  toranlığı içindo  Zaur, 
hətta bir qodər tooccübləndi do. Axı neco oldu ki, böyük otelin bütün hay-
küyü,  yad,  özgədilli  danışıqların  hənirtisi,  haradansa,  çox  uzaqlardan 
eşidilon  musiqi  sədaları  (saksafon,  royal,  zərb  alotləri  ça-lırdılar),  liftin 
horəkəti-bütün başqa səslər - qəfılcən qeyb oldu vo bütün bu tanış səslərlo 
birlikdə okeanın da uğultusu kəsildi... 
 
Gecəyarıdan  keçmişdi.  Vaxt  codvoli,  adamların  yatıb-durma  mə-
qamları  bütün  dünyada  təqribon  cyni  cürdür  və  bu  codvəlin  hökırıü  in-
sanların  icad  etdiklori  maşınların,  mexanizmlorin,  alətlorin  sosloriylo 
bərabər təbiotin möhtoşəm xilqəti - okeanın da səsini qısmışdı elə bil. 
 
Yuxunun  yapışqantok  çiriş  horrasında  (buraların  havası  kimiydi  bu 
horra)  çapalayıb  ayıqlığa  çıxınağa  cəhd  edorkən  Zaur  düşüniırdü:  yo-qin, 
Firongiz  otağın  pəncorosini  öıtüb,  vəssalam:  səskeçirmoz  ponco-rəlor 
dişarıdakı  bütiin  soslori,  küyləri,  danışıq-hənirtilori  eşidilmoz-ləşdirib, 
Zaurun yarıyuxulu-yarıoyaq şüurundan kənaredib. 
 
Elodir ki, var, qu dcson qulaq tutulan cingiltili sükutdan sonra otaq hom 
do qaranlığa qorq oldu; Firongiz poncoroni bağlayıb işığı da ke-çirtdi. Zaur 
örtülü göz qapaqları arasından qaranhğııı müxlolif moıiıo-lolorini duyurdu 
ovvolco otaq alaqaranlıq oldu - vannanııı açıq qapı-sından kvadrat şoklindo 
işıq  şüloyi  düşürdü  döşomoyo.  Qapı  bağhınan-dan  sonra  otağa  giiclo 
sczilon otir kimi  - gcco çırağımn zoif şölosi  yayıldı. Firongiz bu çırağı da 
söndürdü vo o zaman otraf qaranlıq için-do holl oldu. 
 
Zaur  ağır-ağır  göz  qapaqlarını  qaldırdı,  otağın  qatran  kimi  qatı  qa-
ranlığında  bir  an  gcrçoklik  hissini  itirdi  bilmodi  haradır  bııra,  harda-dır 
ö/.ü?  Ancaq  bir  an.  Bir  an  sonra  gözlori  zil  qaranlıqda  hcç  noyi  sc-çib 
ayırmasa da artıq harda olduğunu doqiq dork edirdi bilirdi ki, bıı otaq otelin 
nömrosidir,  indi  gccodir  vo  uzun  mosafolordon,  ııçuşdan,  horokotdon, 
müxtolif yad lövholordon calaq olunmuş gcco-giindiiz bi-tib, ömrünii ycni 
bir gcco-gündüzo tohvil vcrib. Bu tohvil-toslim do- 
 
1
F.p iq rallar F iiz u lin in  “ L c y li vo M o c n u ıı”undan vo “ D iv an " ın d a n alınm ı^dır. 

---