Shakllanishi
Yüklə 0,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Ro‘yxatning asl
tuzilgan holati MS Word joriy tartibiga ko‘ra saralanishi Bizning alifbomiz bo‘yicha saralanganda Masal Ma’no Maktab Maorif Maktab Maorif Maktab Maorif Masal Ma’no Masal Mashina Mashina Mashina Ma’no Bugungi kunda ko‘pchilik foydalanuvchilar kompyuterning turli dasturiy vositalaridan foydalanishadi. Ammo ularning orasida MS Office dasturiy mahsulotlari faol vositaga aylangan. Shu sababli, eng avvalo, MS Office dasturiy mahsulotlari bilan bog‘liq muammoli masalalarni hal etish lozim. Shu sababli dastlabki qadam sifatida, bunday muammoni MS Word 2003 matn muharririning VBA muhitidan foydalanib, hal qilishga harakat qilingan 25 . Yuqorida qayd etilgan masalalardan tashqari tilshunoslik sohasida 25 Норов А.М., Маллаев А.С., Муродов Ш.А. Компьютер лингвистик таъминотида ўзбек тили матн услубига хос долзарб муаммолар/”Профессор Иномжон Расуловнинг илмий мероси ва ҳозирги замон ўзбек тилшунослигининг долзарб муаммолари” мавзуидаги илмий-назарий конференция материаллари”/ Тошкент-2015, 231-бет. 60 kompyuterdan to‘liq hamda samarali foydalanish, ba’zi ishlarni avtomatlashtirish orqali mehnat unumdorligiga erishish borasida olib boriladigan tadqiqotlar talaygina. Jumladan, matnni avtomatik tahrirlash, mashina tarjimasi, avtomatik til o‘rgatish, mukammal ko‘rinishdagi elektron lug‘atlar, bilimlarni baholashga doir intellektual dasturiy ta’minotlarni o‘zbek tilida yaratish masalalari shular jumlasidandir. 3.2 “Writer H and X dasturining ishlash prinsipi va ahamiyati Bugun kompyuter lingvistikasi fani jadal sur’atlarda rivojlanib bormoqda. Ushbu fan doirasida “Avtomatik tahrir” yo‘nalishi ham shakllangan bo‘lib, unda asosan kompyuter vositasi orqali matn muharrirlaridagi xatolar tahrir qilinadi. O‘zbek tilidagi matnlarni tahrir qilish bugungi kungcha inson mehnati bilan amalga oshirilib kelinmoqda. Bu matnlarni tahrir qilishga ketadigan vaqtning oshishiga, iqtisodiy xarajatlarning ortishiga, inson tomonidan qilinadigan xatoliklarga olib keladi. Avtomatik tahrir dasturi 61 doirasida yaratilgan “Writer H and X” dasturi bu borada qilingan ishlarning amaldagi namunasi hisoblanadi. Bundan tashqari, biz Word dasturidagi matnlarni tahrir qiluvchi Writer H and X dasturi va uning imkoniyatlarini ko‘rsatib berishga harakat qilamiz. Ushbu dastur orqali matnda H va X harflarini almashtirib qo‘llash bilan bog‘liq muammolarni bartaraf qilishimiz mumkin. Shu o‘rinda dastur imkoniyatlariga alohida to‘xtalib o‘tishimiz lozim: Dastur bazasiga yangi so‘zlarni kiritish; Dastur imkoniyatlarini kengroq ochishga xizmat qiladi. Yana shuni ham aytish kerakki dastur faqat lotin alifbosidagi sozlarni kiritish va tekshirishga mo‘ljallangan. 62 Mavjud so‘zni muqobili yoki to‘g‘ri variantdagisi bilan almashtirish; Lug‘at oynasi bilan ishlash; Ushbu dasturning lug‘at bazasi mavjud bo‘lib unga cheklanmagan miqdorda “Xx” va “Hh” harflari qatnashgan so‘zlarni kiritishimiz mumkin. Word matn muharririda yozilgan matnlarni dastur yordamida tekshirish; H va X harflari xato qo‘llangan so‘zlar bilan tanishish; Dasturning afzalliklaridan yana biri shuki, dastur “X” va “H” harflari qatnashgan so‘zlarni avtomatik tarzda to‘g‘irlamay, balki xato yozilgan so‘zlarni user yani foydalanuvchiga ko‘rsatib beradi. Bu dasturning afzalliklaridan biridir desak xato bo‘lmaydi. Sababi, agar dastur user yo‘l qo‘ygan xatolarni ko‘rsatmasdan to‘g‘irlab ketsa bu o‘sha xatolarga davomli 63 ravishda takrorlanishiga olib keladi. Bu esa savodsizlik darajasini oshirib yuboradi. Shu sababli ham dasturga xatolar bilan tanishish oynasi kiritilgan. Yuqorida aytib o‘tilgan, Writer H and X dasturidan unumli foydalangan holda, o‘quvchi o‘zi tuzgan matnlarni dastur yordamida to‘g‘rilashi mumkin. Bunda o‘quvchilar bilimini kompyuter orqali odilona baholay oladi. Shu bilan birga, ushbu dastur o‘quvchilar nutqini rivojlantirishda ham katta ahamiyatga ega. Ushbu dastur ayniqsa mustaqil til o‘rganuvchilar uchun ham foyda beradi. Shunday ekan, biz bu dasturlardan samarali foydalanishimiz va |