244
– A-a-a... Əlipaşa müəllim «Sağlamlıq» restoranında bir oynamaq oynayır ki,
gəl görəsən!
DÖRDÜNCÜ FƏSIL
Klarnetçalan yenə də zilə qalxıb mikrofonun qabağında qan eləyirdi və Səlim
Sürəyya ilə Əlipaşa yenə də restoranın meydançasında klarnetin o qan eləyən
sürətindən geri qalmırdı, oynayırdı; yavaş-yavaş başqa oynayanlar kənara çəkildi,
ortada şair qaldı, Əlipaşa qaldı və bir də sürməli gözlərini süzə-süzə işvə-naz ilə
oynayan gözəl bir qız qaldı; bu qız üç nəfər ilə birlikdə başqa mizdə oturmuşdu,
çalğı başlayanda hamısı qalxıb rəqs elədi, sonra o birilər yoruldu, meydançadan
çıxdı, amma bu qız çıxmadı, Səlim Sürəyya ilə Əlipaşanın arasında oynamağa
başladı.
Əlipaşa o gözəl qızın qabağında daha cidd-cəhdlə oynadı, döşünü irəli verib
meydança boyu o baş-bu başa gedib gəldi, sonra o gözəl qızı müşayiət eləyə-eləyə
başını dik tutub meydançada dövrə vurdu.
Məlik tamam yaddan çıxartmışdı ki, bir müddət bundan qabaq az qalmışdı
Əlipaşanın ürəyini sındırsın, hirslənməyini-zadını da tamam unutmuşdu və
damağındakı siqareti şəstlə tüstülədə-tüstülədə iki əlini də qabağa uzadıb Əlipaşanın,
Səlim Sürəyyanın, o gözəl qızın oynamaqlarına keflə əl vururdu.
Məclisin bütün iştirakçılarının kefi kök idi, heç kim heç hara tələsmirdi, məclis
səmimi keçirdi, təkcə Əlimuxtar müəllim bədbin fikirlərin əlindən yaxa qurtara
bilmirdi, xoruz kimi döşünü irəli verib restoranın meydançası boyu o baş-bu baş
gedən, oynaya-oynaya o qızı – gözlərindən dünyanın min bir bicliyi tökülən o nazlı-
qəmzəli qızı müşayiət eyləyən redaktor Əlipaşaya baxa-baxa fikirləşirdi ki, anadan
olduğu gündən bəxti ondan, yəni müdir Əlimuxtar müəllimdən küsmüşdü, bütün
ömrü boyu hansı bir iclasa, hansı bir məclisə gedibsə, həmişə də mütləq nəsə elə bir
hadisə olub ki, bütün içini iztirablar bürüyüb, sarsılıb; kim deyərdi ki, bu redaktor
Əlipaşa bu boyda məclisin pulunu vermək imkanındaymış? Kim deyərdi ki, redaktor
Əlipaşanın belə dostları varmış? Kim deyərdi ki, redaktor Əlipaşa beləcə oynayan
imiş? Əlimuxtar müəllim heç vaxt bu cür oynamamışdı, xəyallarında o nazlı-
qəmzəli qızı çox görmüşdü, amma ömründə heç vaxt o nazlı-qəmzəli gözəl qızla
beləcə oynamamışdı və yaxşı bilirdi ki, heç vaxt da oynamayacaq. Nə isə, dəhşət
idi...
Qız, nəhayət ki, gülə-gülə meydançadan çıxıb öz mizinə tərəf getdi və Əlipaşa
da şair Səlim Sürəyyanın qolundan tutub:
– Sağlıq var! – dedi.
Şair əlini qaldırdı, klarnet səsini kəsdi, orkestr də susdu, Əlipaşa ilə Səlim
Sürəyya məclisə qayıtdı və Əlipaşa araq dolu qədəhi əlinə alıb:
– Bunu da qaldıraq qadınların sağlığına! – dedi.
Məclisdə cəmi iki qadın var idi, biri ədəbiyyat üzrə professor idi və Əlipaşa o
qadını uzaqdan-uzağa tanıyırdı (çox ciddi qadın idi, dinib-danışmırdı və hərdənbir
məzəmmət dolu nəzərlərlə restoranın meydançasında oynayan adamlara baxırdı), o
biri qadını isə tanımırdı; məclisin bütün kişiləri ayağa qalxdı, hay-küylə qadınların
sağlığına içdi, kənardakı mizdə üç nəfərlə birlikdə oturmuş o gözəl qız da Əlipaşaya
ötəri bir nəzər saldı...
Doğrudan nə gözəl yağırdı bayırın qarı...
245
Səlim Sürəyya, düzdü, ayağa qalxdı, qadınların sağlığına içdi və ümumiyyətlə,
şairin qadın xeylaqları ilə arası saz idi, amma necə oldusa, Əlipaşanın o sağlığından
sonra, birdən-birə bu yay gəlib instituta girəcək, daha doğrusu, instituta girmək üçün
Bakıya gələcək yeddinci bacısı yadına düşdü və şairin kefi tamam pozuldu; bu
yeddinci bacı idi (şair bacılarının adlarını yaxşı bilmirdi və onları sayla yadına
salırdı), bundan sonra cəmi biri qalırdı – səkkizinci bacı, amma Səlim Sürəyyada elə
bir hiss var idi ki, inanmırdı səkkizinci bacı ilə canı qurtarsın, şairə elə gəlirdi ki, o
səkkizinci bacı da Bakıya gəlib institut həngaməsinə başlayandan sonra, atası
təzədən səkkiz nəfər yekəpər qız gətirəcək ki, bunlar da təzə bacılarındandı... Bütün
bunlar bir tərəfə, indi o bacılar ərə getməyə başlayırdı və onların hər birinin toyu
şairə bir yeni kitabının qonorarı hesabına başa gəlirdi: yaxşı ki, bacıları çox yekəpər
idilər və buna görə də, söhbətin, hətta, şair Səlim Sürəyyanın bacılarından getməsinə
baxmayaraq, ər çox çətin tapılırdı...
Əlipaşaya, elə bil, ömründə heç vaxt hiss eləmədiyi bir iştah gəlmişdi,
köynəyinin həmişə bağlı olan və həmişə də boynunu sıxan düyməsini açmışdı,
pencəyinin də yaxası açıq idi, hər şey gözəl idi, o musiqi də gözəl idi, dostlar da
gözəl idi. Əlipaşanın heç vaxt özündən gözləmədiyi o sərbəstliyi, deyib-gülməyi, bu
hörmətli məclisin, az qala, tamadası olması yağ kimi ürəyinə yayılırdı, amma bütün
bunlarla bərabər, yenə də... nəsə çatışmırdı...
Nə çatışmırdı?
Müdir Əlimuxtar müəllim ayağa qalxıb bir balaca sıxıla-sıxıla sağlıq deməyə
başladı, hamının Məliyə böyük hörmətindən danışdı, Məliyin dostlarının
hörmətindən danışdı, Məliyin ən yaxşı dostlarından biri olan Əlipaşanın heç vaxt işə
gecikməməyindən, həmişə səliqəli olmağından, həmişə öz vəzifəsini yerinə
yetirdiyindən, tapşırılan işin öhdəsindən gəlməyindən ağız dolusu danışdı, amma –
dünyanın qəribə işləri var idi – müdir Əlimuxtar müəllimin bu sözləri Əlipaşaya
təsir etmədi.
Orkestr uzaqdan-uzağa o saat gördü ki, şair Səlim Sürəyya nəsə fikrə gedib və
orkestr burasını da yaxşı bilirdi ki, şair fikirli vaxtlarında aşıq havalarına qulaq
asmağı çox xoşlayır, buna görə də aşıq havası çalmağa başladı və Səlim Sürəyya da
bunu o saat qiymətləndirdi, orkestrə tərəf gülümsəyib, başını tərpətdi, yəni ki, çox
sağ olun, sonra sağ əlinin iri baş barmağını qaldırıb Əlipaşaya göstərdi, yəni ki,
əladır!
Əlipaşa da şairə gülümsəyib başını tərpətdi, yəni ki, elədir, əladır; Əlipaşa
musiqini bir o qədər də bir-birindən seçmirdi, amma indi o saat bildi ki, çalınan aşıq
havasıdı və Əlipaşa şer də bilmirdi, amma indi birdən-birə hansı bir aşığınsa haçansa
oxuduğu, ya eşitdiyi qoşmasından bir misranı xatırladı:
«Gül dedi bülbülə: – «Bağıma gəlmə...»
Nə çatışmırdı?
Və bu zaman dünyanın ən qəribə hadisələrindən biri baş verdi: Züleyxa əynində
qarı hələ əriməmiş yaş şuba, başında üstünə qar yığılmış yun şal içəri girdi və girən
kimi də, o boyda zalda, bir o qədər camaatın içində gözü o saat Əlipaşanı aldı.
Asqıçı kişi də əsəbi halda əllərini, qollarını oynada-oynada Züleyxanın ardınca
restorana girdi:
– Ay bacı, necə adamsan sən? Deyirəm sənə ki, paltoynan olmaz içəri girmək!