Selçuk iletiŞİM

Bilgi İletişim Teknolojileri ve Ütopyan Bakış Açısı  (5-19)
13
toplumun yaratılması üzerine temellendirilmiş-
tir. Ayrıca bu toplum değişime ve yeniliklere
de açıktır (Information Society Comission
2002).
MIT’nin ve Wired Dergisi’nin kurucusu
Nicholas Negroponte, eğitimin ve BİT ile iç içe
olmanın önemini her fırsatta vurgulamaktadır.
Negroponte’ye göre, daha iyi bir ekonomi ve
yaşam standartları için herkesin bilgisayar ve
internet ile tanışmış olması gerekmektedir. İşte
bu yüzden Negroponte, ‘Her Çocuğa 100$’lık
Laptop’ kampanyasının başlatma çabasındadır.
Negroponte’nin amacı, daha henüz bilgisayar
ile tanışmamış toplumlara ve özellikle çocukla-
ra bilgisayarı ve teknolojinin getirilerini gös-
termek ve daha küçük yaşlardan itibaren bilgi-
ye ulaşabilmelerini sağlamaktır.
Negroponte bu amacını  şu şekilde açıklamak-
tadır: Her çocuğa bir bilgisayar. Evet çünkü
çocuklar bizlerin en değerli kaynaklarımızdır
ve çocuklar eğer kişisel öğrenim ve eğitim elde
edebilir ve arkadaşları arasında bu bilgileri
paylaşabilirlerse işte o zaman Bingo! Hikaye-
nin sonu budur (Kirkpatrick 2005).
Negroponte böyle bir kampanya başlatmak
istediğini söylediğinde United Nations (U.N.),
Google, Red Hat, Advanced Micro Devices
gibi kuruluşlar da ona arka çıkmıştır. 2006
yılının Nisan ayında çıkan habere göre,
Negroponte ve takımı halen ürün prototiplerini
hazırlamaktadır. Ancak bir örnek hazırlanmış
ve gönderilmiştir. Bu örnekte elektrik sıkıntısı
çeken (3.Dünya) ülkeler için özel bir pedal yer
almaktadır. İlkbahara doğru makinelerin hazır
olacağını söyleyen Negroponte, öncelikle Ni-
jerya, Hindistan, Tayland, Brezilya, Arjantin ve
Mısır gibi ülkelerden başlamak istemektedir
(Ressner 2006).
2. Global Ekonomi
Teknolojinin gelişimi ile her alanda global
olma fikrinden yola çıkan bu kavram, şirketlere
ürün ve hizmetlerini dünya çapında pazarlaya-
bilmelerine ve farklı uluslardan şirketler ile
ortaklıklar ve iş bağlantıları kurabilmelerine
olanak sağlayan bir kavramdır. John Naisbitt,
global ekonominin önemini anlattığı bir semi-
nerde şunları söylemiştir:
“Dünya bir kaosun içinde değildir. Tam
tersi dünya gayet düzenli bir şekilde de-
ğişmektedir. Bilgi iletişim teknolojileri,
dev bir global ekonomi yaratıyor ve böy-
lece küçük olanlar daha güçlü hale gelebi-
liyor. Yeni iş olanakları ve çeşitleri doğu-
yor. Bilgi iletişim teknolojileri daha birey-
sel bir hal almaya başlıyor. Bundan sonra
tüm dünya karşılıklı iletişim halinde ola-
cak. Global ekonomi büyüdükçe, bu oyu-
nun daha küçük oyuncuları daha da büyü-
yecek ve güçlenecek. Ne kadar üniversal
olursak o kadar kabilesel ve birlikte hare-
ket ederiz. Dünya ekonomik olarak birbi-
rine entegre olduğu ve global bir pazar ha-
line geldiği sürece, parçaları da o kadar
önemli ve fazla hale gelecek” (Barrier
1994: 1).
C. SİYASAL YAPI
Alvin Toffler, İkinci Dalga Uygarlığının ‘mer-
keziyetçi’ bir yapıya sahip olduğunu ancak
Üçüncü Dalga Uygarlığının ‘çok merkezli’
olacağını söylemiştir. Bu dalgada güç birey-
lerde, küçük gruplarda ve azınlıklarda olacak-
tır. Kısacası 3. Dalga’nın gelişi ile oluşan bilgi
toplumunda ‘ulus devlet’ ortadan kalkacaktır.
Bu toplumun devletleri bürokrasiden daha
uzak ve esnek bir yapıda olacaklardır. Bilgi
toplumunda katılımcı demokrasi yer almakta-
dır.
1. E-Devlet
Ütopyan bakış açıları bilgi iletişim teknolojile-
rinin daha iyi bir siyasal yapı yaratacağını ve
halkların ihtiyaçlarını daha fazla dikkate ala-
caklarını savunmuşlardır. Bu bakış açısı bilgi
toplumlarda yeni bir kavramın ortaya çıkması-
na neden olmuştur. Bilgi iletişim teknolojileri
sayesinde devlet daha rahat ulaşılabilir, etkili
ve sorumlu bir hale gelmiştir (Lindroos 2003:
3).
E-Devletler, devlete dair bilgilere ulaşımı
kolaylaştırmayı, halkı devlet işleri ile etkileşim
içinde tutmayı, devlet işlerinin de halk tarafın
görülmesi sonucu halkın devlete olan güvenini
arttırmayı ve böylece yozlaşmayı/bozulmayı
en aza indirgemeyi amaçlamaktadır.

---

Selçuk İletişim, 5, 3, 2008
14
E-devletler halk tarafından atılan e-postalar ve
bu e-postalar karşılığında atılan ve halkın
kanunlar ile ilgili fikir ve sorularını yansıta-
cakları formlar şeklinde iki taraflı bir iletişime
dayanmaktadır. E-devleti aynı zamanda ‘çev-
rim-içi -online- toplumların’ katılabileceği ve
konular ile ilgili fikir ve önerilerin yer aldığı
forumlar da sunmaktadır.
Bilgi iletişim teknolojileri, devlet işlerini bu
şekilde daha verimli hale getirmeye başladığı
yıllardan beri e-devletler genellikle gelişmiş ve
gelişmekte olan ülkeler tarafından kullanılmak-
tadır (http://www.cdt.org 08.04.2008).
D. YENİ YAŞAM TARZLARI
Ütopyan bakış açısına göre bilgi iletişim tekno-
lojileri insanların yaşamlarında büyük değişik-
liklere yol açacaktır. İş alanlarında, işin yapıl-
dığı yerlerde, kadınların hayatlarında, yeni
toplulukların oluşumu, yeni tüketiciler, medya
ve yeni ütopyanlar gibi birçok alanda değişim-
ler gerçekleşecektir. Günümüzde bilgi toplu-
munda yaşandığı göz önünde bulunduruldu-
ğunda bu değişiklikler gerçekleşmektedir.
1.  Bilgi İşçileri
Bilgi toplumunda ekonomik alanda yaşanan
gelişmelerin anlatıldığı ‘bilgi-temelli ekonomi’
bölümünde de bahsedildiği üzere şirketler artık
yatırımlarını bilgili ve eğitimli işgücü üzerine
yapmaktadırlar. Çünkü bilgi toplumunda iş
gücünden beklenen güç değil, bilgidir ve bu
toplumda şirketler bilgi sahibi insanlara maaş
vermektedir. Bu durum da yeni bir sınıfın ve
bununla bağlantılı olarak yeni bir kavramın
ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu sınıf
‘bilgi işçileri’ kavramıdır. Yeni bir toplumsal
sınıf olarak da tanımlanabilecek kavram en-
düstri toplumunun yok olması ile doğmuştur.
Çünkü Üçüncü Dalga Uygarlık’da en çok önem
verilen değer bilgidir.
Bilgi işçileri olarak adlandırılan bu yeni ve
bilgi toplumunun en önemli sınıfını; bilim
adamları, teknisyenler, mühendisler, öğretmen-
ler, tıp personeli gibi teknik ve profesyoneller
oluşturmaktadır. 1940 yılında 3.9 milyon olan
bu sınıfın sayısı 1964 yılına gelindiğinde 8.6
milyona ulaşmıştır ve bilgi toplumuna geçildiği
yıllarda sayıları giderek artmıştır. P.F.
Drucker’ın ‘bilgi işçisi’ adını verdiği bu sınıf
bilgi toplumunda gücü elinde bulunduran sınıf-
tır. Bilgi işçileri iş alanlarında yoğunlaşan, bilgi
ile uğraşan, bilgileri depolayan, bilgiyi analiz
eden, koordinasyonu ve de bilginin ilgili kişile-
re ulaşmasını sağlayan ve yeni bilgiler üreten
entelektüel ve profesyonel bir sınıftır. Bu işçi-
lerin çalıştıkları alanlar dar olabilir ancak bu
alanda üstlerinden daha fazla bilgilidirler ve
bunun farkındadırlar. Bilgi toplumunda başarılı
şirketler bilgi işçilerine çok değer vermekte ve
gelişimin temelinde onları varlığı olduğunu
bilmektedirler (Kutlu 2000: 21).
2.  Elektronik Köşkler
Toffler büyük şirketler ve bu şirketlerde çalı-
şanlar üzerine yaptığı incelemeler sonucunda, o
şirkette bütün gün çalışan insanların aslında
aynı işleri teknolojik gelişmeler sonrasında
evlerinde de yapabilecekleri savını ortaya
koymuştur. Ayrıca Toffler’e göre İkinci Dalga
Uygarlıklarında bile mimarlar, modacılar, tera-
pistler, psikologlar, müzik ve yabancı dil öğ-
retmenleri vb. birçok meslek dalından insan
işlerini evlerinde yapmaktadırlar. Toffler, zaten
böyle bir durum söz konusu iken ve Üçüncü
Dalga’da da birçok teknolojik gelişme olaca-
ğından bilgi toplumlarında ‘elektronik köşk-
ler’in yani birçok teknolojik aletle donatılmış
evlerin varolacağından ve birçok kişinin artık
evlerinde çalışacaklarından söz etmiştir. Ayrıca
Toffler, bu köşklerin aile yaşamına da olumlu
etkileri olacağını şu şekilde anlatmıştır:
“Elektronik köşkler karı, koca ve hatta
belki de çocukların bir bütün halinde bir
arada çalışması olanağını büyük ölçüde
sağlamaktadırlar. Aile yaşamını savunan-
lar işin eve aktarılması olgusunda yatan bu
imkanları fark ettikleri zaman, büyük ola-
sılıkla bu sürecin alınacak siyasal önlemler
ile hızlandırılmasını bile isteyecekledir”
(Toffler 1981: 275).
Ayrıca Toffler, bilgi toplumlarında benzin ve
enerji fiyatlarının artacağını ve teknolojik alet-
lerin her evde bir tane bulunmasının her gün işe
gidip gelmekten daha ucuz bir hale geleceğin-
den söz etmektedir.
Gerçekten de günümüz bilgi toplumunda evle-
rinden  iş  yapan  serbest  çalışan    (freelance)
insanların sayısı her geçen gün artmaktadır.
Özellikle freelance çalışan, bilgisayar program-

---