152
Mingəçevir kəndində uşaq bağçası və şəhər mərkəzində 6
saylı orta məktəbin yeni tədris korpusunun tikintisinə nəzarəti
mənə həvalə etdilər. Məktəbin birinci mərtəbəsinin örtük pane‐
lini heç qoymamışdıq ki, səhər işə gələrkən Kəlbəcərdən gələn
qaçqınların “otaqlara” yerləşdiyinin şahidi olurduq. Kəlbəcərli
Həsən kişinin demək olar ki, bütün iş qabiliyyətli kişi qohum‐
larını işə götürmüşdük. Bir tərəfdən məktəb direktoru, digər
tərəfdən isə idarə müdirimiz bu çarəsiz insanları tikinti sahə‐
sindən çıxarmaq üçün şikayət etmədikləri vəzifəli adam qalma‐
mışdı. Məktəbi tikə bilmirdik. Didərginlər gündüz vaxtı tikinti
işlərimizə mane olmamaq üçün həyətdə vurnuxur, iş bitdikdən
sonra isə “evlərinə” sığınırdılar. Mənə olduqca yaxın olan dərd‐
ləri hər gün halımı korlayır, bu dərddən heç cür yaxa qurtara
bilmirdim. Bir tərəfdən də bəzi ağzıgöyçəklərin – “ermənidən
qorxub qaçanlar”, “satqın fərarilər”, “biqeyrət qaçqınlar”... kimi
acı tənələri içimi göynədirdi. Qərib eldə namusuma boğulub,
adımıza qoşulan şəbədələrə səsimi çıxara bilmirdim.
Trestin ailəvi yataqxanasında bir ilədək yaşadım. Sonra,
bacımın saxladığı pulla üçmərtəbəli “Xruşşovka” binanın axı‐
rıncı mərtəbəsində özümə ikiotaqlı ev aldım. Evə telefon çək‐
dirdim, qaçqınlardan ucuz qiymətə ikinəfərlik çarpayı, stol‐stul,
televizor və soyuducu aldım. Məcburi köçkünlərə paylanan
müftə ərzaq bağlamalarının və işıq, su, qaz pulundan azad ol‐
mağın “ləzzətini” mən də bilirəm – qaçqın kimi Mingəçevirdə
qeydiyyata düşmüşdüm...
Tikinti sektorunda işlər getdikcə səngiyirdi və sonra ta‐
mam dayandı. İdarəmiz bağlandığı üçün ixtisara düşdüm –
qaldım işsiz.
Təkiydim deyə özümə məşğuliyyət axtarırdım. Boş vaxt‐
larımda ingilis dilini öyrənirdim, indinin özündə də məndə belə
153
sərsəm həvəslər hərdən yaranır – lap bu romanı yazmağa baş‐
ladığım kimi. Di gəl ki, “Nobel” almaq iddiası ilə bu kitaba
başlamağım həmin axmaq həvəslərimin, Durna nənəm demiş‐
kən, – “ən deməlisizi, ən bədməşrəfi” idi. Nəysə... Orta məktəb‐
də, institutda bu dilin əsas qaydalarını öyrənmişdim, di gəl ki,
söz ehtiyatım yox idi. Yapışqan sarı kağızları hara gəldi yapış‐
dırırdım – ayaqyoluna, dəhlizin divarlarına, əl‐üz yuyan çanağın
yanlarına, mətbəxə – hər yerə. Gündə ən azı beş söz əzbərləmək
iddiası ilə bu işə ciddi‐cəhdlə girişmişdim. Səmərəsini görürdüm
və artıq ingilis dilində bədii ədəbiyyatları oxuyurdum. Bəxtim‐
dən, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının “Dünya Ərzaq Proqramı”
çərçivəsində regiondakı məcburi köçkünlərə ərzaq bağlamaları
paylamaq məqsədilə Mingəçevirdə “Care Canada” cəmiyyəti
fəaliyyətə başladı. İngilis dilini bilən işçilərə ehtiyac çox idi. Əri‐
zə ilə müraciət etdim, qısa müsahibədən keçib qrup rəhbəri ol‐
dum. Ətraf rayonların hər bir yerinə yayılmış qaçqınların ağır
sosial vəziyyəti insanın tükünü ürpədirdi. Qaçqın payına göz
dikmiş şərəfsiz dəllalların, alverçilərin sayı‐hesabı yox idi. Bu
dərd sanki məni tək buraxmayacağına and içmişdi. Məvacibim
əlaydı – ayda 155 ABŞ dolları. 8 aylıq bu layihə bitdi və mən
yenidən öz kasıb həyatıma qayıtdım.
Bir müddət iş axtardım. Nəhayət Mingəçevir Regional
Mülki Müdafiə Qərargahında – xilasedici kimi işə düzəldim.
Əmək haqqım 16 manat idi. 1995‐ci ilin məzənnəsi ilə bu qədər
pula uzağı 5 kq ət və bir blok siqaret almaq olardı. Elə bir dövr
gəlmişdi ki, pul əskinasları tez‐tez dəyişdirilirdi. Kimin əlində
milyonları vardısa, sandıqdaca “öldü”. Banklar qaz vurub qa‐
zan doldururdular...
* * *
154
Günlərin birində bacım məni şəhərə çağırdı. Çoxdan idi
görüşmürdüm, atamdan da nigaran idim. Bakıya yollandım.
Axşam süfrəsindən sonra bacım məni yataq otağına çəkib çağı‐
rışının əsas məqsədini açıqladı:
– Bacın qadanı alsın, artıq 24 yaşın var, vaxt ötür, evlən‐
mək vaxtındır. Anamız olmadığı üçün bu iş mənim üzərimə
düşür. Çağırmaqda məqsədim odur ki, bir ağzını arayım, istə‐
diyin, gözaltı elədiyin biri varmı? Atayla da məsləhətləşmişik,
həmişə dərdlə yaşamaq olmaz. Başımıza gələnlər, təkcə bizim
deyil, həm də elin dərdidir. Qoy sənin toyunla dərdlərimizi
unutmağa başlayaq.
– İstədiyim yoxdu, bacı, düzü evlənmək barəsində heç dü‐
şünməmişəm də – səmimi etiraf etdim.
– Sonra demə ki, “xəbərim olmayıb”, əslində Durna nənən
Dilbərlə evlənməyini Rəhimdən xahiş edibmiş. Amma qızın
anasını bilirsən, gözü yuxarılarda olanlardandır. O günləri ağ‐
zını aradım, daş atıb başını tutdu ki, – “Mənim qızımı istəyənlər
çoxdu, vallah məni düzgün başa düşün, – açıq danışacağam,
mən anayam, qızımın xoşbəxtliyini istəyirəm, – evi‐eşiyi,
malı‐mülkü olanları qoyub sizə qız vermək heç ürəyimcə deyil”
– dedi. Rəhimin işlədiyi zavodun şöbə rəisinin oğlunu gözaltı
eləyiblər. Heç oğlanın xəbəri də yoxdu, sadəcə Simuzər belə
istəyir. Burda deyirlər ey, – “Qız evində toydu, oğlan evinin xə‐
bəri yoxdu!”.
– Bəs Dilbər özü nə deyir? – həyasızcasına, utanmadan so‐
ruşdum.
– Qız anası ilə didişməkdən bezib, deyir – “Kimə verirsiniz
verin, mənə heç dəxli yoxdur, onsuz da bu dünyada xoşbəxt ol‐
mağı bacarmayacağam”.
– Elə niyə?
– Nə bilim, yəqin özünün istədiyi varmış, ona da getməyə
icazə vermirlər. Uşaqdı dayna!
Dostları ilə paylaş: |