Selçuk iletiŞİM

Kamusal Söylem, Medyatik Gerçeklik ve Kültürlendirme:… (30-44)
41
Erkekler (M= 2.68) bayanlara (M= 2.12) göre
diziyle daha fazla özdeşleşmektedir. Diziyi
kamusal bir gerçeklik olarak değerlendirme
düzeyinde erkekler (M= 3.61) bayanlara
(M= 3.34) oranla daha yüksek bir ortalamaya
sahip görünmektedir. Bayanlar (M= 3.18) er-
keklere (M=3.43) göre dizi hakkında daha
fazla olumsuz bakışa sahiptir. Diziyi kurgusal
bir içerik olarak beğeni faktörü açısından er-
keklerin (M= 3.17) bayanlara (M= 3.02) göre
daha yüksek bir ortalamaya sahip oldukları ve
daha yüksek bir beğeni içinde oldukları anla-
şılmaktadır.
Tablo 5: Faktörler ve Bazı Değişkenler Arası İlişkiler ANOVA sonuçları
Özdeşleşme
Kamusal Gerçeklik
Algılaması
Olumsuz Bakış
Kurgusal İçerik
Olarak Beğeni
Df
F
p
Df
F
p
Df
F
p
Df
F
p
İzleme Sıklığı
3
127.63
.000
3
94.05
.000
3
42.86
.000
3 22.05
.000
Bilgi Düzeyi
6
29.51
.000
6
26.28
.000
6
14.87
.000
6
4.64
.000
Ana Tema
Algısı
4
8.26
.000
4
23.69
.000
4
8.77
.000
4
1.72 .142
Siyasal Eğilim
7
9.86
.000
7
8.34
.000
7
3.94
.000
7
4.15
.000
Hassasiyet
Duyulan Ülke
Sorunu
6
4.13
.000
6
4.23
.000
6
2.41
.026
6
3.89
.001
Aylık Ortala-
ma Harcama
3
2.92
.033
3
2.73
.043
3
.98
.400
3
2.70
.044
TARTIŞMA VE SONUÇ
Bir televizyon içeriği olarak Kurtlar Vadisi
örneğiyle, kamusal söylem ve gerçekliğin
medyatik gerçeklikten nasıl etkilendiği ve
bireylerin gerçeklik algılamasındaki yansımala-
rını tespit etmeye odaklanan bu çalışma, ama-
cına önemli ölçüde ulaşmıştır.
Kurtlar Vadisi’ni algılama ve değerlendirmeye
verilen yargılara katılımcıların verdikleri ce-
vaplarla “özdeşleşme”, “kamusal gerçeklik
algılaması”, “olumsuz bakış” ve “kurgusal bir
içerik olarak beğeni” gibi faktör gruplarında
toplandıkları görülmüştür.
Bunlar arasında toplam varyansın yüzde
17.36’sını açıklayan özdeşleşme faktörü en
güçlü faktör olarak yükleme değeri açısından
en büyük dört item olan “Diziyi izlemediğimde
de olayların kurgusu hakkında düşünmeden
edemiyorum” (M=3.03), “Her bölümü izleme-
den önce dizideki olaylar hakkında düşünme-
den edemiyorum” (M= 2.92), “Arkadaşlarım ve
yakın çevremle dizideki gelişmeleri sık sık
tartışır olduk” (M= 2.86), “Dizi hakkındaki
haber, tartışma ya da yorumları önemli ölçüde
takip ediyorum” (M= 3.69) şeklinde sıralanan
içeriklerle açıklanmaktadır.
Diziye geliştirilmiş olan bağlılık, dizinin yayın-
lanma zamanlamasına göre günlük iş progra-
mının belirlenmesi, dizideki gelişmeleri günlük
hayatta değerlendirme, konuşma diziye karşı
geliştirilen özdeşleşmeyi tanımlamaktadır. Bu
durum uzun bir süredir dizinin yüksek izlenme
oranlarını açıklayıcı bir veri olarak da değer-
lendirilebilir.
Dizinin bir kamusal gerçeklik olarak algılan-
ması faktörü toplam varyansın yüzde 14.38’sini
açıklayarak en güçlü ikinci faktör konumunda
yer almıştır. Bu faktörü oluşturan itemler en
yüksek yükleme değerlerine sahip 4 yargı açı-
sından incelendiğinde “Bence dizi ülkemizdeki
gizli gündemi konu edinmektedir” (M= 3.95),
“Dizi devletin bile açıklayamayacağı bazı ger-
çekleri film diliyle anlatmaktadır” (M= 3.73),
Dizinin senaryosu gerçekte yaşanmış olaylar-
dan alınmıştır” (M=3.67), “Dizi kahramanla-
rından her biri Türkiye’deki gerçek kişileri ya
da kişilikleri oynamaktadır” (M= 3.64), şeklin-
deki içeriklere sahip olması dizinin kamusal
söylemde medyanın sunduğu içeriğin kamusal
gerçeklik olarak algılandığını göstermektedir.
Diziye karşı olumsuz bir bakış açısı geliştiren-
ler toplam varyansın yüzde 10.51’ini açıklayan
üçüncü faktör olarak tespit edilirken “Dizi
bireyleri mafya düzenine özendirici mesajlar

---

Selçuk İletişim, 5, 3, 2008
42
taşımaktadır” (M=3.71), “Dizi toplumda suç
oranını artırma tehlikesi arz etmektedir”
(M= 3.61), “Dizideki alkol ve sigara kullanımı
bireyleri özendirici tarzda verilmektedir”
(M= 3.49), “Şiddet sahnelerinin dizide çok
sayıda ve abartılı verildiğini düşünüyorum”
(M= 3.64) itemleriyle açıklanabilmektedir.
Olumsuz bakış faktörü daha çok dizinin olum-
suz etkileri bakımından değerlendirmeye sahip
katılımcıların oluşturduğu bir gruptur.
Diziyi kurgusal bir içerik olarak beğenenler
dördüncü ve son faktör olarak toplam
varyansın yüzde 5.73’ünü açıklamaktadır. Bu
faktör içerisinde daha çok “Dizide bazı yaşan-
mış olaylara gönderme yapıldığı için kurgu
gerçekmiş gibi algılanıyor” (M= 3.52), “Dizi
hayal ürünü olmakla birlikte toplumda gerçek
gibi algılanmaya başlandı” (M=3.48), “Diziyi
sadece eğlenmek ya da iyi vakit geçirmek için
izliyorum” (M= 3.18), “İşlenen temadan çok
dizinin senaryosunu film dili açısından beğeni-
yorum” (M=3.07) şeklindeki itemlerle açık-
lanmaktadır. Bu faktör grubunu oluşturanlar
dizinin gerçek hayattan alınmadığını, olayların
kurgulandığını ancak oyuncular, çekim teknik-
leri ve benzeri açılardan geliştirdikleri beğeni
ile iyi vakit geçirmek üzere izleme davranışını
geliştirenlerin oluşturduğu anlaşılmaktadır.
Faktörler arası korelasyon sonuçlarına göre,
özdeşleşme arttıkça dizinin bir kamusal gerçek-
lik olarak algılanma eğilimi artarken, diziye
olumsuz bakışın azalması gerçeklik algılaması
ile özdeşleşme arasındaki ilişkiyi ortaya koy-
maktadır. Katılımcılar özdeşleştiği içerikleri
daha fazla gerçeklik olarak algılama eğilimine
sahiptir.
Özellikle çalışmanın amacı bakımından, diziyi
kamusal bir içerik olarak algılayan ya da kur-
gusal bir içerik olarak beğenenlerin hangi de-
ğişkenler açısından farklılaştığı incelenmiştir.
Buna göre kültürlendirme araştırmalarının
çoğunda olduğu gibi, dizinin kamusal bir ger-
çeklik olarak algılanması ile dizinin izlenme
sıklığı ve diziye ilişkin bilgilenme düzeyi ara-
sında anlamlı farklılık bulunmuştur. Yani,
diziyi izleme sıklığı ve diziye ilişkin bilgilenme
arttıkça dizinin mesajını kamusal bir gerçeklik
olarak algılama eğilimi artmaktadır.
Diğer yandan, aynı eğilimin dizinin ana tema-
sının tanımlanması, araştırmaya katılanların
siyasal eğilimleri, ülkenin en hassasiyet duyu-
lan sorunu, aylık harcama yapma gücüne göre
farklılık gösterdiği anlaşılmaktadır. Bir başka
deyişle, diziyi en yüksek katılım düzeyinde bir
kamusal gerçeklik olarak algılayanlar dizide
işlenen ana temanın “vatan sevgisi” olduğunu
düşünenler, milliyetçi siyasal eğilime sahip
olduğunu belirtenler, ülkenin en önemli soru-
nunu ekonomi olarak değerlendirenler, aylık
harcama gücü ortalaması bakımından 501-750
YTL kategorisinde yer alanlardır. Cinsiyet
bakımından diziyi en yüksek düzeyde kamusal
gerçeklikle örtüştürenler erkeklerdir.
Diziyi kurgusal bir içerik olarak beğenme fak-
törü ile de dizinin izlenme sıklığı ve diziye
ilişkin bilgi düzeyleri açısından farklılık bu-
lunmuştur. Çünkü diziyi izleme sıklığı arttıkça
kurgusal bir içerik olarak beğenme düzeyi
artmaktadır. Aynı  şekilde, diziye ilişkin bilgi-
lenme arttıkça kurgusal bir içerik olarak dizinin
beğeni faktöründe yükselme gözlenmektedir.
Kurtlar Vadisi, araştırmaya katılanların yakla-
şık yüzde 87’sinden fazlası değişik izleme
düzeylerinde yer almıştır. Yani katılımcıların
sadece yüzde 13,9’u hiç izlemediğini belirt-
mektedir. Bu da dizinin izlenme oranlarında
belirtilen rakamları desteklemektedir. Diziyi en
yoğun biçimde izleyenler dizinin ana temasını
vatan sevgisi olarak tanımlayanlar ve milliyetçi
siyasal eğilime sahip olanlardır. En az izleyen-
ler, dizinin ana temasının aşk olduğunu düşü-
nenler, kendisini sosyal demokrat olarak tanım-
layanlardır.
Benzer şekilde diziye ilişkin en yüksek bilgi-
lenme düzeyine sahip olanlar, dizinin ana te-
masını vatan sevgisi olarak tanımlayanlar,
milliyetçi siyasal eğilimde yer alanlardır. En az
bilgilenme düzeyinde kalanlar ise, dizinin ana
temasını vefa  olarak  tanımlayanlar  ve İslamcı
siyasi görüşe sahip olduğunu belirtenlerdir.
Diziyi ilk fark ettiren unsurun yayınlandığı
medyadan değil yakın sosyal çevre (yüzde
54.3) oluşu, diziyi hiç izlemeyenlerin diziye
ilişkin konular hakkında az da olsa bilgi düze-
yine sahip olması, yukarıdaki verilere ek ola-
rak, dizinin kamusal bir gerçeklik olarak algı-
landığının, kamusal söyleme yansıdığının, yani
kamusal hayatın “konuşma” biçimini oluştur-
duğunun kanıtları olarak değerlendirilmiştir.

---