Sevda quliyeva az ə r ba y ca n soraq-məlumat əDƏBİyyati yaranması, m üasir V əziyyəti və

A .H .B ədəlovun  müəllifliyi  ilə  1963-cü  ildə  Azərnəşr  tərəfindən 

çap  olunm uş  «Suvaqçım n  soraq  kitabçası»  da  diqqəti  cəlb  edən 

nəşrlərdən  biridir.  «Suvaqçmm   soraq  kitabçası»  adlı m əlum at  nəş- 

rinin aşağıdakı fəsilləri vardır:

I  fəsil  -   «Suvaq  haqqm da  üm um i  m əlumat.  Ölçü  vahidləri, 

H əndəsi fıqurların qurulm ası»;  II  fəsil  -  «Suvaq  işləri üçün  m ateri- 

allar»;  III  fəsil  -   «Suvaq  m əhlulları»;  IV  fəsil  -   «Suvaq  işlərində 

tətbiq  olunan  ayaqaltı  və  taxtabəndlər»;  V  fəsil  -   «Adi  suvaq  işlə- 

rinin  görülməsi»; VI fəsil -  «Suvaq işlərində tətbiq olunan m aşm lar 

və  avadanlıq»;  VII  fəsil  -   «D ekorativ  suvaq  işlərinin  görülməsi»; 

V III  fəsil -  «A rxitektura  hissələrinin  suvanması»;  IX  fəsil  -  «Səth- 

lərə  örtm ə  vərəqlərindən  üz  çəkilməsi»;  X   fəsil  -   «Suvaq  işlərində 

təhlükəsizlik  texnikası»;  X I  fəsil  -   «Tikinti  işlərini  norm alaşdırm a 

və  əm ək  haqqı».  Bu fəsillərin hər  biri  bir neçə yarım bölm ədən  iba- 

rətdir.  M əsələn,  birinci  fəslin  aşağıdakı  yarım başlıqları  vardır: 

«Suvaq və o n u n  növləri»;  «Ölçü vahidləri»;  «Suvaq işlərində tətbiq 

o lu n an   əsas  m ateriallarm   çəkisi»;  «M iqyas  və  həndəsi  fıqurların 

qurulm ası».  Və  yaxud  V I  fəslin  aşağıdakı  yarımsərlövhələri  -  

«M əhlul  nasosları»;  «M əhlul  kəmərləri»;  «Tozlandırıcı  forsunka- 

lar» -  vardır.

Fəsillərin  (yəni X I fəslin) hər  birində verilmiş  çox sayda sərlöv- 

hələr,  hər  sərlövhədə  verilən  zəngin  m ateriallar  (düsturlar,  cizgilər 

və  s.)  suvaqçı  peşəsinə  aid  so rğulan  tam   əhatə  edir,  başqa  sözlə, 

suvaqçı  bu  soraq-m əlum at  nəşrində  öz peşəsinə  aid bütün  sorğula- 

rın a düzgün,  dəqiq  və yığcam cavab əldə edə bilir [72,  149}.

Müəllifi  M əm m əd  Rəhim ov  olan  «Elektrikin  sorğu  kitabı» 

(1983)  daha  m araqlı  quruluşa  və  m əzm una  malikdir.  Bu  kitabın 

nəşriyyat  annotasiyasında  yazılmışdır:  «Sorğu  kitabm da  geniş 

oxucu  kütləsi  üçün  sadə  və  anlaşıqh  bir  tərzdə  sual-cavab  şəklində 

elektrom exanika  izah  edilir,  kabel  və  hava  elektrik  xətlərinə,  güc 

transfo rm ato rların a,  elektirk  m ühərriklərinə,  kondensator  qurğu- 

larm a,  elektrik  paylaşdırıcı  quruluşlara,  elektrik  ölçü  cihazlarına 

təhlükəsiz texniki qulluq edilməsi q ay d a la n  göstərilir» [231,  2].

Bu  soraq-m əlum at  kitabı  ilə  1960-cı  illərdə  çap  edilmiş  sorğu 

nəşrlərini  m üqayisə  edərkən  aydın  olur  ki,  1980-ci  illərdəki  sahə 

sorğu  kitabları  çox  gözəl  quruluşa,  m əzm una  və  texniki  tərtibata 

m alikdir.  Elə M .R əhim ovun müəllifliyi  ilə  1983-cü ildə çap  edilmiş 

kitab  fikrim izi  təsdiq  edir.  Bu  k ita b d a   bütün  m ətnin  m üxtəlif böl- 

mə və  yarm bölm ələrdən,  sərlövhələrdən  ibarət  olmasına  baxmaya-

raq,  nəşrin  bütün  m ətni  sual-cavab  şəklindədir.  Yəni  sual  verilir, 

sonra onun cavabı şərh edilir.

Məsələn,  Sual  1.  Fəbiətdə  hansı  enerji  növləri  vardır?  Cavab. 

Təbiətdə  istilik,  şüa,  mexaniki,  kimyəvi,  elektrik,  atom   və  s.  enerji 

növləri  vardır.  Sual  2.  Ən  çox  yayılmış  enerji  növü  hansıdır?  Ca- 

vab.  Ən çox yayılmış  enerji elektrik enerjisidir [231,  5].

Sual  4.  E lektrotexnika  elmi  nədən  bəhs  edir?  C avab.  Başqa 

enerji  növlərinin  elektrik  enerjisinə  çevrilm əsindən,  elektrik  enerji- 

sinin  məsafəyə  nəql  edilməsindən  və  onun  işlədilməsindən  bəhs 

edən elmə elektrotexnika deyilir.

Sual  7.  Təbiətdə  cisimlər  hansı  q u ruluşa  m alikdir?  Cavab.  Tə- 

biətdəki  bütün  cisimlər  ən  xırda  hissəcikləıdən  -   m olekullardan 

ibarətdir.  B unlar  da  maddələrin  kimyəvi  xüsusiyyətlərini  özündə 

saxlayır.

Sual  8.  M olekullar  nədən  əmələ  gəlm ışdir?  Cavab.  M olekullar 

atom lardan əmələ gəlmişdir.

Sual  9.  A to m lar  nədən  təşkil  olunm uşdur?  Cavab.  A tom lar 

elektron,  p ro to n  və neytronlardan  təşkil olunm uşdur.

Əlbəttə,  bu  sual-cavabların  sayını  a rtırm aq   da  olar.  A m m a  bir 

problem  aydındır  ki,  bu  soraq-m əlum at  kitabının  çox  nadir  quru- 

luşu  vardır  və sahənin  mütəxəssisləri,  geniş  oxucu  kütləsi  üçün  çox 

zəngin,  dəqiq və yığcam   məlumatı əks edir.  G iriş,  16  bölmə  və çox- 

saylı  sərlövhələrdən  ibarət  olan  bu  m əlum at  nəşri  10000  nüsxə  ilə 

buraxılmışdır.

XX  əsrin  80-ci  illərində  buraxılan  sahəvi  soraq-m əlum at  ııəşr- 

lərinin  (hər  birinin)  tirajı  da  artm ışdır.  Ə gər  1960-cı  illərdə  sahə 

soraq-m əlum at  k itab ları  3-4  min  nüsxə  ilə  buraxılırdısa,  onlar  80- 

ci  illərdə 8-10 min  nüsxə ilə çap edilirdi.

«Azərbaycanın  çayları,  gölləri  və  su  anbarları»  (1973),  «Kənd 

əməkçisinin  təqvimi»  (1978),  «Orta  pillo  rəhbərləri  üçün  soraq  ki- 

iııbı:  əkinçilik,  bitkiçilik»  (1983),  B.M əm m odov  «İnşaatçının  cib 

dəftəri»  (1983),  Q .C avadov.  «A zərbaycanda  əkinçilik  təqvimi  və 

xalq  m eteorologiyası»  (1984),  «H eyvandarlıq  m əhsullarının  key- 

fiyyətinə  d air  soraq  kitabı»  (1984),  F.M ovçan.  «Gənc  rəngsazm  

m əlumat  kitabı»  (1983),  M .İbadov.  «Bənnanm   soraq  kitabı» 

(1983),  Laslo  M .,  P eterno  P.E.  «A nanm   m əlum at  kitabı»  (1984), 

«BaytarIıq  parazitologiyası»  (1986),  A .K .M açenqo,  N .A .Tilku- 

nov.  «Elektrik  təhlükəsizliyinə dair  m əlum at  kitabı»  (1986),  «Bilir- 

sinizmi?»  (T oplayam   və  işləyəni  Ə.Ə .Əsgərov)  (1986)  və  s.  soraq-

---