SeçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ

...Üç-dörd qədəh içmişdi Zaur, beyni dumanlanmışdı, ya  nəydi, amma 
birdən ona elə gəldi ki, Təhminəni sevir, heç kəsi heç vaxt sev-mədiyi və 
sevməyəcəyi kimi sevir. 
 
Cabbar: 
 
- Günü sabah elmt katiblə danışaram, - dedi... 
 
' k ' k ' k 
 
Bütün gecəni gözünü qırpmadı Zaur. Səhər işə də hamıdan ertə gəldi. 
Mühasib Səfdər kişi gəlib çıxanacan özünə yer tapa bilmirdi. 
 
 Səfdər dayı, bu gün maaş verəcəksən? 
 
Bəs necə? Günün ikinci yansında... 
 
 Bayramlarda növbətçi olmuşam, üç gün otqulum var, götürə bi-lərəm? 
 
 Gərək direktor müaviniylə danışasan bu barədə. 
 
Direktorun  müaviniylə  danışdı.  Müavin  təəccübləndi,  amma  Za-urun 
ərizəsinə dərkənar qoydu. Saat ikidə Zaur cədvələ qol çəkib, 52 manat 30 
qəpiyini  aldı.  İndi  cibində  95  manatı  vardı.  Gedib  aeroflotun  kassasından 
gündüz  reysinə  bilet  aldı,  sonra  poçta  girib  teleqram  vur-du:  Moskva, 
Sentralnoe  televidenie,  Taxmine  Aliyevoy.  Leçu  k  tebe  v  pryamom  i 
perenosnom smısle slova. Zavtra budu v Moskve. Reys 852, seluyu, Zaur” . 
 
 
*** 
 
-  Mən  bilirəm  sən  niyə  Moskvaya  gedirsən...  Dünən  sənə  qaş-göz 
eləyirdi  televizordan,  elə  bilirsən  başa  düşmədim...  Heç  hara  getmə-
yəcəksən...  Yalan  deyirsən,  heç  bir  işin-fılan,  heç  bir  komandirovkan-zad 
yoxdur...  Guya  biimirəm, zəng  eləyib  idarədən  soruşaram bu  saat,  görüm, 
nə  təcili  işdi  belə  səni  olimyandıda  göndərirlər.  Gördün,  de-məli  yalan 
deyirsənmiş,  heç  eyib  etməz,  əlbət  indi  aton  gəlib  danışar  səninlə.  Necə, 
atovu  da  gözləmoyəcəksən?  Nə  reys,  nə  bilet,  a  gədə,  bu  saat  biletivi  də 
götürüb cıraram, nə mənim başımı tovlayırsan a vi-rananın balası, bu saat 
mən atova zəng eloyim. Necə, onsuz da gedə-cəksən, deməli, vecinə deyil, 
atan  da,  anan  da,  deməli,  o həyasız  kö-pəkqızı  səninçün atondan-anondan 
əziz  olub.  Budu  bizim  haqq-sayı-mız,  bütün  əzab-əziyyətlərimizin, 
çəkdiyimiz zəhmətin əvəzi budu verirsən bizə, deməli, anavın göz yaşı da 
səninçün  bir  qoz  imiş,  gör  bir  o  çərhaya  bunun  başını  neçə  fırladıb,  sən 
allah;  çərhaya  deyil  nədir,  çərhaya  da  deyərəm,  ləçər  də,  ondan  onqat 
betərini də, hələ sən məni 
 
yaxşı  tammırsan,  götürüb  zəng  eloyərəm  onun  o  əri  qurumsağa.  Mənə 
yazığın gəlmir, barı xəstə atava yazığın gəlsin. Sənin heç insafın-mürüvvətin 
yox imiş, o nə tohor adamsanmış son. Yaxşı get, lütkomun biri lütkom, get 
görüm hansı pula gedirsən. Elə bilirsən elə əvvəlki ki-mi atan-anan cibinə 
xərclik qoyacaq, asta ye boğazında qalar, gedirsən elə get ki, bir də qayıtma, 
gözüm səni görməsin, naxələf övlad... Ge-dirsən, ay oğul, ay bala, gözümün 
işığı, anan ayağımn altında ölsün. Necə yəni nigaran olma, axı ana ürəyidir, 
necə nigaran olmasın, bilmi-rəm hara gedirsən, kimin yanına, nə olsun ki, üç 
günə qayıdacaqsan?!  Bu  üç  günə  vacibdir  o  lotubeçonin  yanına  gedəsən?! 
Yaxşı, demirəm, demirom onun haqqında pis söz, amma axı, görürəm axı, 
başını  horlə-dib  sənin,  dünya-aləm  gözündo  deyil  sənin  bu  saat,  mən  bu 
dərdo necə dözüm, ilahi?! Gəlib mənim meyitimi görərsən, heç olmasa bu 
plaşı  at  çiynivə,  şərfı  dola  boynuva,  soyuqdur  indi  oralar  yəqin?!  Aman 
Allah,  bu  nə  müsibot  idi  bizim  başımıza  gətirirsən.  Öləydim  bu  günü 
görməyəydim,  barı  bir  əlco  teleqram  vur  görüm  necə  gedib  çatdın?  Cadu 
eləyib sono, Allaha and otsun cadu eləyib, görüm səno cadu elə-yonin oli-
qolu  qurusun,  dili  tutulsun.  Görüm  onu  gözü  ağlar  qalstn,  necə  monim 
gözüm ağlar qalır balamın dalınca. Dayan görüm, ado, qoy bir su atım barı 
dalınca...  Allah,  nə  günahımız  var  ki,  son  bizim  başımıza  belo  müsibot 
açırsan, teleqramı yaddan çıxartma ha... 
 
 
A ltm cı fəsil 
 
Canlar verib snnin kimi canann yetmişam Rəhm 
eyln kim, yetincə snnn cana yetmişnm. 
 
Naş samolct poşol na snijcnic. Proşu vas zastcqnut reıuni i voz-
derjatsya ot kurcniya. 
 
Lcysan  yağışdan  sonıa  Moskva  soması  tortomiz  vo  açıq  idi.  Hava-da 
saflıq  duyulurdu.  Yağış  clə  bil  dərbədor  buludları  süpiirüb,  göy  üzünü 
tortomiz  yuyub  silmişdi  və  ətrafa  çökmüş  mavilik  acrovağzalın  şüşo 
qalcreyasını da ohato clomişdi: şəffaf qalereyanın içindo adamlar görünürdü 
qarşılayanlar, yola salanlar; uçub gedonlor, uçub golmiş-lor... Toyyarodon 
düşüb qalereyanın içiylə gedən somişinlor içindo Zaur da addımlayırdı vo 
qalereyanın o biri başında, qarşılayanlar için-do Təhmino dayanmışdı. Zaur 
onu  lap  uzaqdan  gördü,  əl  clədi.  Toh-mino  do  Zauru  gördü  və  ona  tərəf 
atılmaq istədi, amma tünd-göy rə-ngli xidmot paltarı geymiş qız təbəssümlə 
onu saxladı qarşılayanların 

---

qalereyaya keçməyə ixtiyarı yox idi... Zaur bunu gördü, qaçdı Təhmi-nəyə 
sarı, yeddi-səkkiz metrdən sonra Təhminə onun boynuna atıldı: 
 
- Zaurik, - dedi, - nə yaxşı ki, gəldin... 
 
Çox-çox  illər  sonra,  qoea  yaşlarında,  hərdənbir  ömrünün  acı  və  xoş 
xatirələrini fıkrində arıtlayanda, şadlıq və kədər günlərini yada sa-landa Zaur 
düşünürdü:  əgər  həyatı  boyu  bəxtiyar  illəri,  ayları,  günlə-ri,  saatları, 
dəqiqələri olmuşdusa - xoşbəxt dəqiqələrinin ən xəşbəxti bax bu bir neçə an 
idi - Domodedova aeroportunun şəffaf qalereyasın-da - uzaqdan Təhminəni 
görəndə, ona tərəf qaçanda, Təhminəni qol-ları arasma alanda və Təhminə 
deyəndə: 
 
 Zaurik, nə yaxşı ki, gəldin... 
 
' k ' f c k 
 
 
Baqaj  nədi,  dəli  olmusan?..  Elə-beləcə  gəlmişəm.  Gedək.  Tak-silər 
harda dayamr?
 
Təhminə: 
 
- Yox, - dedi, - mən bura tez gəlmişəm, - sənin təyyarəni gözləy-ən vaxt 
buradakı  meşədə  gəzdim.  Bilirsən  nə  gözəl  meşədir...  Gedək  göstərim 
sənə... 
 
Şosedən  çıxıb  şam  meşəsinə  girdilər.  Zaur  Təhminəni  öpmək  is-tədi, 
amma Təhminə barmağmı dodaqlarma qoyub: 
 
- Sss, dayan, bir qulaq as, - dedi... 
 
İnamlası  deyildi,  aınına  Zaur  həqiqətdə  də  eşitdi...  Adamın  ağlına 
sığışmırdı  ki,  burada,  təyyarə  uğultusundan  qulaq  batan  müasir  aero-
vağzalm  yaxmlığında,  üstündon  vıyıltıyla  elodən-belo  maşınlar  keçən 
şosenin lap böyründo  - qıışlar cəh-eəh vururdu, elə bil bütün bu hay-küyü 
vecinə almırdılar... 
 
Zaur: 
 
- Lap bülbül kimi coh-coh vururlar, 
dedi. 
 
- Doğrudan, adam heç inana bilmir, hə? Gül-bülbül, aşiq-məşuqo 
 
gülməlidir  eləmi?..  Orta  osr  qozəllorindon  çıxıb  gəliblər  elə  bil...  Am-ma 
Zaurik, bu ki, yalan deyil, əzizim, doğrudan da, elə bil bülbül oxuyur. Özü 
də zalım gör no baş alıb gedib, gör neco cəh-cəh vurur... 
 
Bizimçün oxuyur, e, Zaur, eşidirson. 
 
Qollarmı  Zaurun  boynuna  doladı.  -  Qulaq as,  Zaurik.  -  Təhmino  indi 
pıçıltıyla danışırdı. - Gorək mən sənə bu sözü deməyəydim. Bi-lirəm bunu 
demək  düz  deyil,  gərək  deməyom...  amma...  sevirəm  səni,  Zaurik...  dəli 
kimi  sevirəm...  Sənsiz dura  bilmirəm...  Səndən  başqa heç  kəs  lazım deyil 
mənə... bilirom gərək demoyəydim bütün bunları sə- 
 
nə...  -  giildii.  -  İndi  quduracaqsan  yoqin,  dartıb  öztivii  qovacaqsan  dağ 
başına... amma neyləyim, demok istoyirdim bunları sənə... 
 
Zaur da pıçıltıyla dedi: 
 
- Təhminə, yoqin, mon do səno demomoliyom bu sözləri, amma mon də 
deyəcəyom:  öliirəm  soninçün,  Təhminə...  Sonsiz  bir  saat,  bir  dəqiqo  qala 
bilmirəm...  Bax,  indi  bu  saat  yıxılıb  ölə  bilərom  xoşbəxt-liyitndən. 
İstəyirsən  çtxım  şoseyə,  öziimü  atım  ınaşınm  altma,  bax  bu  saat,  bu 
dəqiqə... 
 
- Dəli, maşının altına niyo atırsan özünü. 
 
Onlar meşənin içiylə gozirdilər vo Zaur elə hey damşırdı. Təhmi-nəni 
televizorda görməsindən, öz ad günündon, qonaqlardan, qonşu-lardan, hətta 
Firəngizi  ona  ərə  vermok  niyyətlorindən...  Zaur  indi  ya-şadıqları  anların 
soadotiylo  o  dorocədə  sərxoş  idi  ki,  bu  xobərin  Toh-minəni  ağrıda 
biləcəyini heç ağlına da gətirmirdi: içi bəxtiyarlıqla lim-həlim elo dolmuşdu 
ki,  bu  boxtiyarlığın  bütün  ətrafdakılara  da  sirayot  cdəcəyino,  onları  da 
xoşbəxtlik  doryasına  qorq  edocoyinə  şübhosi  yoxdu...  Doğrudan  da,  bu 
xobori eşidəndo ani bir kölgə keçdi Təhmi-nonin sifotindon, amma o dərhal 
gülümsündü vo Zaurun Firongizlo evlənmosini zarafata saldı. 
 
Təhminə  onu  öpürdü.  Moskvaya  gəlmolərindən,  verilişdon  danışır-dı, 
deyirdi  ki,  burada  yaman  bəyəniblor  verilişi  də,  Tohminənin  vcriliş 
aparmastnt da... Meşədon çıxıb şoscylə addımladılar. Moskvayacan piyada 
gctmok istoyirdilor, Moskvaya iso yetmiş kilomctr qalırdı... 
 
Zaur  indi  scvdiyino  do  əmin  idi,  scvildiyinə  do  vo  scvgi  onu  elo 
qiivvotli  bir  xoşboxtlik  duyğusuna  büriimüşdü  ki, heç  bir şcy  bu  soa-doti 
yaralaya  bilmozdi  vo  ona  göro  do  Zaur  Spartak  söhbotini  do  clo-belo, 
sözarast saldı, dcdi ki, bu qeybotlor neço gün moni doli-divano elomişdi... 
ncço gcco yuxumu qaçırınışdı. 
 
Tohmino: 
 
Ay sofch, gör bir kimə qısqanırsan, dedi. Adam da hor axmaq sözo, 
hor  iyronc  qeybotə  inanar?..  Spartak  gicbosorin  biridir...  hcç  ağ-lıva 
sığışdıra  bilərson  ki,  onunla  monim  aramda  bir  şey  ola  bilor?  Yo-ni  hcç 
moni  tanımırsan?  Ya  onu  tanımırsan  bolko?  Dcmişom  sono  ki  mosolo 
nccodir.  Spartak  monim  bir  rofiqomlə  göriişürdii  vo  hoıuin  o  rofiqomin 
xahişi  ilo  bir-iki  dofo  zong  elomişom  Spartakgilo,  bu,  düzdiir!  Anast  da 
yoqin  sonra  bilib  ki, zong  eloyon  monəm...  Atnına  ınonimlo  ömründo  iki 
kolmo  kosmoyib  anası,  o  da  ki,  qalsın  davamız  ola...  Mon  yoni  o  güno 
qalmışam  ki,  onun  anasıyla  ağız-bağıza  ve-riırı?..  Əcob  fikirdosonmiş 
monim haqqımda. 

---