SəDNİk paşa pirsultanli 80

Maşallah XUDUBƏYLİ

AMEA Folklor İnstitutunun elmi əməkdaşı,

Yazıçılar və Jurnalistlər Birliyinin üzvü

SƏDNİK PAŞA PİRSULTANLI -80 TƏBRİKLƏR

СЯЙЙАЩ АЛИМ

Елмдя юз дясти-хятти олан бир алимдир Сядник мцяллим. Сюзцн дцзц, Сядник мцяллимин фяалиййят сащяси о гядяр чохшахяли, о гядяр эенишдир ки, билмирсян, щарадан башлайасан данышмаьа. Сядник мцяллим щям шаир, щям фолклоршцнас алим, щям мцяллим кими фяалиййят эюстярмякдядир. Бу инсанын щансы габилиййятиндян сюз ачырсанса ач, юз ишинин билиъисидир. Щяр биримиз бу инсана гулаг асанда мяняви ъящятдян зювг алырыг. ХЫ яср Азярбайъан философу Ябдцл Щясян Бящмянйар гейд едирди ки, «Еля адамлар ахтарын ки, онларла сющбят йахшы китаба бярабяр олсун, еля китаблар да ахтарын ки, мцталияси философларла сющбятя дяйсин». Сядник мцяллим беля алимлярдяндир.

Сядник мцяллим биринъи нювбядя эюзял фолклоршцнасдыр. Бу инсан башдан-баша фолклордан йоьрулмушдур. Бу инсанын ъанлы данышыьыны динляйян мцсащиб беля ширин данышыгдан о гядяр овсунланыр ки, щеч вахт йорулдуьуну билмир.

Бу инсан даима ахтарышдадыр. Юзцнцн дедийи кими, «Азярбайъан торпаьынын тарихи чох гядимдир. Бу торпагда щансы дашы галдырыб бахсан, орада бир яфсаня, бир рявайят тапа билярсян».

Няляр эюрцб лал гайалар,

Щяр дашын юз тарихи вар.

Нечя иэид, нечя сярдар,

Дювран етмиш даьлар сяндя.

Сядник мцяллим сяййащдыр, десяк, йанылмарыг. Азярбайъанын еля бир эушяси олмайыб ки, бу инсан щямин мяканын адят – янянялярини юйрянмямиш олсун. Йашынын бу чаьынаъан районлары, кяндляри аддым-аддым эязмиш, ясрлярдян сцзцлцб эялян бу фолклор инъилярини топламыш, тядгигата ъялб етмишдир. Ясл фолклоршцнаса лазымдыр ки, торпаьынын тарихи абидясини, бу абидя иля баьлы яфсаня вя рявайятляри синясиндя эяздирян о фолклор сюйляйиъилярини эюзляри иля эюрсцн вя онлары тямкинля динлясин. Бу инсан минлярля беля сюйляйиъини динлямиш, сонунда юзц фолклорун ясл дашыйыъысына чеврилмишдир.

SƏDNİK PAŞA PİRSULTANLI -80 TƏBRİKLƏR

Пейьямбяримиз Мящяммяд – ялейщиссаламын беля бир кяламы вар: «Ики шяхс доймаг билмяз: елм тяшняси вя дцнйа щяриси». Сядник мцяллим фолклорун тяшнясидир. Бу инсан ъанлы фолклордур. Йорулмадан чалышыр. Фолклоrумузун тядгигиндя вя тяблиьиндя чох бюйцк ишляр эюрмцшдцр.

Сядник мцяллим эюзял шаирдир. Эюзял байатылар, гошмалар, тяънисляр, эярайлылар, нечя-нечя шеирлярин мцяллифидир. Шеир йарадыъылыьында эюзяллийин тясвири; инсан эюзяллийи, йурд эюзяллийи вя севэиси юз яксини тапмышдыр. Шаирин бу шеирляри ъанлы шащиди олдуьу мяканда мейдана чыхыб, йараныб.
Кимийди Пирсултан, о эюзял Абдал,

Асдылар Сивасда, олду бир хяйал,

Сядник дейяр: буну мяндян хябяр ал,

Пирсултанын нишанасы, Пирсултан.

Йох, ашыг, нишан гала,

Даь цстя нишан гала,

Абдалдан, Хятайидян,

Галыбсан нишан гала.

Сядник мцяллим щям дя педагогдур. О, Эянъя Дювлят Университетиндя мцяллим-профессордур. Нечя иллярдир ки, бу инсан фолклорумузу Университетдя тяблиь етмякля мяшьулдур.

Эюзял аиля башчысыдыр.

Сядник мцяллимля фяхр етмяйя дяйяр.

Сядник мцяллим, сизи бцтцн фолклорсевярляр севир. Чцнки сиз фолклорун гайнаьысыныз.

Аллащ сизи горусун! Сизя ъан саьлыьы арзу едирик!

Мятанят Йагуб гызы,

AMEA Folklor İnstitutunun baş

elmi işçisi, filologiya elmləri namizədi
SƏDNİK PAŞA PİRSULTANLI -80 TƏBRİKLƏR

SƏKSƏN YAŞIN İŞIĞINDA
Sədnik Paşa Pirsultanlının səksən yaşının tamam olduğunu eşidəndə buna inanmadım. Çünki gənclik ehtirası və enerjisi ilə işləyən bu ağsaqqal alimə bu yaşı vermək çətindir. Onun nurani simasına, gülümsər gözlərinə baxan hər kəs qeyri-şərtsiz onun altmış yaşı olduğuna inanar. Həm də Sədnik müəllim bu son illərdə bir-birinin dalınca bir neçə monoqrafiya çap etdirmişdir. Bir sözlə, o, səksən yaşın işığında inamla irəli addımlayır, yazıb yaradır.

Bəli, Sədnik müəllim çox məhsuldar çalışan alimdir, onun çox sayda kitabları, elmi məqalələri, şeirləri var. Üstəlik çox cəfakeş alimdir. Çox gəzib, çox görüb. Bu böyük alim Qərbi Azərbaycanda folklorçu ayağı dəyməyən Ağbaba bölgəsi kimi sərhəd bölgəsinə də gedib çıxıb. Sədnik müəllim ilk dəfə Ağbaba əfsanələrini çap etdirib, toplama işlərində bu folklor örnəklərinə də yer ayırıb.

Sədnik müəllim Aşıq İsgəndər kimi az tanınan, qeyri-adi saz havaları ilə, dastan danışığı ilə adamı heyran eləyən sənətkarla da dəfələrlə görüşmüş, onun ifasında xeyli saz havalarını lentə almış, bu el sənətkarının haqqında bir neçə elmi məqalə yazmışdır.

Alimin yaradıcılığı zəngindir. Onun əfsanələrlə bağlı elmi əsərləri olsa da, Azərbaycan aşıq sənətinə dair bir neşə monoqrafiyası da adamın diqqətini çəkir. Sədnik müəllim yastı balaban, onun əhəmiyyəti, sazla qoşa işlənməsi haqqında mülahizələri olduqca maraqlıdır. Professor haqlı olaraq göstərir ki, yastı balabanın sazla qoşa işlədilməsi sazın səsinə xələl gətirmir, əksinə, məlahət və şirinlik qatır, həm də onun üstündəki yuvalarla sazın qolundakı pərdələr arasında da bir uyarlıq mövcuddur. Sədnik müəllim həmişə el arasında, el sənətkarlarının yanında olmuş, ustad aşıqların sazına-sözünə qulaq asmış, maraqlı araşdırmalar aparmışdır.

Heç unuda bilmirəm rəhmətlik Mürsəl müəllim (professor Mürsəl Həkimov) həmişə yarı zarafat, yarı ciddi deyərdi:
SƏDNİK PAŞA PİRSULTANLI -80 TƏBRİKLƏR

- Bu Sədnikin tayı-bərabəri yoxdu. Mən buna mat qalmışam ki, insan nə qədər gəzib dolanar... Mən hara gedirəm deyirlər, səndən əvvəl Sədnik müəllim gəlmişdi. Baxın, Sədnik belə Sədnikdi!

Arada bir Mürsəl müəllimlə Sədnik müəllim zarafatlaşırdılar. Bəzən elə olurdu ki, dostlar görüşə bilmirdilər. Sədnik müəllim Gəncədən gələn kimi Mürsəl müəllimi axtarırdı:

- Uşaqlar, Mürsəli görmüsünüzmü?

Bəzən də elə olurdu ki, Sədnik müəllim Bakıya gəlib gedəndən sonra Mürsəl müəllim bizdən soruşardı:

Sədnik gəlibmi? Burdadırsa durub gözləyim, görüşüb sonra gedərəm.

Sədnik müəllim həm də şairdir. Hələ gənc yaşlarından bədii yaradıcılığa başlayıb. daha doğrusu folklorşünaslığını şairliyi tamamlayır.

Hörmətli Sədnik müəllimin bədii yaradıcılığının maraqlı cəhəti odur ki, poeziya aşıq şeirlərindən ibarətdir, xalqın canlı danışıq dilini, saf düşüncələrini özündə əks etdirir.

Sədnik müəllim həm də yaxşı ailə başçısıdır. O, övladlarını vətənə, xalqa, folklora məhəbbət ruhunda tərbiyə edib. Onların hər birinin ruhunda, canında ulu Tanrıya, canlı təbiətə, insanlara tükənməz məhəbbət və sevgi var. Bu sevginin, məhəbbətin qaynağı soy-kökdən gələn qan yaddaşı, Sədnik müəllimin əsərlərindən süzülən saflıq, təmizlik və böyüklükdür.

Təbii ki, Sədnik müəllim haqqında çox söz demək olar. Mən burada ancaq ürəyindən keçənlərin bir hissəsini yazdım.

Səksən yaşın mübarək, Sədnik müəllim!

Gün o gün olsun sənin yüz illiyini keçirək!