Sevda quliyeva az ə r ba y ca n soraq-məlumat əDƏBİyyati yaranması, m üasir V əziyyəti və

m əlum at  k itab ları  bir  d a h a   təsdiq  edir  ki,  1970-1980-ci  illərdə 

m üxtəlif sahələr üzrə m üxtəlıf m övzulu və m əzm unlu so raq   nəşrlən 

nəzərə  çarp a c aq   dərəcədə  inkişaf  etm işdir.  Bu  dövrdə  soraq- 

m əlum at k itab ları A zərbaycan və rus  dillərində  çap  edilm işdir.  So- 

raq-m əlum at  nəşrləri  m üxtəlif sahələr,  m üxtəlif növlər  və  tiplərdə 

buraxılm ışdır.  Ə n  çox  istehsalat  və  tədris  tipli  sahəvi  soraq  kitab- 

ları  buraxılm ışdır.  X X   əsrin  80-ci  illərində  ölkəm izdə  buraxılan 

sahəvi  x arakterli  soraq  kitab ların m   bəziləri  30000-40000,  nadir 

h a lla rd a  50000 nüsxə ilə nəşr edilmişdir.

1980-ci  illərin  a x ırlan n d a n   sahəvi  xarakterli  iri  həcmli  ensiklo- 

pedik  lüğətlərin,  soraq-m əlum at  nəşrlərinin  buraxılm asm a  diqqət 

yetirilm əyə  başlanm ışdır.  A.X ələfov,  R .K azım ov  və  E.Bədəlov 

tərəfındən  tərtib   edilmiş  « K itab x an a  işçisinin  m əlum at  kitabı»  bu 

dövrün m araq lı və əhəm iyyətli sahəvi m əzm unlu nəşrlərindən biri- 

dir.  Bu  m əlum at  kıtabı  1986-cı  ildə  Azərnəşr  tərəfindən  287  səhifə 

həcm ində  çap d an   buraxılıb.  «K itabxana  işçisinin  m əlum at  kita- 

bı»nda  səkkiz  bölm ə  vardır:  I  V .İ.L enin  və  k ita b x a n a   işi;  II  «Ki- 

ta b x a n a  işinin  inkişafm da  Sov.  İK P -nin  rəhbər  rolu»;  III  SSR İ-də 

vahid k itab x an a  sistemi;  IV  O xucularla iş;  V  B iblioqrafiya.  K itab- 

x a n a la rd a   biblioqrafiya  işi;  V I  K itab x a n a   işinin  təşkili  və  idarəe- 

dilməsi.  Sahənin  bütün m övzuları üzrə çox yığcam  m əlum at verilir. 

M əlum at  kitabı  kitabxana  işçiləri,  ali  və  o rta   ixtisaslı  kitabxançı 

k ad rları  hazırlayan  tədris  müəssisələrinin  tələbə  və  müəllimləri 

üçün  nəzərdə  tutulm uşdur.  Bu  əhəmiyyətli  m əlum at  kitabı  10  000 

nüsxə tirajla nəşr olunm uşdur [143,  3-282].

M övzu  soraq-m əlum at  nəşrlərindən  söhbət  gedərkən  «Azər- 

baycan  sovet yazıçılan:  ədəbi  sorğu  kitabı»nm   əhəm iyyətini  xüsusi 

qeyd etm əliyik  [57,  704].  Bu m araqlı nəşrin tərtibçisi tam nm ış  ədə- 

biyyatşünas,  filologiya  elm ləri  d o k to ru ,  professor  T eym ur  Əhmə- 

dovdur.  Ə dəbi  sorğu  k ita b ın a   akadem ik  M əm m əd  Cəfər  Cəfərov 

rəy  verm iş,  Sosialist  Əm əyi  Q əhrəm anı,  xalq  yazıçısı,  akadem ik 

M irzə  İb rah im o v   m üqəddim ə  yazm ışdır.  44  çap  vərəqi  həcm ində 

1987-ci  ildə  (704  səh.)  nəşr  olunm uş  ədəbi  sorğu  kitab ı  b ir  neçə 

cəhətdən diqqəti cəlb edir.  H ə r  şeydən  əvvəl  x atırlad aq  ki,  ensiklo- 

pedik  səpkidə  tərtib  edilmiş  bu  qiym ətli  biblioqrafik  m ənbədə 

A zərbaycan  sovet yazıçılarının yaradıcılıq  birliyi  olan  A zərbaycan 

Y azıçılar  İttifaqınm   (indi  A zərbaycan  Y azıçılar  Birliyi)  (1934)  ilk 

üzvlərindən  tu tm u ş  bütün  yazıçılanm ız  h aq q m d a  564  m əqalə  və 

bədii  əsərin  siyahısı  toplanm ışdır.  M əqalələrin  ham ısı  universal

səciyyə  daşıyır.  Belə ki,  hər b ir  yazıçm m   şəkli,  tərcüm eyi-halı,  icti- 

m ai-ədəbi fəaliyyəti haqq ın d a m üxtəsər və yığcam  m əlum at,  əsərlə- 

rinin  və  tərcüm ələrinin  biblioqrafıyası  verilmişdir.  Bütün  b u   mə- 

lu m atlar  kitabsevərlərdən  tutm uş,  tədqiqatçılara  qədər  ham ıya 

lazım dır.  H ər bir m əqalə və m əlum at  elə hazırlanm ışdır ki,  b u ra d a  

ədiblər h aq q m d a  oxucuda ta m  təsəvvür yarada bilir [18,  23].

Ə dəbi  sorğu  kitabm ın  axırm da  həm çinin  hazırd a  yazıb- 

y a ra d a n  yazıçılarm  ədəbi təxəllüsləri və ü nvan lan  d a verilm işdir ki, 

bu  da  bütünlükdə  kitabın  əhəm iyyətini  xeyli  artırır.  Filologiya 

elmləri  d o k to ru   V aqif A rzum anov  «Lazımlı  kitab»  adlı  resenziya- 

sm da  çox  haqlı  olaraq  qeyd  edir  ki:  « ...hazırkı  ədəbi  sorğu  kıtabı 

gələcəkdə yenidən nəşr ediləcəkdir.  Əvvəla, ona görə ki,  indiki nəş- 

rin  tirajı yeddi m indir.  Bu,  zənnim izcə a z d ır...  D igər tərəfdən  kita- 

b m   az m üddət  ərzində  satılıb  q u rtarm ası  və  oxucuların  dönə-dönə 

bu  k ita b la   əlaqədar kitab  m ağazalarm a  m üraciət  etməsi,  o n u n   ge- 

niş  oxucu kütləsi tərəfindən  rəğbətlə  qarşılandığını  göstərir.  Və yə- 

qin ki,  yaxm  vaxtlarda belə b ir m ənəvi tələbat ödəniləcək»  [18,  24].

Belə  də  oldu.  1995-ci  ildə  «A zərbaycan  Ensiklopediyası»  Nəş- 

riyyat  Poliqrafıya  Birliyi  və  «Önər»  nəşriyyatı  professor  T eym ur 

Ə hm ədovun  «A zərbaycan  yazıçıları:  ensiklopedik  m əlum at  kita- 

bı»nı nəşr etdi.  Bu yuxarıda təhlilini verdiyimiz ədəbi  sorğu  kitabı- 

nın  yeni  m ateriallarla  təkm illəşdirilm iş  və  zənginləşdirilm iş  yeni 

nəşridir.  A zərbaycan  Y azıçılar  Birliyi  üzvlərinin  həyatı  və  yara- 

dıcılığı  h aq q ın d a  ensiklopedik  m əlum atı  əks  edən  b u   yeni  nəşrdə 

son  illər  A zərbaycan  Y azıçılar  Birliyinə  qəbul  edilən,  xaricdə  ya- 

şayıb-yaradan soydaşlarım ızın ədəbi fəaliyyəti və əsərləri h aq q ın d a 

da  m əlum at öz  əksini tapıb.  637  səhifə  həcmində  o lan  b u  m əlum at 

k ita b m d a   887  yazıçm m   həy atı  və  əsərləri  h a q q m d a   zəngin  m əlu- 

m at  verilir.  Bu  nəşrin  ən  əhəmiyyətli  cəhətlərindən  biri  ölkəm izdə 

y aşayıb-yaradan  ədiblərlə  bərabər,  xarici  ölkələrdə  -   R usiyada, 

İra n d a ,  Türkiyədə,  İraq d a  və  A vropa  ölkələrində  yaşayıb-yaradan 

ədib  soydaşlarım ızın  tərclim eyi-hallan  və  əsərləri  h a q q ın d a   məlu- 

m atın  əks  olunam sıdırsa,  digəri isə şəxsiyyətə pərəstiş  illərində mə- 

nəvi  repressiyaya m əruz qalm ış,  vətəndən u zaq lard a  m ühacirət  hə- 

yatı  yaşam ış,  milli  ədəbi-ictım ai  fikrin  inkişafında  m üəyyən  xid- 

m ətləri  olan  görkəm li  ədiblərin  həyatı  və  fəaliyyətlərinə  d a ir  mə- 

lum atları  əks etməsidir.

Mütəxəssislər  bu  cür  qiymətli  soraq-m əlum at  kitablannın  ingilis 

və rus dillərinə tərcümə edilməsini və nəşrini də tövsiyə edirlər [18,24].

---