ŞEHİt yakinlari ve gazilerin sosyal dişlanmişlik algisi ve yaşam kalitesi giriş
Katılımcıların %4,6’sı köyde, %2,3’ü kasabada, %32,8’i ilçede, %60,4’ü illerde yaşamaktadır. Şehit yakınlarının % 52,7’si illerde, %36,1’i ilçelerde yaşarken gazilerin %64,7’si illerde %31’i ilçelerde yaşamaktadır. Araştırmaya katılanların %98,8’inin sosyal güvencesi vardır, %1,2’sinin sosyal güvencesi yoktur. Sosyal güvencesi bulunmayanların tamamı 25 yaşını aşmış, henüz bir işe başlamamış erkek şehit çocuklarıdır. Katılımcıların %1,1’i okur-yazar, %13,5’i ilkokul, %16,8’i ortaokul, %37,9’u lise, %11,9’u lise ve %18,8’i üniversite mezunudur. Şehit çocuklarının %36’sı lise, %26’sı yüksekokul ve %32’si üniversite mezunudur. Araştırmaya katılanların %62,6’sı kendi evinde oturmakta, %27,4’ü kirada, %3,5’i lojmanda, %6,5’i akraba evinde ücret ödemeden oturmaktadır. Şehit yakınlarının %62,4’ü, gazilerin %62,7’si kendi evlerinde otururken şehit yakınlarının %27,3’ü gazilerin %27,4’ü kirada oturmaktadır. Katılımcıların %58,2’sinin kendisine ait binek aracı varken, % 41,8’inin binek aracı yoktur. Şehit yakınlarının %45,4’ü, gazilerin %65,5’i binek araç sahibidir. Ankete katılanların %68,1’inin evinde internet bağlantısı mevcutken %31,9’unun evinde internet bağlantısı bulunmamaktadır. Şehit yakınlarının %59’unun, gazilerin %73,2 sinin evinde internet bağlantısı mevcuttur. Tablo-3 Şehit Yakını ve Gazilerin Aylık Kişisel Gelir ve Aylık Hane Gelirlerine İlişkin Bilgilerin Dağılımı
Aylık kişisel gelir durumu incelendiğinde katılımcıların %10,4’ü asgari ücretin altında 0-1603 lira arasında bir kişisel gelire sahiptir. Şehit yakınlarının %23,9’u, gazilerin %2,7’si 0-1404 lira arasında bir kişisel gelire sahiptir. Şehit anne-babalarının 0-1603 lira arasında kişisel gelir sahip olanların oranı %33,3’tür. Katılımcıların %51,8’i 1604-4000 lira, %34,4’ü 4001-7000 lira, %3,2’si 7001-10000 lira ve %0,4’ü 10001-15000 lira arasında aylık kişisel gelire sahiptir. Şehit yakınlarının %71,7’sinin, gazilerin %40,5’inin aylık kişisel geliri 1604-4000 lira arasında iken, gazilerin %51,5’i şehit yakınlarının ise %3,9’u 4001-7000 lira aylık kişisel gelire sahiptir. Katılımcıların %3,7’sinin aylık hane geliri 0-1603 lira, %49,1’nin 1604-4000 lira, %41,2’sinin 4001-7000 lira, %5,3’ünün 7001-10000 lira ve %0,5’inin aylık hane geliri 10001-15000 lira arasındadır. Gazilerin aylık hane geliri %49,1 ile 1604-4000 lira ve %41,2’sinin aylık hane geliri ise 4001-7000 lira arasındadır. Şehit yakınlarının aylık hane geliri incelendiğinde, şehit yakınlarının %75,6’sının aylık hane geliri 1604-4000 lira yani asgari ücretten yüksek yoksulluk sınırından aşağıdadır. Tablo-4 Şehit Yakını ve Gazilerin İş Hakkı ve Çalışma Durumuna İlişkin Bilgilerin Dağılımı
Ankete katılanların %63’ü çalışırken %37’si çalış(a)mamaktadır. Şehit yakınlarının %65,4’ü, gazilerin %61,6’sı çalışmaktadır. Çalış(a)mayan 211 kişinin %9,5’i ev hanımı, %28,9’u emekli, %20,9’u iş bulamadığı, %1,9’u yaşlı olduğu, %4,7’si öğrenci olduğu, %23,7’si çalışabilmek için fiziksel gücü yeterli olmadığından çalış(a)mamakta, %4,7’si çalışmak istememekte ve %5,7’si atama beklemektedir. Gaziler arasında ev hanımı bulunmamakta, ev hanımı olduğu için çalış(a)mamakta olanların tamamı şehit yakınıdır. Gazilerin %32,6’sı, şehit yakınlarının %21,4’ü emekli oldukları için çalış(a)mamaktadır. Emekli olduğu için çalış(a)mamakta olan şehit yakınlarının tamamına yakını şehit anne-babasıdır. Gazilerin %22’si, şehit yakınlarının %18,6’sı iş bulamadığı için çalış(a)mamaktadır. İş bulamadığı için çalış(a)mamakta olan şehit yakınlarının tamamına yakını şehit çocuğudur. Çalışmak için fiziksel gücü yetersiz olduğu için çalış(a)mayan gazilerin oranı %34,8 iken şehit yakınlarının %1,4’ünün fiziksel gücü yetersizidir. Çalışan 359 kişinin %49,9’u memur, %34,8’i kamuda işçi, %9,2’si işçi, %5,3’ü kendi işinde, %0,8’i aile işçisi olarak çalışmaktadır. Gazilerin %35,7’si, şehit yakınlarının %73,3’ü memur olarak çalışırken, gazilerin %48,2’si şehit yakınlarının %12,6’sı kamuda işçi statüsünde çalışmaktadır. Gazilerin %9,8’i, şehit yakınlarının %8,1’i işçi olarak çalışmakta iken gazilerin %5,8’i, şehit yakınlarının %4,4’ü kendi işini yapmaktadır. Ankete katılanların %55,1’i iş hakkını kullanmış, %44,9’u iş hakkını kullan(a)mamıştır. Şehit yakınlarının %51,2’si, gazilerin %57’3’ü iş hakkını kullanmıştır. Şehit yakınlarının %48,8’i ve gazilerin %42,7’si iş hakkını kullan(a)mamıştır. Katılımcıların %38,3’ünün kendisi, %11,9’unun eşi, %16’sının çocuğu ve %33,8’inin kardeşi iş hakkını kullanmıştır. Gazilerin %20,4’ünün iş hakkını kardeşi kullanmıştır. Şehit çocuklarının %57,9’unun kardeşi iş hakkını kullandığı için iş hakkı kullan(a)mamıştır. Şehit eşleri iş hakkını büyük oranda kullanmayarak çocuklarına kullandırmaktadırlar. Katılımcıların her birinin sosyal dışlanmayı ölçmeye yarayan 27 madde için en az 27 en fazla 135 puan alınması mümkündür. Sosyal dışlanmışlık seviyesi yorum kolaylığı açısından 3 gruba ayrılmıştır.
27 ile 62 arası puan alanlar; En Alt Düzey Sosyal Dışlanmış, 63 ile 99 arasında puan alanlar; Orta Düzeyde Sosyal Dışlanmış, 135 arasında puan alanlar; En Üst Düzeyde Sosyal Dışlanmış kişilerdir. Araştırmaya katılanların sosyal dışlanma ölçeğine verdikleri cevapların ortalaması 64 puandır. Bu durumda şehit yakınları ve gaziler Orta Düzeyde Sosyal Dışlanma yaşamaktadırlar. Yaşam Kalitesini ölçmeye yarayan 24 madde için en az 24 en fazla 120 puan alınması mümkündür. Yaşam Kalitesini yorum kolaylığı açısından 3 gruba ayrılmıştır. 24-56 puan alanlar; Yaşam Kalitesi Düşük, 57-88 puan alanlar; Yaşam Kalitesi Orta Düzeyde, 89-120 puan alanlar; Yaşam Kalitesi Yüksek kişilerdir. Araştırmaya katılanların yaşam kalitesi ölçeğine verdikleri cevapların ortalaması 77 puandır. Bu durumda şehit yakınları ve gazilerin Yaşam Kalitesi Orta Düzeydedir. Şehit yakını ve gazilerin yaşam kalitesi ile sosyal dışlanmışlık algısı arasında anlamlı bir ilişkinin var olup olmadığı basit korelasyon analizi ile test edilmiştir. Tablo-5 Şehit Yakını ve Gazilerin Yaşam Kalitesi ile Sosyal Dışlanması Arasında Korelasyon Analizi
Analiz sonuçları yaşam kalitesi ile sosyal dışlanma algısı arasında orta seviyede ve negatif yönlü bir ilişki vardır(r(570)= -.582, p<.001). Yaşam kalitesinde artış olduğunda sosyal dışlanma algısında azalma olmaktadır. Araştırmaya katılan şehit yakını ve gazilerin aylık kişisel gelir seviyesi, aylık hane geliri, cinsiyeti, medeni durumu, yaşı, eğitim seviyesi, yaşadığı yer, yaşadığı evin mülkiyet durumu, hanede yaşayan kişi sayısı, evde internet kullanımı ve araç sahipliği durumlarının sosyal dışlanma algısı ve yaşam kalitesi arasındaki ilişki çoklu korelasyon analizi ile araştırılmıştır. Analiz sonuçları aşağıdaki Tablo-6’da verilmiştir. |
| | SOSYAL DIŞLANMA | YAŞAM KALİTESİ |
Aylık Kişisel Gelir | Pearson Correlation | -,171 | ,165 |
Sig. (2-tailed) | ,000 | ,000 | |
Aylık Hane Geliri | Pearson Correlation | -,176 | ,196 |
Sig. (2-tailed) | ,000 | ,000 | |
Cinsiyet | Pearson Correlation | -,067 | ,089 |
Sig. (2-tailed) | ,112 | ,033 | |
Medeni Durum | Pearson Correlation | 0,46 | -,069 |
Sig. (2-tailed) | ,272 | ,100 | |
Yaş | Pearson Correlation | -,159 | ,144 |
Sig. (2-tailed) | ,000 | ,001 | |
Eğitim Düzeyi | Pearson Correlation | -,044 | ,120 |
Sig. (2-tailed) | ,289 | ,093 | |
Yaşadığı Yer | Pearson Correlation | -,109 | ,180 |
Sig. (2-tailed) | ,009 | ,000 | |
Yaşanan Evin Mülkiyeti | Pearson Correlation | ,120 | -,145 |
Sig. (2-tailed) | ,004 | ,001 | |
Hanede Yaşayan Kişi Sayısı | Pearson Correlation | ,095 | -,024 |
Sig. (2-tailed) | ,023 | ,566 | |
Evde İnternet Kullanımı | Pearson Correlation | ,166 | -,160 |
Sig. (2-tailed) | ,000 | ,000 | |
Araç Sahipliği | Pearson Correlation | ,207 | -,231 |
Sig. (2-tailed) | ,000 | ,000 | |
n | 570 | 570 |
Araştırmaya katılan şehit yakınları ve gazilerin aylık hane gelir seviyesi ile sosyal dışlanma algısı arasında anlamlı ve negatif yönlü bir ilişki vardır(r(570)= -.17,p<.01). Gelir ile yaşam kalitesi arasında ise anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki vardır(r(570)= .19, p<.01).
Cinsiyet ile yaşam kalitesi arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki bulunmaktadır(r(570)= .89, p<.05).
Elde edilen bulgulara göre araştırmaya katılan şehit yakınları ve gazilerin yaş seviyesi ile sosyal dışlanma algısı arasında zayıf ve negatif yönlü bir ilişki(r(570)= -.15, p<.01), yaş seviyesi ile yaşam kalitesi arasında ise zayıf ve pozitif yönlü bir ilişki vardır (r(570)= .14, p<.01).
Elde edilen bulgulara göre araştırmaya katılan şehit yakınları ve gazilerin yaşadığı yer ile sosyal dışlanma algısı arasında zayıf ve negatif yönlü bir ilişki vardır(r(570)= -.10, p<.01), yaşadığı yer ile yaşam kalitesi arasında ise zayıf ve pozitif yönlü bir ilişki vardır(r(570)= .18, p<.01).
Elde edilen bulgulara göre araştırmaya katılan şehit yakınları ve gazilerin yaşadıkları evin mülkiyeti ile sosyal dışlanma algısı arasında zayıf ve pozitif yönlü bir ilişki vardır(r(570)= .12, p<.01). Yaşanan evin mülkiyeti ile yaşam kalitesi arasında ise zayıf ve negatif yönlü bir ilişki vardır(r(570)= -.14, p<.01).
Elde edilen bulgulara göre araştırmaya katılanların hanede yaşayan kişi sayısı ile sosyal dışlanma algısı arasında zayıf ve pozitif yönlü bir ilişki vardır(r(570)= .95, p<.05).
Elde edilen bulgulara göre araştırmaya katılanların evde internet kullanımı ile sosyal dışlanma algısı arasında zayıf ve pozitif yönlü bir ilişki(r(570)=.16, p<.01), yaşam kalitesi ile zayıf ve negatif yönlü bir ilişki vardır(r(570)= -.16, p<.01).
| | N | Ort. | S.S | Sd | t | P |
Sosyal Dışlanma | Şehit Yakını | 205 | 65,30 | 19,62 | 568 | ,701 | ,484 |
Gazi | 365 | 64,15 | 18,35 | ||||
Maddi Yoksunluk | Şehit Yakını | 205 | 18,16 | 6,87 | 568 | 4,532 | ,000 |
Gazi | 365 | 15,69 | 5,85 | ||||
Sosyal Haklar | Şehit Yakını | 205 | 29,91 | 11,31 | 568 | ,138 | ,890 |
Gazi | 365 | 29,78 | 10,17 | ||||
Sosyal Katılım | Şehit Yakını | 205 | 17,21 | 4,73 | 568 | -3,168 | ,002 |
Gazi | 365 | 18,66 | 5,47 |
Elde edilen bulgulara göre şehit yakınları ve gazilerin maddi yoksunluk boyutunda anlamlı bir fark bulunmuştur(t(568)=4.532;p<.05). Şehit yakınlarının maddi yoksunluk görüşlerinin ortalaması (Ort.=18,16;S.S=6,87), gazilerin maddi yoksunluk görüşleri ortalamasından (Ort.=15,69;S.S=5,85) yüksek çıkmıştır. Bu sonuçlar şehit yakınlarının gazilerden daha fazla maddi yoksunluk çektiğini göstermektedir.
Şehit yakınları ve gazilerin sosyal haklar algılarına ilişkin görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmamaktadır(t(568)=,138;p>.05).
Elde edilen bulgulara göre şehit yakınları ve gazilerin sosyal katılım boyutunda anlamlı bir fark bulunmuştur(t(568)=-3,168;p<.05). Şehit yakınlarının sosyal katılım görüşlerinin ortalaması (Ort.=17,21;S.S=4,73), gazilerin sosyal katılım görüşleri ortalamasından (Ort.=18,66;S.S=5,47) düşük çıkmıştır. Bu sonuçlar gazilerin sosyal katılım boyutunda daha fazla dışlanma yaşadıklarını göstermektedir.
| | N | Ort. | S.S | Sd | t | P |
Yaşam Kalitesi | Şehit Yakını | 205 | 77,40 | 16,48 | 568 | ,323 | ,747 |
Gazi | 365 | 76,94 | 15,76 | ||||
Genel Sağlık | Şehit Yakını | 205 | 5,64 | 1,86 | 568 | 1,112 | ,267 |
Gazi | 365 | 5,47 | 1,76 | ||||
Fiziksel Sağlık | Şehit Yakını | 205 | 20,22 | 4,06 | 568 | -,039 | ,969 |
Gazi | 365 | 20,23 | 4,05 | ||||
Psikolojik | Şehit Yakını | 205 | 18,61 | 4,82 | 568 | ,725 | ,469 |
Gazi | 365 | 18,31 | 4,80 | ||||
Çevre | Şehit Yakını | 205 | 20,41 | 5,64 | 568 | -1,068 | ,286 |
Gazi | 365 | 20,91 | 5,17 | ||||
Sosyal İlişkiler | Şehit Yakını | 205 | 6,32 | 1,92 | 568 | 2,768 | ,006 |
Gazi |
365 |
5,85 |
1,93 |
Şehit yakınları ve gazilerin yaşam kalitesi boyutlarından genel sağlık boyutu(t(568)=1,112;p>.05), fiziksel sağlık boyutu(t(568)=,-039;p>.05), psikolojik sağlık boyutu(t(568)=,725;p>.05), çevre boyutu(t(568)=-1,068;p>.05) ve sosyal ilişkiler boyutu(t(568)=2,768;p>.05) algılarına ilişkin görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmamaktadır.
| | N | Ort. | S.S | Sd | t | P |
Sosyal Dışlanma | Çalışıyor | 359 | 63,93 | 18,35 | 568 | -1,046 | ,296 |
Çalışmıyor | 211 | 65,63 | 19,56 | ||||
Maddi Yoksunluk | Çalışıyor | 359 | 16,27 | 6,18 | 568 | -1,552 | ,121 |
Çalışmıyor | 211 | 17,12 | 6,58 | ||||
Sosyal Haklar | Çalışıyor | 359 | 29,86 | 10,46 | 568 | ,075 | ,940 |
Çalışmıyor | 211 | 29,79 | 10,81 | ||||
Sosyal Katılım | Çalışıyor | 359 | 17,80 | 5,20 | 568 | -2,027 | ,043 |
Çalışmıyor | 211 | 18,72 | 5,32 | ||||
Yaşam Kalitesi | Çalışıyor | 359 | 78,71 | 16,06 | 568 | 3,152 | ,002 |
Çalışmıyor | 211 | 74,37 | 15,58 | ||||
Genel Sağlık | Çalışıyor | 359 | 5,65 | 1,80 | 568 | 2,089 | ,037 |
Çalışmıyor | 211 | 5,33 | 1,77 | ||||
Fiziksel Sağlık | Çalışıyor | 359 | 20,54 | 3,80 | 568 | 2,411 | ,016 |
Çalışmıyor | 211 | 19,70 | 4,40 | ||||
Psikolojik | Çalışıyor | 359 | 18,97 | 4,78 | 568 | ,746 | ,000 |
Çalışmıyor | 211 | 17,43 | 4,71 | ||||
Sosyal İlişkiler | Çalışıyor | 359 | 6,18 | 1,90 | 568 | ,342 | ,009 |
Çalışmıyor | 211 | 5,74 | 1,98 | ||||
Çevre | Çalışıyor | 359 | 21,21 | 5,38 | 568 | ,448 | ,006 |
Çalışmıyor |
211 |
19,93 |
5,19 |
Çalışma durumu ile sosyal dışlanma ölçeğinin boyutları incelendiğinde; sosyal katılım boyutunda anlamlı bir fark bulunmuştur(t(568)=,870;p<.05). Çalış(a)mayanların sosyal katılım boyutuna ait görüşlerinin ortalaması (Ort.=18,72;S.S=5,32) çalışanların sosyal katılım boyutuna ait görüşlerinin ortalamasından (Ort.=17,80;S.S=5,20) yüksek çıkmıştır. Bu sonuçlar çalış(a)mayanların çalışanlara oranla sosyal katılım alanında sorun yaşadığını göstermektedir.
Çalışan ve çalış(a)mayan şehit yakınları ve gazilerin yaşam kalitesi arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur(t(568)=3,152;p<.05). Çalışanların yaşam kalitesine ait görüşlerinin ortalaması(Ort.=78,71;S.S=16,06) çalış(a)mayanların yaşam kalitesine ait görüşlerinin ortalamasından(Ort.=74,37;S.S=15,58) yüksek çıkmıştır. Bu sonuçlar çalışan şehit yakını ve gazilerin yaşam kalitesinin çalış(a)mayanlara oranla yüksek olduğunu göstermektedir.
Çalışan ve çalış(a)mayan şehit yakınları ve gazilerin genel sağlık boyutuna ait görüşleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur(t(568)=2,089;p<.05). Çalışanların genel sağlık boyutuna ait görüşlerinin ortalaması(Ort.=5,65;S.S=1,80) çalış(a)mayanların genel sağlık boyutuna ait görüşlerinin ortalamasından(Ort.=5,33;S.S=1,77) yüksek çıkmıştır.
Çalışan ve çalış(a)mayan şehit yakınları ve gazilerin fiziksel sağlık boyutuna ait görüşleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur(t(568)=2,411;p<.05). Çalışanların fiziksel sağlık boyutuna ait görüşlerinin ortalaması (Ort.=20,54;S.S=3,80) çalış(a)mayanların fiziksel sağlık boyutuna ait görüşlerinin ortalamasından (Ort.=19,70;S.S=4,40) yüksek çıkmıştır.
Çalışan ve çalış(a)mayan şehit yakınları ve gazilerin psikolojik sağlık boyutuna ait görüşleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur(t(568)=,746;p<.05). Çalışanların psikolojik sağlık boyutuna ait görüşlerinin ortalaması (Ort.=18,97;S.S=4,78) çalış(a)mayanların psikolojik sağlık boyutuna ait görüşlerinin ortalamasından (Ort.=17,43;S.S=4,71) yüksek çıkmıştır.
Çalışan ve çalış(a)mayan şehit yakınları ve gazilerin sosyal ilişkiler boyutuna ait görüşleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur(t(568)=,342;p<.05). Çalışanların sosyal ilişkiler boyutuna ait görüşlerinin ortalaması(Ort.=6,18;S.S=1,90) çalış(a)mayanların sosyal ilişkiler boyutuna ait görüşlerinin ortalamasından(Ort.=5,74;S.S=1,98) yüksek çıkmıştır.
Çalışan ve çalış(a)mayan şehit yakınları ve gazilerin çevre boyutuna ait görüşleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur(t(568)=,342;p<.05). Çalışanların çevre boyutuna ait görüşlerinin ortalaması(Ort.=21,21;S.S=5,38) çalış(a)mayanların çevre boyutuna ait görüşlerinin ortalamasından(Ort.=19,93;S.S=5,19) yüksek çıkmıştır.