Selçuk iletiŞİM

Kamusal Söylem, Medyatik Gerçeklik ve Kültürlendirme:… (30-44)
37
görenler (M= 3.25), ülkenin en önemli sorunun
kültür olduğunu düşünenler (M=3.75), İstanbul
Üniversitesi’ne kayıtlı olanlar (M=3.85), bu-
lundukları iletişim fakültesinde radyo televiz-
yon ve sinema bölümünde eğitim görenler
(M= 4.18), yaş kategorilerine göre 20 yaşından
küçük olanlar (M= 3.81) ve 250 YTL’den daha
az harcama gücü bulunanlar (M= 4.10) şeklinde
sıralanmaktadır.
4.3. Diziyi Algılama-Değerlendirme Faktör-
leri
Kurtlar Vadisi’nin araştırma örneklemi içinde
yer alan iletişim fakültelerinde eğitim ve öğre-
nimine devam eden öğrencilere diziye ilişkin
tutumlara katılma düzeyi bir tablo dâhilinde
likert skalasıyla (hiç katılmıyorum 1, tamamen
katılıyorum 5) test edilmiştir.
Tabloda 2’de yer alan 35 yargı faktör analizine
tabi tutulmuş ve scree plot incelemesine göre
bu yargıların 4 faktör grubuna ayrılabileceği
anlaşılmıştır. Faktör analizinde Varimax rotas-
yonlu tablo esas alınmış, minimum yükleme
düzeyi 0.40’ın üzeri olarak belirlenmiştir. So-
nuçların değerlendirilmesinde Kaiser-Meyer-
Olkin (örnekleme yeterliliği istatistiği- KMO)
ve Bartlett Testi kullanılmıştır. Barlett testine
göre faktör analizine tabi tutulan maddeler ile
ana grup arasında (p=  .000) anlamlı farklılık
bulunmuştur. KMO değeri yüzde 89.4 olarak
tespit edilmiştir. Bu düzey sosyal bilimler açı-
sından mükemmel derece (Sipahi ve ark. 2006:
79-80) ile yorumlanmaktadır. Oluşan tabloya
göre tespit edilen 4 faktör toplam varyansın
yüzde 48’ini açıklamaktadır.
Bu verilere göre; Kurtlar Vadisi’ne ilişkin 12
itemi bir grupta toplayan ve toplam varyansın
yüzde 17.36’sını açıklayan özdeşleşme en güç-
lü faktör olarak tespit edilmiştir. Özdeğeri
(eigenvalue) 9.30 ve güvenilirliği (Cronbach’s
a
= .90)
bulunan özdeşleşme Kurtlar Vadisi’ne
ilişkin izleyici değerlendirmesinde en önemli
faktör olarak izleyici motivasyonu hakkında da
önemli veri teşkil etmektedir.
Faktör analizinin ortaya koyduğu sonuçlara
göre (Tablo 3-4) ikinci en önemli faktör Kurt-
lar Vadisi’ni kamusal gerçeklik olarak algıla-
madır. Bu faktör grubunda yer alan 8 iteme
verilen cevaplardan elde edilen yüksek ortala-
malar dikkati çekmektedir. Örneğin kamusal
gerçeklik algılaması faktör grubu içerisinde
konumlanan “Bence dizi ülkemizdeki gizli
gündemi konu edinmektedir” itemi tablodaki
en yüksek katılma düzeyine (M=3.95) ve en
fazla yüklemeye (.818) işaret etmektedir. Top-
lam varyansın yüzde 14.38’ini açıklayan, diziyi
kamusal bir gerçeklik olarak algılama faktörü-
nün özdeğeri 3.22 ve güvenilirlik değeri
(Cronbach’s
a
= .86) olarak hesaplanmıştır.
Kurtlar Vadisi’ne olumsuz bakış tablodaki
üçüncü faktörü tanımlamakta ve toplam
varyansın yüzde 10.51’ini açıklamaktadır. Bu
faktör gurubunda yer alanların daha çok diziyi
potansiyel olumsuz etkileri bakımından değer-
lendirenlerin yer aldığı anlaşılmaktadır. Olum-
suz bakış faktörü 8 itemden oluşmakta, 2.50
özdeğer ve güvenilirlik (Cronbach’s
a
= .79)
değerlerine sahip bulunmaktadır.
Dördüncü ve son faktör Kurtlar Vadisi’ni kur-
gusal bir içerik olarak beğeni adıyla tanımlan-
mıştır. Daha çok diziyi hayali ve kurgusal bu-
lan ve diziyi profesyonel yönleri itibarıyla
beğeni değerlendirmesinde bulunanların oluş-
turduğu bu faktörü 7 item temsil etmektedir.
Toplam varyansın yüzde 5.73’ünü açıklayan
kurgusal bir içerik olarak beğeni faktörünün
özdeğeri 1.76 ve güvenilirliği (Cronbach’s
a
=
.55) dir.
4.3.1. Faktörler Arası Korelasyonlar
Faktörler arası korelasyon analizine göre (Tab-
lo 4); dizinin kamusal gerçekliği temsil ettiğine
inanma düzeyi arttıkça, diziyle özdeşleşme
düzeyi de artmaktadır (r= .540, p< .01). Dizi-
nin kamusal gerçekliği temsil ettiğine inanma
düzeyi arttıkça, diziye yüklenen olumsuz tu-
tumların düzeyinde azalma görülmektedir (r= -
.175, p< .01). Dizinin kamusal gerçekliğe uy-
gunluğu ile dizinin profesyonel başarısı arasın-
da anlamlı bir ilişki gözlenmemektedir (p>
.05). Diziye olumsuz bakış faktörü arttıkça,
diziyle özdeşleşme düzeyi azalmaktadır (r=  -
.389, p< .01). Diziyle özdeşleşme arttıkça,
diziyi kurgusal bir içerik olarak beğeni düzeyi
de artış göstermektedir (r= .146, p< .01). Dizi-
nin olumsuzlanması faktörü ile kurgusal bir
içerik olarak beğeni faktörü arasında anlamlı
bir ilişki kurulamamıştır (p> .05).

---

Selçuk İletişim, 5, 3, 2008
38
Tablo 2: Faktör Analiz Sonuçları
M
SD. Yük
ÖZDEŞLEŞME
Satın alma davranışlarımın en az birinde diziden etkilenmiş olabileceğimi düşünmüşümdür.
1.96
1.17
.795
Günlük hayatta dizinin etkisinde kaldığım, davranışlarımı buna göre yönlendirdiğim olur.
1.84
1.20
.741
Günlük çalışma ve iş programımı yaparken dizinin yayın saatlerine göre davranıyorum.
2.44
1.48
731
Dizide kendimi özdeşleştirebileceğim en az bir karakter vardır.
2.49
1.47
.699
Dizinin müptelası (bağımlısı) olduğum söylenebilir.
2.58
1.49
.671
Dizideki karakterlerden birinin rolüne gerçek hayatta üstlenebilmek isterdim.
2.34
1.49
.664
Dizi sona erdiğinde çok üzüleceğimi düşünüyorum.
2.39
1.40
.660
Her bölümü izlemeden önce dizideki olaylar hakkında düşünmeden edemiyorum.
2.96
1.50
.607
Arkadaşlarım ve yakın çevremle dizideki gelişmeleri sık sık tartışır olduk.
2.86
1.36
.583
Diziyi izlemediğimde de olayların kurgusu hakkında düşünmeden edemiyorum.
3.03
1.46
.576
Dizi hakkındaki haber, tartışma ya da yorumları önemli ölçüde takip ediyorum.
2.69
1.43
.518
Dizi izledikten sonra merhamet duymanın zayıflıktan kaynaklandığına inanmaya başladım
2.51
1.26
.475
KAMUSAL GERÇEKLİK ALGILAMASI
Bence dizi ülkemizdeki gizli gündemi konu edinmektedir.
3.95
1.13
.818
Dizi kahramanlarından her biri Türkiye’deki gerçek kişileri ya da kişilikleri oynamaktadır.
3.64
1.21
.814
Dizinin senaryosu gerçekte yaşanmış olaylardan alınmıştır.
3.67
1.18
.804
Dizi devletin bile açıklayamayacağı bazı gerçekleri film diliyle anlatmaktadır.
3.73
1.17
.765
Dizi mafyanın örgütlenme biçimini olduğu gibi yansıtmaktadır.
3.59
1.09
.605
Dizinin ülke gündemindeki sorunları anlamama yardımcı olduğunu düşünüyorum.
3.15
1.29
.573
Dizi derin devletin vatandaşla iletişim aracıdır.
3.19
1.24
.493
Dizi devleti ve toplumu koruyan bazı güçlerin var olduğuna beni ikna etti.
3.34
1.27
.486
OLUMSUZ BAKIŞ
Dizi bireyleri mafya düzenine özendirici mesajlar taşımaktadır.
3.71
1.20
.719
Dizi topluma muhtemel olumsuz etkilerinden dolayı yayından kaldırılmalıdır.
2.78
1.41
.680
Dizi toplumda suç oranını artırma tehlikesi arz etmektedir.
3.61
1.25
.680
Dizideki alkol ve sigara kullanımı bireyleri özendirici tarzda verilmektedir.
3.49
1.36
.674
Şiddet sahnelerinin dizide çok sayıda ve abartılı verildiğini düşünüyorum.
3.33
1.40
.615
Dizideki bazı olaylar devletin veya kurumlarının imajını zedelemektedir.
3.23
1.19
.544
Dizi mafya düzenini haklı çıkarmaya yönelik mesajlarla yapılandırılmıştır.
2.92
1.23
.541
Dizi devletin mafya ile mücadele yöntemlerini meşrulaştırma aracıdır.
3.04
1.25
.402
KURGUSAL BİR İÇERİK OLARAK BEĞENİ
Dizi oyuncularının başarısı dizinin varsa bile gizli mesajından daha önemlidir.
2.88
1.30
.580
Dizide bazı yaşanmış olaylara gönderme yapıldığı için kurgu gerçekmiş gibi algılanıyor.
3.52
1.15
.559
Dizi hayal ürünü olmakla birlikte toplumda gerçek gibi algılanmaya başlandı.
3.48
1.38
.555
Diziyi sadece eğlenmek ya da iyi vakit geçirmek için izliyorum.
3.18
1.52
.552
İşlenen temadan çok dizinin senaryosunu film dili açısından beğeniyorum.
3.07
1.32
.439
Dizideki kurgunun yaşanmış ya da yaşanan olaylar olarak algılanması bir yanılsamadır.
2.79
1.19
.432
Dizide işlenen temadan çok çekim teknikleri dikkat çekicidir.
2.68
1.19
.431
Tablo 3: Faktör Değerleri ve Güvenilirliği
F A K T Ö R L E R
Özdeğer 
(Eigenvalues)  Varyans
a
Özdeşleşme
9.30
17.36
.90
Kamusal Gerçeklik Algılaması
3.22
14.38
.86
Olumsuz Bakış
2.50
10.51
.79
Kurgusal Bir İçerik Olarak Beğeni
1.76
5.73
.55
n= 802
Toplam
% 48.00
.80
KMO Measure of Sampling Adequacy: .894
Barlett’s Test of Sphericity: X
2
= 12196.894; df:595; p= .000

---