Sevda quliyeva az ə r ba y ca n soraq-məlumat əDƏBİyyati yaranması, m üasir V əziyyəti və

lemlərıni yığcam və dəqiq əhatə edən ilk qiym ətli ensiklopedik nəş- 

rdir.  Bu  əsər  dünyada  və  ölkədə  bir  sıra  q an u n larm   və  hüquqi  sə- 

nədlərin  yeniləşdirilməsi  ilə  bağlı,  dem ək  olar,  tam am ilə  yenıdən 

işləndiyinə görə nəşri bir qədər ləngimişdi.

«H üquq  ensiklopedik  lüğəti»nin  nəşrinin  m eydana  gəlməsi 

dövrün tələbi idi.  Belə ki,  son vaxtlar respublikam ızda  dərin  sosial- 

iqtisadi  və  ictimai-siyasi  dəyışikliklər  baş  verir.  M illi  şüurun  for- 

malaşması,  insanlarm   siyasi  cəhətdən  fəallaşm ası,  ictimai-siyasi 

hərəkatın genişlənməsi və  bir  çox  digər  am illər  cəm iyyətin  tərəqqi- 

sində yeni vəzifələr irəli sürür.  Z am an ictim ai  həyatm  biitün  sahələ- 

rinin  yeniləşdirilməsi,  üm um bəşəri  sərvətlərin  b ərp a  edılməsi,  siya- 

sı  və  hüquqi  təsisatlarm   fəaliyyətinin  köhnəlm iş  prinsıplərdən  im- 

tina  edilməsi,  həm in  təsisatlarm   yenidən  qurulm ası  zərurətini  qar- 

şıya  qoyur.  Ü m um i  m ədəniyyətin  m ühüm   tərkib  hissələrindən  biri 

olan hüquqi  cəmiyyət  də  ictim ai  proseslərdən  k ə n a rd a   qalm ır,  baş 

verən  dəyişiklikləri  sadəcə əks  etdirm ir,  fəal  mövqe  tu tu r və  özü  də 

bu  prosesdə təkmilləşir,  zənginləşir,  in k işaf edir,  xalqm   üm um i  tə- 

rəqqisində başlıca am illərdən birinə çevrilir.  D igər tərəfdən hüquqi 

dövlətin yaradılm ası obyektiv zərurətdən irəli gəlm işdir.

Eyni  zam anda  cəmiyyətin  gələcəyi  o lan   gənclərin  m aarifləndi- 

rilməsi,  k ad rların  tərbiyə  edilməsi,  biliklərin  təkm illəşdirilməsi, 

mütəxəssislərin  form alaşdırılm ası  kim i  vacib  problem lər  «H üquq 

ensiklopedik  lüğəti»nin  yaranm asm a  və  nəşr  edilm əsinə  əsas  ol- 

muşdur.

Bu cür əsaslı nəşrin hazırlanm asm ı həyata keçirən redaksiya iş- 

çi  qru p u n u n   gərgin  əməyi  təqdirəlayiqdir.  F.S.S üleym anova  qru- 

pun  rəhbəri,  A .B.Bəhram lı,  H .M .D ayıyev,  M .R .K ərim o v   üzvləri 

olmuşlar.  «Hüquq ensiklopedik lüğəti»nin baş redaktorları: A .M .D a- 

daşzadə və A zərbaycan M illi  Elmlər  A kadem iyasınm   m üxbir üzvü 

M .F.M əlikova lüğətin əsaslı elm i nəşrə çevrilm əsinə xüsusi səy  gös- 

tərmişlər.

O xuculara təqdim  edilən  lüğətdə bütün m əsələlər dövlət  həyatı- 

nm   və  ictimai  həyatm   bütün  sahələrində  respublikam n  qanunve- 

riciliyinin  təhlili  əsasm da  verilmişdir.  Lüğətdə  term inoloji  xarak- 

terli, yəni m üxtəlif hüquqi anlayışları şərh edən m əqalələr də vardır 

[135,6].

E nsiklopedik nəşrlərin nəşrə hazırlanm ası və  buraxılm ası  sahə- 

sində  zəngin  təcrübəsi  olan  «A zərbaycan  Ensiklopediyası»  Nəş- 

riyyat-Poliqraflya  Birliyinin  1997-ci  ildə  çap  etdiyi  «Şəfa  ensiklo-

pediyası»  bu fıkrimizi  bir d ah a  təsdiq  edir.  Bu sahə  ensiklopediya- 

sınm  müəllifı  Şaiq  Qədimov,  baş  red a k to ru   İsm ayıl  Vəliyevdir. 

N əşrin  elmi  red a k to ru   tibb  elmləri  d o k to ru ,  prof.,  Ə m ə k d a r  elm 

xadim i D .Y .H üseynovdur.

Əlverişli quruluşa və gözəl bədii və texniki tə rtib a ta  m alik  o lan  

bu nəşrin nəşriyyat annotasıyası kitabm  m əzm ununu və  əhəmiyyə- 

tini  m üəyyən  qədər  açıqlayır:  « ...tib b   elmləri  nam izədi  Şaiq  Qədi- 

m ovun  hazırladığı  bu  kitab  xəstəliklərin  m üalicəsinin  ən  geniş  as- 

pektlərini  özündə  birləşdirir,  bitki  ilə  m üalicənin  kim yəvi  dərm an- 

larla m üalicədən üstünlüklərini  çox  sadə,  anlaşıqlı  dildə  açıb  göstə- 

rir.  Bu  m əqsədlə  təbabətin  ən  qədim   dövrlərindən  m əlum   olan 

təcrübələri  üm um iləşdirir,  A zərbaycan  florasım n  nüm unələrindən 

rəngli  illüstrasiyalar verilir.  K itab ı  diqqətlə  oxuyan  h ə r kəs  özünün 

həkim inə  çevrilir,  bitkilər  aləm inə  -   çiçəklərə,  o tla ra,  meyvələrə, 

tərəvəzə yeni gözlə baxır,  onları özünə xeyirxah dost sayır» [169,  4\.

Ş.R .Q ədim ovun  «Şəfa  ensiklopediyası»na  yazdığı  «Ön  söz» 

nəşrin  elmi  dəyərini  və m əqsədini  aydm laşdırır:  « ...S o n   illər xəstə- 

liklərin  kəskin  və  xroniki  form aları  öz  yerlərini  dəyişm işlər.  Belə 

ki,  əgər  yüzilliyin  əvvəllərində  (X X   yüzilliyin  əvvəlləri  nəzərdə  tu- 

tulur -  S .Q .)  yoluxucu xəstəliklərin (və üm umiyyətlə,  xəstəliklərin) 

əksəriyyəti  kəskin  şəkildə  keçirdisə,  son  30-50 ildə  xəstəliklər d a h a  

çox  xroniki  şəkildə  m üşahidə  olunurlar.  Belə  yerdəyişm ənin  əsas 

səbəbini  son  illər  kimyəvi  d ərm an   pereparatlarınm   həddən  çox  və 

h ətta  lüzum suz  tə tb iq   olunm ası,  orqanizm in  və  xəstəlik  törədicilə- 

rinin  bu  dərm an  m addələrinə  adət  etmələri,  onlara  qarşı  davam lı- 

lıq qazanm aları ilə izah etm ək olar.

Son  illər  tibb  elmi  öz  nəzərlərini  yenə  də  n ə b a ta t  aləm inə  və 

özlərinin  təcrübələrində  əsasən  n ə b a ta td a n   istifadə  edən  xalq  təba- 

bətinə çevirməli olm uşdur» [169,  5].

A zərbaycan  florasına  d air  kitabın  son  hissəsində  verilən  135 

rəngli  illüstrasiya nəşrin  əhəmiyyətini  d ah a  da  artırm ışdır.  B urada, 

yəni  nəşrdə  kitab ın   aparatı  üçün  zəruri  sayılan  elem entlərin  əksə- 

riyyəti  venlm işdir.  N əşrdə  m üxtəlif xəstəliklər  üzrə  3100  resept  və 

170 m əsləhət öz əksini tapm ışdır [1 6 9 ,10-305].

Sahə  ensiklopediyalarm m ,  o  cümlədən  «Kütləvi  tib b   ensiklo- 

pediyası»nm   hazırlanm ası  işinə  «A zərbaycan  Ensiklopediyası» 

N əşriyyat-Poliqrafiya  Birliyində  1986-cı  ildə  b aşlansa  da,  bu 

m ühüm   soraq-m əlum at nəşri 2000-ci ildə çap edilmişdir.  452 səhifə 

həcm ində  nəşr  olunm uş  «Kütləvi  tibb  ensiklopediyası»  tib b   sahəsi

---