Seçilmiş əsərləri
Yüklə 3,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
309
Cavanlıq vaxtlarında mənim bir pivə dostum var idi, bir-iki parç pivədən sonra romantik (və onun üçün əlçatmaz!) bir xəyala dalırdı və o gözəl xəyalı qısa melodik cümlələrlə ifadə edirdi: – Gecə... Torşer... Canan... Hərdən də əlavə edirdi: – Bir də qəhvə... Sonralar, o pivə dostumun o romantik (və onun üçün əlçatmaz) xəyalları mənim praktik həyatımın sadə (amma, hər halda, sevimli və xatirələrdə yaşayan...) bir hissəsinə çevriləndə, mən hərdən o badə dostumu və onun o sözlərini yadıma salırdım, içimə bir şuxluq yayılırdı, gülürdüm, bunu bir az da bəzəyib, özümdən cürbəcür əlavələr edib tərəf-müqabilimə danışırdım, birlikdə gülürdük və mən «Pera Palas»ın o nömrəsində, o torşer işığında sənə baxa-baxa o sözləri xatırladım, amma qəribədi, bütün həyatımda ilk dəfə o xatırlamadan sonra məni bir qüssə bürüdü... Niyə? Nə üçün? Bunun səbəbini indiyə qədər başa düşə bilmirəm. O ani qüssə tez- tez yadıma düşür, amma səbəbini heç cürə tapa bilmirəm. Sövq-təbii hiss edirəm ki, nəsə o qırmızı qırənfil gülləri ilə bağlıdı, amma uclarını bir-biri ilə tutuşdura bilmirəm... o qırmızı qərənfil güllərinin ətri bütün otağa yayılmışdı, amma nə olsun?.. bu nə üçün o şux (və sınanmış!) xatirəcikdən sonra qüssə gətirməli idi?.. bu mənim üçün bir Ferma teoreminə dönüb, cavabını tapmıram... bu da cavabsız teoremlər silsiləsinə mənim bir töhfəm... bəlkə sövq-təbiim məni aldadır və o qüssənin qırmızı qərənfil güllərinə heç dəxli yoxdu?.. bəlkə yaş gətirir o qüssəni?... bəlkə həyatımın torşerlərinin sonu yaxınlaşır, yekunu hiss edirəm, ona görə?... yox... bütün bunlar o qüssənin səbəbinə bəsit bir cavabdı... daha dərindən qazmaq lazımdı, amma mən həmişə o dərinləri eşələməkdən qaçmışam... indi, bu sətirləri yazarkən bir hiss gəldi (həmin dərinlərdən?): bəlkə sən mənim üçün o anlarda (yox, indi yox, indi belə fikirləşmirəm, o zaman, o anlarda...) mənim fikirləşdiyimdən və hiss etdiyimdən daha artıq olduğuna görə, o qırmızı qərənfillərin gecikmişliyindən yaranmışdı o qüssə?.. bilmirəm... Gecə... Torşer... Canan... Bir də ki, mənim düzəltdiyim kokteyl... Mənim düzəltdiyim və özümdən başqa bu gözəllər gözəli dünyamızda heç kimin içə bilmədiyi və sənin də içmədiyin, dadını bilmədiyin, amma sevdiyin kokteyl. Mənim içimdə sən o kokteyli sevirsən. Hər halda, sevməlisən. Və sənin içmədiyin, dadını bilmədiyin o kokteyli o cürə ürəkdən sevməyin (!) mənim üçün dünyanın gözəl bir hadisəsidi...
Haçansa oxuduğum bir kitabın qəhrəmanı deyirdi: Mən insan deyiləm, oyunçuyam... Mən də insan deyiləm, yazıçıyam?..
310
Tez-tez xatirələr məni on il bundan əvvələ, iyirmi il, otuz il bundan əvvələ aparırdı və mən də hər dəfə bu sicilləmə xatirələri səninçün maraqlı oldu-olmadı (hər halda, ümid edirəm ki, maraqlısı da var idi), danış ki, danışırdım, amma indi xəyal məni otuz il yox – bu əbləh dünyadan doymaq olmur – düz qırx səkkiz il (ağlıma gəldisə, qoy belə olsun!) bundan sonraya aparır... Bakı 2049-cu ilin mart ayının 3-ü (bizim 48-ci ildönümümüz, amma o gələcək dünyada bu ildönümündən heç kimin xəbəri yoxdu, bunu heç kim bilmir və bunu daha sən də bilmirsən və mən də bilmirəm...). Mənsiz və sənsiz (?!) dünyanın istisinin, küləyinin, yağışının, qarının soldurub bozartdığı bir qəbir – o, mənim qəbrimdi. Bir azdan – düz yetmiş beş gündən sonra, iyunun 25-də mənim 100 illiyim olacaq və yəqin o qəbrin üstünə əklil qoyacaqlar (yəqin bu qədər makina və kampüter arxasında oturub barmaqlarımı döyənək eləyəndən sonra, yazı-pozu dediyimiz bu səfeh işlə məşğul olan hansı bir institutunsa, fakültəninsə yadına düşəcəyəm, bir də ki... bunun indiki mən üçün nə dəxli və nə mənası?..), amma indi mart ayının 3-dür, o qəbir də başqa qəbirlərin arasında tək-tənhadır, çünki qəbir nə qədər qəbirlərin arasında olsa da, tənhadır və yəqin elə ona görə də qəbirdi... Qəbirstanlığın tamam başqa bir yerində (bəlkə başqa bir qəbiristanlıqda, başqa bir şəhərdə?.. bəlkə Istanbulda? Yusif Borşla bir qəbiristanlıqda? Bəlkə Tamara da – əgər o vaxtacan ölübsə – oradadı?) başqa bir qəbir – sənin qəbrin... və o da yetim bir qəbirdi, uşaqlar çoxdan o qəbirə baş çəkməyə macal tapmırlar, hərə bir yerə səpələnib, hərənin bir dərdi-səri, bir qayğısı... ancaq bu yaxın adamlardan bəlkə kiminsə yadına düşəcək, ağlına gələcək və bir dəstə təzətər qırmızı qərənfil gülü alacaq (fərqi yoxdu hardan alacaq, Bakı passajından, yoxsa Qapalı Çarşıdan...), gətirib o qəbrin üstünə qoyacaq və o qəbir bir müddət gülümsəyəcək, sonra o təzətər qırmızı qərənfil gülləri saralıb-solacaq, quruyub yox olacaq... və bir də kimin, nə vaxt yadına düşəcək, qırmızı qərənfil gülləri alıb bura gətirəcək?.. Haçansa – yox olub dağılanacan bir-birindən uzaq o iki qəbir eləcə lal sükut içində qalacaq, hətta o qəbir daşlarına toxunub əsən küləklər də onları birləşdirməyəcək, çünki o küləklər də müxtəlif səmtə əsəcək...
311
QIZIL DIŞ (Göy üzünün ulduzlu vaxtları)
Əliqulu filosof idi, yəni bu mənada yox ki, özü özünü filosof hesab edirdi, yox və əslində Əliqulunun filosof olmasından heç özünün xəbəri yox idi, çünki filosofluq yemək kimi, evdən çıxıb pul dalınca getmək kimi, kiməsə bir söz demək, kiminləsə görüşmək kimi, onun gündəlik həyatının, güzəranının bir hissəsi idi və Əliqulu üçün qətiyyən əhəmiyyəti yox idi ki, onun kəşflərini kimsə ondan əvvəl kəşf etmişdi, ya yox, onun fikirlərini kimsə ondan əvvəl düşünmüşdü, ya yox; əhəmiyyəti yox idi bir də ona görə ki, Əliqulunun o keçmiş kəşflərdən, o keçmiş yazı- pozulardan heç xəbəri də yox idi. Bu isti iyul gecəsi də ayaqlarını çəkə-çəkə tərin-qanın içində, yorğun-arğın, Bakının dağlıq məhəlləsindəki evinə gedə-gedə fikirləşirdi ki, bu dünyada nə birinci adamdı ki, əzab-əziyyətlə çörək pulu qazanır, nə də axırıncı adamdı, dünyanın öz qanunları var və bu qanunlar nə kommunizmə – Əliqulunun əvvəllər, yəni, ömrünün böyük hissəsini yaşadığı dövrə – baxır, nə də kapitalizmə – indi, ömründən nə qalmışdısa, onu yaşadığı dövrə və nə qədər dünyanın qarasına deyin, bunun mənası yoxdu. Kim görüb, dünyanın hansı böyük alimi bunun şahidi olub ki, misal üçün, ərik ağacı əkmisən, əvəzində armud bitib, ya elə ərik ağacı əkmisən, üstündə əriklərlə bərabər, bircə dənə də armud, ya alma, ya nəsə naməlum bir meyvə bitib? Əlbəttə, bunu heç kim görməmişdi və yəqin, bundan sonra da heç kim də görməyəcəkdi ki, Əliqulunun bu sualının cavabında: «– Hə!– desin.– Mən görmüşəm!» və əslində bu cavaba bir ehtiyac da yox idi və ümumiyyətlə, Əliqulu bu sualı başqalarına yox, özü özünə verirdi və gecənin qaranlığında da onun üçün gün işığı kimi aydın olan həmin cavabı da özü verirdi. Və o bürkülü iyul gecəsi Əliqulu gəlib evlərinə girəndə, təzə çörəyi, az qala, bir kilo pendiri mizin üstünə qoyanda, hələ cibindəki dörd mini də yadına salanda ürəyində Allaha şükür elədi, çünki sabah sübh tezdən Əliqulu evdən çıxanda arvad da bazara gedib o pula çiy tum alacaqdı, gətirib evdə qovuracaqdı və həyətin küçəyə açılan qapısı ağzında həmişəki kətilində oturub o qovrulmuş tumu köhnə yüzqramlıq stəkanla müştərilərə – məhəllə uşaqlarına, yoldan ötən qız-gəlinə satacaqdı və bütün bu gözəl işlərdən sonra arvadı deyəndə ki, bu gecədən daha yerlərini damda salacaq, Əliqulunun kefi əməlli-başlı duruldu, elə bil, yorğunluğu da azaldı, ayaqlarının ağrısı-sızıltısı da; elə bil, bir az toxdadı və arvadı bir kasa isti soğanbozbaşını gətirib onun qabağına qoyanda və o da o təzə çörəkdən bir yekə loxma kəsib kasanın içinə doğrayanda, fikirləşdi ki, hələ bilmək olmaz ki, dünyada kimin dərdi-səri çoxdu: hansısa böyük bir padşahın, yoxsa onun, yəni, Əliqulunun?
Yüklə 3,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|