Selçuk iletiŞİM

Kamusal Söylem, Medyatik Gerçeklik ve Kültürlendirme:… (30-44)
35
Dizide Çakır karakterinin rol gereği ölümü
sonrası gıyabında düzenlenen cenaze namazları
ve benzeri toplumsal olayların nasıl algılandı-
ğına ilişkin bir soruya araştırmaya katılan öğ-
rencilerin yüzde 26.9’u “üzerinde durmaya
değer bir konu olarak düşünmedikleri” cevabı-
nı vermiştir. Diğer algılama yorumları incelen-
diğinde, bu tür olayları “diziye olan tutku”ya
bağlayanların yüzde 26.4, “dizinin olumsuz
etkilerin bir sonucu” olarak değerlendirenlerin
yüzde 16, “özdeşleşmenin sonucunda gelişen
olaydır” diye belirtenlerin yüzde 15.5, bu tür
olayları “insanların mizahi hayal gücüyle”
açıklanabileceğini düşünenlerin ise yüzde
13’lük bir orana sahip olduğu görülmektedir.
Her hangi bir yorum yapmayanların oranı yüz-
de 1.7’tür.
“Eğer mümkün olsaydı dizideki karakterlerden
hangisinin yerine rol almak istediği”ni belirten
denekler içinde en yüksek oran yüzde 19.5 ile
Polat Alemdar’dır. Diğer karakterler sırasıyla
Aslan Akbey yüzde 12, Süleyman Çakır yüzde
8.3, Avukat Elif yüzde 7.9, Memati yüzde 6 ile
en yüksek oranda tercih edilen karakterler
olarak görülmektedir. Araştırmaya katılanların
yüzde 21.2’si hiçbir karakterin yerine dizide rol
almak istemeyeceklerini belirtmiştir.
“Dizideki rolü ve kişiliğine gerçek hayatta
sahip olunmak istenilen karakterler”e verilen
cevaplar incelendiğinde en yüksek oran yine
yüzde 22.6’lık oranla Polat Alemdar’da görül-
mektedir. Bu durum, dizide en çok Polat
Alemdar karakteriyle özdeş olunduğuna işaret
etmektedir. Polat karakterini sırasıyla yüzde
18.7’ile Aslan Akbey, yüzde 6.6 ile Süleyman
Çakır, yüzde 5.1 ile Memati, yüzde 4.3 ile
Mehmet Karahanlı takip etmektedir. Dağılıma
göre araştırmaya katılanların yüzde 24’ü hiçbir
karakterin rolünü ve kişiliğini üstlenmek iste-
memektedir.
Dizide en ön plâna çıkan karakter olarak Polat
Alemdar’ın gerçek hayattan temsil ettiğine
inanılan kişilik tanımlaması incelendiğinde,
araştırmaya katılanların yüzde 58’i Abdullah
Çatlı tanımlamasında bulunmaktadır. Bunu
sırasıyla Yeşil yüzde 9.3, Korkut Eken yüzde
5.4’lük oranla takip etmektedir. Araştırmaya
katılanların yüzde 24.4’ü ise Polat karakterinin
gerçek hayattan bir kişiliği canlandırdığına
inanmadığını belirtmiştir.
4.2.3. Dizi Hakkında Bilgilenme Düzeyi ve
Diziyi İzleme Sıklığı
Araştırmaya katılanlara dizi hakkındaki bilgi
düzeylerini inceleme amaçlı olmak üzere test
tekniğine dayalı, çoktan seçmeli bazı sorular
yöneltilmiştir. Bu sorular dizinin yapım süreci-
ne, dizideki karakterlere, olaylara ve dizinin
yayına ilişkin yapılandırılmıştır. İzleyicinin
dizi hakkındaki bilgisini test eden toplam yedi
sorudan tamamını doğru cevaplayanların oranı
yüzde 0.5 olarak gerçekleşmiştir. Sorulardan 6
tanesine doğru cevap verenlerin oranı yüzde
27.9, beşine yüzde 22.9, dördüne yüzde 18.3,
üçüne 13.7, ikisine yüzde 9.5 ve sadece bir
tanesine doğru cevap verenlerin oranı ise yüzde
7.1 olmuştur. Bu oranlar dikkate alındığında
dizi hakkında oldukça yüksek sayılabilecek bir
bilgi ortalaması söz konusudur.
Dizinin haftanın hangi gününde yayınlandığına
doğru cevap verme oranı yüzde 82.8 ile dizi
hakkındaki en çok bilgi sahibi olunan konu
olduğu anlaşılmaktadır. Polat karakterinin yine
dizideki gerçek kimliğini Ali Candan olarak
doğru tanımlayabilmede gözlenmiştir ve yüzde
75.7’lik bir orana tekabül etmiştir. Test sorula-
rından en az doğru cevap verme oranı yüzde
53.4 ile dizinin yapım sürecinde Soner Yal-
çın’ın görevini “konsept danışmanlığı” olarak
doğru tanımlayabilme düzeyinde gözlenmiştir.
Bu soruya doğru cevap verenlerin oranı yüzde
46.6’da kalmasına karşın yine de yüksek bir
bilgi düzeyi olarak görülebilir. Dizideki karak-
terlerin gerçek adlarına doğru cevap verebilme
düzeyi yüzde 53.9, dizideki bazı ayrıntılı olay-
ları bilme/hatırlama düzeyi yüzde 49.3 olarak
gerçekleşmiştir. Sonuç itibarıyla araştırmaya
katılanlar, dizi hakkında ortalama düzey bakı-
mından yüksek bir bilgi ve olaylar hakkında da
yüksek bir hatırlama düzeyine sahip görünmek-
tedir.
Dizinin izlenme sıklığı ile diziye ilişkin bilgi-
lenme düzeyi arasında anlamlı bir ilişki söz
konusudur (r= .572, p< .01). Buna göre, dizi ne
kadar sık izleniyorsa dizi hakkında bilgilenme
ve dizi senaryodaki hikâye/olayların hatırlanma
oranı o kadar yükselmektedir. Ancak dikkat
çekici olan, düşük izleme düzeylerinde yer
alanlar ve hatta diziyi hiç izlemeyenler arasında
bile dizi hakkında kısmi de olsa bir bilgilenme
düzeyinin varlığıdır. Bu durum dizinin kişiler
arası iletişim süreçlerine konu olduğunu ortaya
koyan önemli bir olarak değerlendirilmiştir.

---

Selçuk İletişim, 5, 3, 2008
36
Dizinin izlenme sıklığı ve dizi hakkında bilgi-
lenme bazı değişkenlere göre anlamlı biçimde
farklılaşmaktadır. Dizinin izlenme sıklığı ile
dizinin ana temasının tanımlaması (F=16.32;
p< .05); siyasal eğilim (F=19.01; p< .05),
ülkenin hassasiyet duyulan sorunu (F=3.34;
p< .05), kayıtlı olunan üniversite (F=2.66; p<
.05) ve iletişim fakültesindeki bölüm (F=6.57;
p<  .05),  yaş  (F=5.23; p< .05), cinsiyet
(t=9.10, p< .05) ve aylık ortalama kişisel har-
cama (F=6.34; p< .05) değişkenleri arasında
anlamlı bir farklılıklar bulunmaktadır.
Bu sonuçlara göre diziyi en yoğun biçimde
izleyenler dizinin ana temasını vatan sevgisi
olarak tanımlayanlar (M= 3.38), kendisini mil-
liyetçi siyasal eğilimde görenler (M= 3.30),
ülkenin en önemli sorununu diğer şeklinde
belirtenler (M= 3.07), üniversiteler arasında
Gazi’ye kayıtlı olanlar (M= 2.83), iletişim
fakültelerindeki bölüme göre halkla ilişkiler ve
tanıtım öğrencileri (M=2.81), 24-27 yaş aralı-
ğında yer alanlar (M= 2.91), ve aylık ortalama
harcama gücü bakımından 501-750 YTL kate-
gorisinde bulunanlardır (M=3.45).
Aynı değişkenlerin kategorileri açısından ince-
lendiğinde diziyi en az izleyenler; dizinin ana
temasını aşk olarak tanımlayanlar (M= 1.22),
kendisini sosyal demokrat siyasal eğilimde
görenler (M= 2.11), ülke sorunları açısından en
hassas sorunun kültür olduğunu düşünenler
(M= 2.34), İstanbul Üniversitesi’ne kayıtlı
olanlar (M=2.53), bulunduğu iletişim fakülte-
sinde radyo televizyon ve sinema bölümünde
okuyanlar (M= 2.45), 20 yaşından küçük olan-
lar (M=2.38) ve aylık ortalama harcama bakı-
mından 250 YTL’den daha az harcama katego-
risinde yer alanlardır (M= 2.54). Dizinin izlen-
me oranı cinsiyet bakımından da farklılaşmakta
erkeklerin (M=2.90) bayanlara (M= 2.19)
oranla daha yoğun izleme alışkanlığına sahip
olduğu anlaşılmaktadır.
Dizi hakkında bilgilenme düzeyi de bazı değiş-
kenlere göre anlamlı biçimde farklılaşmaktadır.
Diziye ilişkin bilgi düzeyi ile dizinin ana tema-
sının tanımlaması (F=26.42; p< .05); siyasal
eğilim (F=8.02; p< .05), ülkenin en hassasiyet
duyulan sorunu (F=6.60; p< .05), kayıtlı olu-
nan üniversite (F=4.13; p< .05), yaş (F=5.23;
p<  .05)  ve  cinsiyet  (t=7.86, p< .05) arasında
anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Diziye
ilişkin bilgi düzeyi ile iletişim fakültesindeki
bölüm ve aylık ortalama kişisel harcama değiş-
kenleri arasında anlamlı bir farklılık bulunma-
mıştır (p> .05).
Tablo 1: Bazı Değişkenlere Göre Dizinin İzleme Sıklığı ve Dizi Hakkında Bilgi Düzeyi ANOVA
Sonuçları
İzleme Sıklığı
Bilgilenme Düzeyi
Df
F
p
Df
F
p
Ana Tema Algısı
4
16.32
.000
4
26.42
.000
Siyasal Eğilim
7
19.01
.000
7
8.02
.000
Hassasiyet Duyulan Ülke Sorunu
6
3.34
.003
6
6.60
.000
Üniversite
3
2.66
.047
3
4.13
.006
İletişim Fak. Bölümü
2
6.57
.001
2
.55
.575
Yaş
3
5.23
.001
3
5.20
.001
Aylık Ortalama Harcama
3
6.34
.000
3
2.53
.056
Buna göre dizi hakkında en yüksek bilgiye
sahip olanlar, dizinin ana temasını vatan sevgi-
si olarak tanımlayanlar (M=3.5.03), kendisini
milliyetçi siyasal eğilim içinde görenler
(M= 4.97), ülkenin en önemli sorunun dış poli-
tika olduğunu düşünenler (M= 4.55), Selçuk
Üniversitesi’ne kayıtlı olanlar (M=4.38), bu-
lundukları iletişim fakültesinin gazetecilik
bölümünde eğitim görenler (M=4.32), 24-27
yaş aralığında yer alanlar (M= 4.59), aylık
ortalama harcama gücü bakımından 501-750
YTL kategorisinde yer alanlar (M=4.58) şek-
linde tespit edilmiştir. Diziye dair bilgilenme
düzeyi cinsiyet bakımından incelendiğinde
erkeklerin (M= 4.56), bayanlara (M= 3.60)
oranla daha fazla bilgilendiği görülmektedir.
Dizi hakkında en az bilgilenenler, dizinin ana
temasını vefa şeklinde tanımlayanlar
(M= 3.33), kendisini İslamcı siyasi eğilimde

---