Sığınacaq, Sərhəd və İmmiqrasiya Məsələlərinə dair Avropa Qanunvericiliyi üzrə Vəsait
62
məcbur edən istənilən tədbiri nəzərdə tutur ki, bu barədə qərar hər bir konkret fərdi
işin məntiqli və obyektiv
qiymətləndirilməsinə əsaslanmadan qəbul edilir.
148
Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə əsasən kollektiv çıxarılma sığınacaq qanunvericiliyinin "digər müvafiq
müqavilələrə" uyğun olmasını nəzərdə tutan "Avropa İttifaqının fəaliyyəti haqqında" Müqavilənin 78-ci
maddəsinə ziddir və Avropa İttifaqı Fundamental Hüquqlar Xartiyasının 19-cu maddəsi əsasında qadağan
olunur.
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına əsasən bu Konvensiyaya dair 4 saylı Protokolun 4-cü maddəsi
kollektiv çıxarılmanı qadağan edir.
Misal:
Çonkanın Belçikaya qarşı işində
149
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi etnik Roman mənşəli
sığınacaq axtaranlardan ibarət qrupun çıxarılması ilə Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına dair 4 saylı
Protokolun 4-cü maddəsinin pozulduğunu müəyyən etmişdir. Məhkəmə çıxarılmış qrupun hər bir üzvünün
şəxsi vəziyyətinin fərdi qaydada nəzərə alınmaması ilə əlaqədar öz narazılığını ifadə etmişdir. Daha konkret
olaraq iddiaçıların deportasiyasından əvvəl siyasi dairələr kollektiv çıxarılmanın həyata keçiriləcəyini bəyan
edərək bunun gerçəkləşməsi üçün müvafiq orqanlara göstəriş vermişdi. Bütün iddiaçılardan qeydə alınmaq
üçün polis bölməsinə eyni vaxtda gəlmələri tələb olunmuşdur və hər bir çıxarılma qərarı həbsə alınma
səbəbləri ilə birlikdə oxşar tərzdə izah olunmuşdur. Bundan başqa, vəkil xidmətindən istifadə etmək
imkanları mövcud deyildi və sığınacaq prosedurları tamamlanmamışdır.
Misal:
Hirsi Camaanın İtaliyaya qarşı işində
150
İtaliyanın müvafiq orqanları göyərtəsində potensial sığınacaq
axtaranlar olan gəmini ərazi sularına buraxmamaqla 4 saylı Protokolun 4-cü maddəsini pozmuşdurlar.
Məhkəmə açıq sularda həyata keçirilmiş tədbirlərə də çıxarılmaya dair qadağanın şamil edilməsi qənaətinə
gəlmişdir. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi o cümlədən dövlətin Avropa İnsan Hüquqları
Konvensiyasının 1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş yurisdiksiyasında olan beynəlxalq sularda
müdaxilələrə, sahilyanı mühafizənin və flaqman gəmilərin vəzifələrinə aid beynəlxalq hüququn
müddəalarına diqqət yetirmişdir.
Misal:
Sultaninin Fransaya qarşı işində
151
Fransada sığınacaq üçün rədd cavabı almış iddiaçı onun
Əfqanıstana hansı tərzdə geri göndərilməsi ilə bağlı şikayət etmişdir. İddiaçı onun çarter təyyarəsi ilə qrup
daxilində geri qaytarılmasının 4 saylı Protokolun 4-cü maddəsi ilə qadağan edilmiş kollektiv çıxarılmaya
bərabər tutulduğunu iddia edirdi. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi bir daha vurğulamışdır ki, kollektiv
çıxarılma əcnəbiləri ölkəni qrup şəklində tərk etməyə məcbur edən tədbirlər kimi başa düşülməlidir, əgər
çıxarılma barədə hər bir qərar qrupa daxil olan müvafiq əcnəbinin əlaqədar işinə əsaslı və obyektiv şəkildə
baxılmaqla qəbul edilməyibsə. Beləliklə, əgər iddiaçı kimi hər bir şəxsə çıxarılma ilə bağlı səlahiyyətli
orqanlara fərdi qaydada şikayət etmək imkanı verilirsə onların oxşar, lakin bir neçə qərar əsasında və
praktiki səbəblərdən qrup şəklində göndərilməsini kollektiv çıxarılma hesab etmək üçün səbəb deyil.
Kollektiv çıxarılma Avropa Sosial Xartiyasına və bu Xartiyanın çıxarılmaya qarşı təminatlarına aid 19(8)-ci
maddəsinə də ziddir.
Misal: Sosial Hüquqlar üzrə Avropa Komitəsi
Avropa etnik Roman və Köçərilər Forumunun Fransaya qarşı
152
şikayətinə dair qərarında
bəyan etmişdir ki, nəzərdən keçirilən müddət ərzində qəbul edilmiş və Rumıniya
və Bolqarıstandan olan, lakin Fransada yaşayan qaraçı mənşəli şəxslərə bu ölkəni tərk etmək göstərişi verən
inzibati qərarlar Avropa Sosial Xartiyasına ziddir: bu qərarlar hər bir etnik Roman mənşəli şəxsin şəxsi
vəziyyətinin yoxlanılmasına əsaslanmadığından mütənasiblik prinsipinə uyğun deyillər və yalnız etnik
148
Daha
ətraflı məlumat üçün Avropa İnsan Hüquqları Mə
hk
ə
m
ə
sinin "
www.echr.coe.int
" saytının "Press/Factsheets/Expulsion"
bölm
ə
sind
ə
verilmiş "Kollektiv çıxarılmalar" adlı mə
lumat v
ə
r
ə
q
ə
sin
ə
baxın.
149
Çonkanın Belçikaya qarşı
(
Čonka v. Belgium
)
Avropa İnsan Hüquqları Mə
hk
ə
m
ə
sind
əki 5156499 saylı, 5 fevral 2002
-
ci il tarixli işi;
h
əmçinin 4 saylı Protokolun 4
-cü madd
əsinin pozulmasının Avropa İnsan Hüquqları Mə
hk
ə
m
ə
si t
ə
r
ə
find
ə
n mü
ə
yy
ə
n edilm
ə
m
ə
si il
ə
ə
laq
ə
dar
M.A.-
nın Kiprə
qarşı
(M.A. v. Cyprus)
41872/10 saylı, 23 iyul 2013
-
cü il tarixli işinə
bax
ın
.
150
Hirsi Camaanın və
başqalarının İtaliyaya qarşı
(Hirsi Jamaa and Others v. Italy)
[GC] Avropa İnsan Hüquqları Mə
hk
ə
m
ə
sind
ə
ki
27765/009 saylı, 23 fevral 2012
-ci il t
arixli işi.
151
Sultaninin Fransaya qarşı
(Sultani v. France)
Avropa İnsan Hüquqları
M
ə
hk
ə
m
ə
sind
əki 45223/05 saylı, 20 sentyabr 2007
-
ci il tarixli işi.
152
Sosial Hüquqlar üzr
ə
Avropa Komit
ə
sinin
Avropada etnik Roman v
ə
Köç
ə
ril
əri Forumunun Fransaya qarşı
(European Roma and
Travellers Forum v. France)
64/2011 saylı, 22 yanvar 2012
-
ci il tarixli şikayə
t
ə
riz
ə
sin
ə
dair q
ərarı